فوتو: https://pkzsk.info

كوروناۆيرۋس پاندەمياسى تۋرالى دەزينفورماتسيا نەگىزىندە قۇرىلعان اقپاراتتار ەكىۇشتى پىكىر قالىپتاستىرىپ، وقىرماندى جاڭىلىستىراتىن جالعان مالىمەتتەر جىلدام تاراۋدا. وسى ورايدا COVID-19 جايلى نەگىزگى فاكتىلەردى نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز.   

1-دەرەك. كوروناۆيرۋس لاتىن تىلىنەن اۋدارعاندا «ءتاج جانە شەڭبەر» دەگەن ماعىنا بەرەدى. عالىمدار اتالعان دەرت ءبىزدىڭ زامانىمىزعا دەيىن 10000 جىل بۇرىن نەمەسە ودان ەرتە پايدا بولعان دەگەن گيپوتەزا ايتادى. 1890 جىلى OC43 دەپ اتالاتىن ءىرى قارا مالدىڭ كوروناۆيرۋسى انىقتالدى. ال 1950 جىلدارى انىقتالعان NL63 كوروناۆيرۋسى جانە جارعاناتتىڭ MRCA كوروناۆيرۋىسنان 563–822 جىل بۇرىن بولىنگەن.

2-دەرەك. قازىرگى كوروناۆيرۋسقا ۇقساس جاعداي 2003 جىلى قىتايدا سارس اتاۋىمەن، ال 2012 جىلى تاياۋ شىعىس رەپيتورلىق سيندرومى رەتىندە تىركەلگەن. سارس ياعني تىنىستىق سيندروم اتاۋىن العان ۆيرۋستى قىتايدىڭ يۋننان اۋماعىنداعى ۇڭگىر جارقاناتتارى تاسىمالداعان. 2019 جىلعى جاڭا كوروناۆيرۋس گەنومى SARS گەنومىمەن 80%-عا ۇقساس.

3-دەرەك. ءتىرى جان ەۆوليۋتسياسىنداعى 2 ملن جىل ىشىندە ادام بالاسىنىڭ يممۋندىق جۇيەسى بىرنەشە ينفەكتسيامەن كۇرەسۋدى ۇيرەندى. الايدا «جاڭا كوروناۆيرۋسپەن» كۇرەسۋ قيىنعا سوعىپ وتىر. سوندىقتان دا عالىمدار COVID-19-دى «جاڭا ۆيرۋس» دەپ اتاعان.

4-دەرەك. اعزاعا تۇسكەن ۆيرۋس مۋتاتسياعا ۇشىراپ، كوبەيەدى. كوبەيۋ ارقىلى تىزبەكتى رەاكتسيا باستالادى. ناتيجەسىندە جاسۋشا ءولىپ، ينفەكتسيا تاسىمالداۋشى جۇقپالى بولادى. ۆيرۋس تىنىس الۋ جولىن زاقىمداپ، پنەۆمونيانى ورشىتەدى. بۇل دەرتتىڭ كوبىنە ەگدە ادامدار مەن سوزىلمالى اۋرۋى بار ادامدارعا سالدارى اۋىر بولۋى مۇمكىن.

5-دەرەك. ۆيرۋس الدىمەن تىنىس الۋ جولدارىندا كوبەيەدى، ارتىنشا وكپەنى زاقىمدايدى. سول سەبەپتى ينفەكتسيانىڭ العاشقى سيمپتومى – جوتەلۋ، قىزۋ تەمپەراتۋرا. دەگەنمەن ۆيرۋس سيمپتومدارسىز دا پروتسەستە بولادى. ماسەلەن، ۋحان اۋرۋحاناسىنداعى ناۋقاستاردىڭ 30%-ندا ۆيرۋس سيمپتومدارى بايقالماعان.

6-دەرەك. كوروناۆيرۋستىڭ سيرەك ۇشىراساتىن بەلگىلەرىنىڭ ءبىرى – سەزگىشتىك قابىلەتتىڭ السىرەۋى.

7-دەرەك. اتالعان دەرتكە شالدىققان ءبىر ادام 2-4 ادامعا ۆيرۋس تاسىمالدايدى. وڭتۇستىك كورەيادا العاش كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان ءبىر عانا ايەل («پاتسيەنت 31») 1200-گە جۋىق ادامعا ۆيرۋس جۇقتىرعان.

8-دەرەك. عالىمداردىڭ پايىمداۋىنشا، دەرتتەن كوز جۇمۋ پايىزى – 1-3% دەڭگەيىندە. بۇل كورسەتكىش قاراپايىم تۇماۋدان 20 ەسەگە كوپ.

9-دەرەك. ۆيرۋستىڭ تارالۋ اۋقىمى وراسان: الەم بويىنشا العاشقى 100 مىڭ ادام 67 كۇندە، ەكىنشىسى 11 كۇندە، ال ءۇشىنشى 100 مىڭ ناۋقاس بار-ەوعى 3 كۇن ىشىندە تىركەلدى. دەرتكە شالدىققاندار سانى ءار كۇن سايىن 3 ەسەگە ارتىپ وتىر.

10-دەرەك. كوروناۆيرۋسقا قارسى ەكپە وندىرىلمەيىنشە، ءار ەلدە ەنگىزىلگەن كارانتين جالعاسادى. زەرتتەۋشىلەر گيپوتەزاسى بويىنشا، ۆيرۋسقا قارسى ەكپە 2021 جىلدىڭ ورتاسىندا شىعۋى مۇمكىن.

كونتردەرەك: ەگەر ايتۆ (ۆيچ) دەرتىنە قارسى ەكپەنى 35 جىلدان استام ۋاقىت بويى ءوندىرۋ قيىن بولعانىن ەسكەرسەك، كوروناۆيرۋسقا قارسى ۆاكتسينا مۇلدە وندىرىلمەۋى دە مۇمكىن دەيدى عالىمدار. بۇل ءوز كەزەگىندە «ۇجىمدىق يممۋنيتەت قالىپتاستىرۋعا» سەپ بولادى.

P.S: الەم بويىنشا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى 7 ميلليوننان استى. قايتىس بولعاندار 400 مىڭنان اسسا، 3,1 ميلليوننان استام ادام جازىلدى. ۆيرۋستى العاش جۇقتىرعاندار قىتايدىڭ حۋبەي پروۆينتسياسىنىڭ ۋحان قالاسىندا تىركەلدى.

"The Qazaq Times"