ترامپ رۋحانيمەن كەزدەسۋگە دايىن ەكەنىن ءبىلدىردى. فوتو: ەكونوميكا سەگودنيا.

اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ يران پرەزيدەنتى حاسان رۋحانيمەن كەزدەسۋگە دايىن ەكەنىن ءبىلدىردى. ال، بۇدان ەكى كۇن بۇرىن فرانتسيادا وتكەن "ۇلكەن جەتىلىك" سامميتىنىڭ قورىتىندى وتىرىسى كەزىندە يران ءسىم باسشىسى جاۆاد زاريف تا بولعان ەدى. سامميت الدىندا زاريف فرانتسيا پرەزيدەنتى ەممانۋەل ماكرونمەن دە كەزدەسكەنى ءمالىم بولعان. فرانتسيا پرەزيدەنتى اقش پەن يران اراسىندا ارا اعايىن بولۋعا نيەتتى. 

اقش پرەزيدەنت ترامپ كەزىندە 2015 جىلى يران مەن التى يادرولىق قارۋعا يە ەلدەر اراسىندا جاساسقان كەلىسىمنەن ءبىر تاراپتى شىعىپ كەتتى. ول اتالعان كەلىسىمدى يراننىڭ يادرولىق باعدارلاماسىن شەكتەي المايتىن، "ەڭ ناشار كەلىسىم" دەپ باعالاعان ەدى. بۇعان قوسا ترامپ يراندى جاڭا كەلىسىمگە كەلۋگە كوندىرمەك بولدى. تەھران بۇعان قاتاڭ جاۋاپ قايتاردى. ەكى ەل اراسىنداعى قايشىلىق اسقىنىپ، پارسى شىعاناعىندا قاقتىعىس قاۋپى ارتا ءتۇستى.

ال، قازىر اقش پرەزيدەنتى يرانمەن جاڭا كەلىسىم جاساسۋدىڭ مۇمكىندىگى بار ەكەنىن مالىمدەپ وتىر. "يران مەن ەكى جارىم جىل بۇرىن پرەزيدەنت رەتىندە جۇمىسقا كىرىسكەن كەزدەگىدەن وزگەردى. مەنشە يران قالىپتى ەلگە اينالا الادى. بىراق، ولار يادرولىق قۇرالعا قول جەتكىزۋ تۋرالى باعدارلاماسىن توقتاتۋى كەرەك", – دەدى ترامپ. بۇدان ءسال بۇرىن يران پرەزيدەنتى حاسان رۋحاني دا ەلىنىڭ مۇددەسىن قورعاۋ ماقساتىندا الەمدەگى كەز-كەلگەن ەلدىڭ ليدەرىمەن كەلىسسوزگە بارا الاتىنىن ايتقان بولاتىن. الايدا، ترامپ "بارلىق ەرەجەلەر تولىق ساقتالعان كەزدە عانا كەلىسسوز باستالادى" دەگەن ەسكەرتۋىن دە ۇستەپ قويدى.

ۋشىققان اقش-يران قايشىلىعىندا كەلىسسوزدىڭ ساۋلەسى جىلت ەتكەندەي بولدى. ولاي بولسا بۇل كەلىسسوزدە تاراپتار نەگە قول جەتكىزۋى مۇمكىن؟ سونى ءبىر ساراپتاپ كورەلىك. ەڭ اۋەلى ۋاشينگتون تالابى سالماقتى ەكەنىن ايتايىق. ترامپ جاڭا كەلىسىمدە يادرولىق باعدارلامادان باس تارتۋ، بالليستيكالىق زىمىران باعدارلامالارىن توقتاتۋ جانە وسىنىڭ ءبارى مەرزىمدىك ەمەس، ءبىر جولا شەكتەلۋى كەرەك دەگەن تالاپتارىن ورتاعا سالىپ وتىر.

تەھراننىڭ بۇنداي تالاپقا كەلىسىم بەرۋ-بەرمەۋىن قازىر تاپ باسىپ ايتىپ بەرۋ قيىن. بىراق، تەھران ءوزىنىڭ بالليستيكالىق زىمىران باعدارلامالارىن توقتاتپايتىنىن بۇعان دەيىن دە ايتىپ كەلگەن. ونىڭ ۇستىنە يران ءۇشىن ترامپتىڭ تالاپتارى سالماقتى تيەدى. بىراق، ارا اعايىن بولعىسى كەلىپ وتىرعان فرانتسيا تارابى يران بالليستيكالىق زىمىران باعدارلامالارىنان باس تارتاتىن بولسا، باعدارلاما شىعىنىن تولەپ بەرۋگە كەپىلدىك بەرەتىنىن دە بايقاتتى.

“The Qazaq Times”