بۇدان 19 جىل بۇرىن اقش-تىڭ سول كەزدەگى پرەزيدەنتى كىشى بۋش جالپاق الەمگە جار سالىپ، «تەرروريزمگە قارسى سوعىس» باستالعانىن ايتىپ ەدى. سودان بەرى قۇراما شتات اسكەرلەرى الەمنىڭ قانشاما جەرىندە تەررورلىق توپتاردى ىزدەپ باسىپ كىردى، قانشاما جەردە اسكەري وپەراتسيالار جۇرگىزدى. جىل سايىن الەم ەلدەرى تەرروريزمگە قارسى كۇرەستەگى تولىپ جاتقان ناتيجەلەرىن ايتىپ ماقتانادى، الايدا، بۇل سوعىس ءالى تولاستاعان جوق انىق جەڭىمپازدا انىقتالعان ەمەس. ەسەسىنە مەملەكەتتەردىڭ تەرروريزمگە قارسى كۇرەسكە بولىنەتىن قارجىسى جىل سايىن ارتىپ بارادى. اتالمىش سوعىستىڭ جەڭىمپازى بولا ما؟ بۇل سوعىس الەمدى قايدا الىپ بارادى؟ تەرروريزمگە قارسى كۇرەستىڭ ناتيجەسى بار ما؟ ادامدار كەيدە بەيبىتشىلىك ءۇشىن كۇرەسىپ جاتىرمىز دەپ سانايدى، بىراق ءتۇپسىز سوعىس، جەڭىمپازى مەن جاۋى دا انىق ەمەس سوعىس ادامداردى ويلاندىرماي قويمايدى.

جاقىندا عانا بريتانيانىڭ رەدينگ قالاسىندا جۇرگىنشىلەردى پىشاقتاۋ وقيعاسى پاندەميا كەزىندە دە تەررورلىق ارەكەتتەردىڭ جوعالىپ كەتپەگەنىن كورسەتتى. كوپتەگەن ەلدەردە قاۋىپتى ىندەتكە بايلانىستى قالىپتى ءومىر داعدىسى وزگەرگەنىمەن، سوعىس ءورتى تۇتانعان ەلدەردە سول باياعىداي قىرعىنشىلىق تولاستاعان جوق. اۋعانستان، سيريا، ليۆيادا ءالى دە مىلتىق ءۇنى تولاستاعان ەمەس.

امەريكالىقتاردىڭ ءومىر داعدىسىن وزگەرتكەن، وعان قوسا الەمگە ۇلكەن وزگەرىستەر الىپ كەلگەن «11 قىركۇيەك» وقيعاسىنا قاتىستى الابوتەن پىكىرلەر جىل وتكەن سايىن كۇشەيىپ كەلە جاتىر. بۇل وقيعانى قۇراما شتاتتىڭ ۇكىمەتىنە ىقپال ەتەتىن ءىرى ۇيىمدار ارنايى ۇيىمداستىرعان دەگەن بولجامدار دا جوق ەمەس. سوعان قاراماستان، تەرروريزمگە قارسى سوعىس دابىلى ءالى دە دۇنيەنى دۇرىلدەتىپ تۇر.

20 جىلعا جۋىق ۋاقىت تەرروريزمگە قارسى كۇرەس ارەكەتتەرىن باقىلاپ كەلە جاتقان قوعامدىق ۇيىمدار دا بار. سونىڭ ءبىرى – ستراتەگيالىق ديالوگ ينستيتۋتى. كەيبىر ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، قۇراما شتاتتار تەرروريزمگە قارسى كۇرەستە اۋەل باستان تۋرا ەمەس جولدى تاڭداعان. ايتالىق، بۋش تەرروريزمگە قارسى كۇرەستى جاريا ەتە وتىرىپ، «نە ءبىزدى قولدايسىڭدار، نە بىزگە جاۋ بولاسىڭدار» دەگەن ۇستانىمدا بولدى. ۋاشينگوننىڭ بۇل ۇستانىمى وزگە باتىس ەلدەرى ءۇشىن ىڭعايسىز جاعداي تۋدىردى. ولار ءۇشىن دەربەس تالداۋ جاساۋ مۇمكىندىگى قالمادى. ناتيجەسىندە تەرروريزمگە قارسى كۇرەستىڭ دابىرى كۇشەيگەن سايىن ونىمدىلىگى جىل وتكەن سايىن تومەندەپ كەتتى.

ايتالىق، اقش پەن بريتانيا يراكقا باسىپ كىرىپ، ساددام حۋسەيىندى قولداعان پوليتسيا مەن ارميانى تاراتتى. ناتيجەسىندە كوپ ۋاقىتتىق داعدارىس پەن جۇمىسسىزدىقتان كەيىن ەلدەگى بوساپ قالعان قارۋلى ەڭبەك كۇش تەرروريستەردىڭ قاتارىن كوبەيتتى. وباما تۇسىندا تەرروريزمگە قارسى كۇرەستىڭ ريتوريكاسى وزگەرگەنىمەن تاكتيكاسى سول قالپىندا قالىپ قويدى، ناتيجەدە اسكەرلەر قاتىسقان وپەراتسيالار ازايعانىمەن، درون ارقىلى شابۋىلدار كوبەيگەن. ال، ترامپ بيلىككە كەلگەننەن كەيىن، «اقش-تى ءبىرىنشى ورىنعا شىعارامىن» دەگەن ۇستانىمدا ساياسات الىپ باردى. ونىڭ تۇسىندا تەرروريزمگە قارسى كۇرەستىڭ شىعىندارى تومەندەيدى دەپ كۇتىلگەن، كەرىسىنشە اسكەري شىعىنداردىڭ ارتا تۇسكەنى ءمالىم بولدى.

مالىمەتتەرگە قاراعاندا، قازىرگە دەيىن تەرروريزمگە قارسى كۇرەسكە 1 ترلن دوللار كولەمىندە قاراجات جۇمسالعان. ونىڭ باسىم كوبى درون شابۋىلدارى مەن مالىمەتتەر جيناۋعا جۇمسالعان. ال، ەكسترەميزمنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن جۇمسالعان قارجى تىم ماردىمسىز. تەرروريزمگە قارسى سوققى بەرۋدىڭ جىل سايىنعى ناتيجەلەرىنە قاراماستان، ساراپشىلار بۇل سوعىستىڭ جاقىن ارادا توقتامايتىنىن كەسەتەدى. سەبەبى، كۇرەستىڭ كوبى دەرلىك ەكسترەميزم زارداپتارى مەن ناتيجەلەرىمەن بولىپ جاتىر، ال ونىڭ قاينار كوزىن تۇبەگەيلى ۇزۋگە ەشكىمنىڭ قۇلقى جوق.

“The Qazaq Times”