جوعارعى سوت: سوتتار باس سانيتار كوروناۆيرۋس تارامايتىنىنا كەپىلدىك بەرسە عانا وفلاينعا كوشەدى

قازاقستاننىڭ جوعارعى سوتىنىڭ رەسمي وكىلى ايدوس سادۋاقاسوۆ  قۇقىق قورعاۋشىلار مەن ازاماتتاردىڭ سوتتى وفلاين وتكىزۋ قاجەتتىگى جونىندەگى تالابىنان حاباردار ەكەنىن، بىراق مۇنى ىسكە اسىرۋعا باس سانيتار ەرلان قياسوۆتىڭ شەكتەۋى قولبايلاۋ بولىپ تۇرعانىن مالىمدەدى.

جۇما كۇنى، 5 قاراشادا ورتكوم الاڭىندا وتكەن سوت رەفورماسىنىڭ بارىسى تۋرالى بريفينگتە QT رەداكتسياسىنىڭ ءتىلشىسى جوعارعى سوتتىڭ ازاماتتىق قوعام تاراپىنان ءجيى كوتەرىلەتىن سوت پروتسەستەرىن وفلاين فورماتقا اۋىستىرۋ تۋرالى تالابىنىڭ ورىندالۋ شارتى مەن مەرزىمىن سۇرادى.

«بۇل سۇراق ءبىز ءۇشىن تاڭسىق ەمەس. كۇنارا نەمەسە اپتا سايىن كوتەرىلەدى. ازاماتتاردى سوتتاردىڭ وفلاين ءوتۋى الاڭداتارى انىق. ارينە، سوت جۇيەسى مەن سۋديالار وفلاينعا كوشۋدى قالايدى. ويتكەنى سوت پروتسەسىنىڭ كوزبە-كوز ءوتۋى ءتيىمدى. الايدا ەلىمىزدەگى كارانتين شەكتەۋى تولىعىمەن الىنعان جوق. مەملەكەتتىك باس سانيتار-دارىگەردىڭ قاۋلىسىنا سايكەس، سوتتار ادامدار كوپ توپتاساتىن ورىن بولىپ سانالادى. سوندىقتان ازىرگە ءتيىستى ۋاكىلەتتى ورىننىڭ رۇقساتى بولمايىنشا، 100% وفلاين كوشە المايتىنىمىزدى مالىمدەيمىز. دەسە دە قازىرگى تاڭدا بۇل ماسەلە باسشىلىق تاراپىنان قارالىپ جاتىر، ءتيىستى مينيسترلىكپەن كەلىسىمنەن كەيىن حابارلايتىن بولامىز»، – دەپ مالىمدەدى سادۋاقاسوۆ.

حالىق تۇرمىسىندا اسا ماڭىزدى مەكەمەلەر اۋرۋحانا، قوعامدىق تاماقتانۋ ورىندارى، حقكو قالىپتى رەجيمدە قىزمەت ەتىپ كەلەدى. جوعارعى سوت ساۋدا ويىن-ساۋىق ورتالىقتارى، باسقا دا اكىمشىلىك ورگاندار مەن سوتتاردىڭ پروتسەسىن سالىستىرۋعا بولمايدى دەپ ەسەپتەيدى. ول باسقا سالاداعى باسشىلار اۋىرىپ قالعان جاعدايدا ورىن اۋىستىرا الادى، ال «سۋديا ادامنىڭ تاعدىرىنا قاتىستى توم-توم ءىستى قاراعان كەزدە ول ءوزى عانا جاۋاپ بەرە الادى، باسقا سۋديا ونى اۋىستىرا المايدى» دەگەن ءۋاج كەلتىردى.

قازاقستاننىڭ جوعارعى سوتىنىڭ رەسمي وكىلى ايدوس سادۋاقاسوۆ. فوتو: قر وكق (ورتكوم)

«سوت پروتسەسىنىڭ ونلاين وتۋىنە سوت جۇيەسى مۇددەلى ەمەس، وعان قۇلشىنىپ وتىرعامىز جوق» دەپ كوپتى سەندىرۋگە تىرىسقان سادۋاقاسوۆ «جۇيەدەگى كەي قاتەلىكتەر مەن قيىندىقتار بارىن مويىندادى».

«دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى تاراپىنان بىزگە كارانتين شەكتەۋى جۇمسارتىلسىن، بارىنشا سوت پروتسەستەرىندە ەشقانداي كوروناۆيرۋس تارامايتىنىنا كەپىلدىك بەرەتىنى جونىندە حات كەلىپ تۇسكەن جاعدايدا بىردەن وفلاين فورماتقا كوشەتىن بولامىز. مۇنىڭ استارىندا ەشبىر ساياسي استار يا مۇددە كوزدەپ وتىرعانىمىز جوق» دەدى ول.

جوعارعى سوتتىڭ رەسمي وكىلىنىڭ بۇل ءسوزى جاۋاپتى سانيتار-دارىگەرگە شارت قويىپ وتىرعانداي كورىندى. ايتپەسە، وسىعان دەيىن كوپتەگەن مەكەمەلەردىڭ جۇمىسىنا رۇقسات ەتىلەردە وندا كوروناۆيرۋستىڭ تاراماسىنا تولىق ماندە كەپىلدىك بەرمەگەنى بەلگىلى.

قاراشا ايىنىڭ باسىندا قازاقستاندىق قۇقىق قورعاۋشىلار وفلاين سوتتاردى قالپىنا كەلتىرۋدى تالاپ ەتىپ، قول جيناي باستادى. اۆتورلار الەۋمەتتىك جەلىدە پرەزيدەنت توقاەۆ پەن جوعارعى سوت توراعاسى جاقىپ اسانوۆقا جولداناتىن حاتتا «سوت وندىرىسىندە ادام قۇقىعىنىڭ بۇزىلۋى جۇيەلى سيپاتقا يە بولدى، زاڭسىز شەشىمدەر كوبەيدى» دەپ جازدى. «ىندەت قوعامدىق ساياسي بەلسەندىلىكتى شەكتەۋگە جاقسى سىلتاۋ بولدى» دەگەن كاسىبي ونداعان قۇقىق قورعاۋشى ونلاين پروتسەستەردىڭ «ءمانيپۋلياتيۆتى ويىن» الاڭىنا اينالعانى جايلى دابىل قاققان.

قازاقستاندا ينتەرنەت جىلدامدىعىنىڭ ناشار ءارى ماردىمسىزدىعىنا قاراماستان، سوت بيلىگى ونلاين رەجيىمنەن اجىراعىسى جوق. ساراپشىلار بيلىكتىڭ «توڭمويىندىعىنىڭ» كەسىرىنەن كوپتەگەن ازامات ءادىل سوتقا تارتىلۋ قۇقىعىنان ايىرىلدى دەپ سانايدى. بيلىكتىڭ سوتتاردى «ايرىقشا وقشاۋلاۋى» ينتەرنەتى ءالسىز نەمەسە تەحنيكا تىلىنەن بەيحابار ازاماتتار فۋندامەنتالدى قۇقىعى قورعالماۋىنا ءارى ساقتالماۋىنا اكەپ سوقتىرىپ وتىر.

Covid ىندەتىنىڭ جازدا قايتالانعان ءتورتىنشى تولقىنى بۇگىندە باسەڭدەپ، اۋرۋشاڭدىق تۇراقتاندى. سوعان وراي الەۋمەتتىك نىساندار مەن قوعامدىق ءتۇرلى مەكەمەلەر جۇمىسىن تولىق رەجيمدە جالعاستىرىپ جاتىر. پارلامەنت پەن مينيسترلىكتەر دە قالىپتى جۇمىسقا كوشتى. ەپيدكارتاعا سايكەس، ءتورت وڭىردەن وزگە وبلىستار مەن قالالاردا دەرت قاتەرى ءتونىپ تۇرعان جوق. دەگەنمەن ازاماتتار نۇقسان كەلگەن يا بۇزىلعان قۇقىعىن قالپىنا كەلتىرۋدە ماڭىزدى ءرول اتقاراتىن سوت ينستيتۋتى «ۇڭگىردەن شىعۋعا» اسىعار ەمەس.

The Qazaq Times