فوتو: cdn.news-front.info

قازىرگى ۋاقىتتا امەريكا تاراپىنان سالىنعان سانكتسيالاردىڭ اسەرىنەن قىتاي ەكونوميكاسىندا پروبلەمالار ارتىپ كەلەدى. اقش پەن قىتاي بايلانىسى كۇننەن-كۇنگە ۋشىعىپ، ساۋدا سوعىسىنىڭ ارتۋى ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىق كەلىسىمگە نۇقسان كەلتىردى.

ەكى ەلدىڭ قارىم-قاتىناسى حالىقارالىق ساۋداداعى ماڭىزدى ساياسي وزگەرىستەردىڭ ءبىرى. وسىعان دەيىن ۆاشينگتون قىتاي يمپورتىنا 200 ميلليارد تاريف سالدى. سول كەزدەن بەرى بەيجىڭ بۇكىلالەمدىك ساۋدا ۇيىمىنا قارسى شاعىم تۇسىرگەن. دەمەك، امەريكانىڭ تاۋارلارىنا 60 ملرد دوللار كولەمىندە تاريف قوسىلادى. قىتاي تاراپى كەلەسى اپتادان باستاپ اقش يمپورتتايتىن بەس مىڭنان استام تاۋارلارعا 10% باج سالىعىن تولەيدى. ۇزاققا سوزىلعان ساۋدا سوعىسىندا قىتاي ساياسي باسەكەلەسىنە جول بەرمەيتىن بولسا، جاعداي قيىنداي تۇسپەك. اق ءۇي باسشىسى دونالد ترامپ قىتايدىڭ كەلەسى ارەكەتىنە قاراي قىتايلىق تاۋارلارعا سالىنعان سالىق كولەمىن ارتتىرۋعا دايىن.

ساۋدا سوعىسى ەكونوميكاعا قانشالىقتى اسەر ەتەدى؟

مەملەكەت ەكونوميكاسى ىشكى ءونىمىنىڭ كولەمىن ارتتىرىپ، ءونىم تۇراقتىلىعىن رەتتەۋ ءۇشىن ەكسپورتقا تىكەلەي تاۋەلدى. دەمەك، ساۋدا سوعىسى شەشىمىن تاپپاسا، ءونىم يمپورتتايتىن كاسىپورىندار دا داعدارىسقا ۇشىرايدى. ەكىنشى جاعىنان الىپ قاراساق، سانكتسيا سالدارى تەك قىتايلىق ونىمدەرگە عانا ەمەس، قىتايدا ورنالاسقان امەريكالىق كومپانيالارعا ىقپال ەتۋى ىقتيمال. رەسمي مالىمەتتەر بويىنشا، 2018 جىلعى ءبىرىنشى جارتى جىلدىقتىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قىتايداعى جالپى ىشكى ءونىم 6,8%-ا جەتكەن. اتالعان كورسەتكىشتى ساقتاۋ ءۇشىن بەيجىڭ تاۋارلار كولەمىن ارتتىرىپ، ەكسپورتىن جانداندىرۋى ءتيىس. اقش سالعان سانكتسيالار قىتايلىق ەكسپورتتىڭ جارتىسىنا جۋىعىن قامتيدى. قاتاڭ قاۋلىعا ىلىككەن تاۋارلاردىڭ ىشىندە بالىق ونىمدەرىنەن باستاپ ەلەكترونيكا، تۇرمىستىق جيھازدار دا بار.

اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ قحر-مەن اراداعى ساياسي جانجالعا قاتىستى: «ساۋدا سوعىسى مەن تەكەتىرەستە ۋاقىتشا جاعدايلار بولمايدى. مەنىڭ ۇعىمىمدا قىسقالىق جوق. شەكسىزدىك بار. الداعى ۋاقىتتا قىتاي توراعاسىمەن كەزدەسۋدەن دە ەشتەڭە كۇتپەيمىن. ولار ءالى دايىن ەمەس دەپ ويلايمىن»،– دەيدى. ياعني كەز كەلگەن سانكتسيا ەكونوميكانىڭ دامۋىنا كەرى ىقپال ەتەرى ءسوزسىز. بۇل رەتتە ەكىنشى تاراپ «سانكتسيالاردىڭ كەرى اسەرى بولمايتىنىنا» سەنىم ءبىلدىرىپ، «اجداھادان قۇتىلۋ جولدارىن» ىزدەپ الەك. ساياسي باعىتىن وزگەرتۋگە بەيىم قىتاي مەملەكەتى ەندى رەسەيمەن تەرەڭىرەك ارىپتەستىك ورناتۋعا مۇددەلى. بىراق، وسى اپتادا ترامپ بەيجىڭ ماسكەۋ ۇشاقتارىن ساتىپ العانى ءۇشىن كەزەكتى مارتە سانكتسيا جولداعان بولاتىن.

P.S: كەي ساياساتكەرلەردىڭ گيپوتەزاسى بويىنشا، ەكى ەل اراسىنداعى بايلانىستىڭ السىرەۋى ءۇشىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا ۇلاسۋى مۇمكىن. دەسەك تە، الپاۋىت امەريكا مەن قىتاي قارىم-قاتىناسىنىڭ رەگرەسسكە كەتۋى ساۋدا سوعىسىن ۇلعايتىپ، تاريحتاعى كەزەكتى «سۇراپىل-سۋىق سوعىس» قاتارىنا ەنبەك.

"The Qazaq Times"