ترامپ يرانعا باعىتتالعان «جازالاۋ» بۇيرىعىنا قول قويدى

اقش پرەزيدەنتى يرانعا قاراتىلعان ەكونوميكالىق سانكتسيانى رەسمي تۇردە كۇشىنە ەنگىزۋ بۇيرىعىنا قول قويدى. پرەزيدەنت دونالد ترامپ بۇيرىققا قول قويىپ بولعاننان كەيىن، تەھران (تەگەران) بيلىگىن سىناي سويلەدى. ول ير رەجيمىن «قاندى قول رەجيم، جەندەتتىكتى جالعاستىرۋشى، زورلىق-زومبىلىق جانە حاوس تۋدىرۋشى ۇكىمەت» دەپ باعالادى. بۇل تۋرالى VOA حابارلاعان بولاتىن. 

ترامپتىڭ مالىمدەۋىنشە، 5 قاراشا كۇنى اقش يراننىڭ ەنەرگەتيكالىق وپەراتسيالارىنا جانە يراننىڭ ورتالىق بانكىمەن جۇمىس ىستەيتىن شەتەلدىك قارجى ينستيتۋتتارىنا سانكتسيا سالماق. ول جانە وسىعان دەيىن «ەڭ سوراقى كەلىسىم» دەپ باعالاعان يران يادرولىق كەلىسىمىن دە قايتالاي ايىپتاپ ءوتتى. بۇل جولى اتالعان كەلىسىمدى «قورقىنىشتى ءھام بىرجاقتى كەلىسىم» دەپ اتادى. ترامپتىڭ ويىنشا بۇل كەلىسىم يراننىڭ يادرولىق وق تۇمسىقتارىن دامىتۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى، سونىمەن قاتار، بۇرىنعى سانكتسيالاردان قۇتقارىپ، يران رەجيمىنىڭ تەرىس پيعىلدارىن ىسكە اسىرۋعا وراي جاراتىپ بەرگەن.

ترامپ سوزىندە: «بۇرىنعى كەلىسىمگە قول جەتكىزگەننەن كەيىن يراننىڭ اگرەسسياسى كۇشەيدى. ولار جاڭا قارجىلاندىرۋ كوزدەرىن ەركىن پايدالانا الدى. يادرولىق سىناقتارعا قابلەتتى زىمىرانداردى ءوندىردى، تەرروريزمدى استىرتىن قارجىلاندىرىپ، تاياۋ-شىعىستاعى جانە ودان تىس ايماقتارداعى قاقتىعىستاردى ءورشىتتى»، – دەدى.

ول تاعى: «بۇگىنگى كۇننىڭ وزىندە، يران قۇراما شتاتتار مەن ونىڭ وداقتاستارىنا قاۋىپ ءتوندىرىپ، حالىقارالىق قارجى جۇيەسىن ءبۇلدىرىپ، الەمدەگى تەررورلىق جانە جاۋىنگەرلىك اگەنتتەردى قولداپ وتىر»، – دەدى.

ترامپتىڭ ءار كەزدەگى يران تۋرالى قارالاۋلارى مەن ايىپتاۋلارى يران ۇكىمەتى جاعىنان جاۋاپسىز قالعان ەمەس. ير پرەزيدەنتى حاسان رۋحاني ءوز كەزەگىندە: «اقش – وتە سەنىمسىز ەل. ويتكەنى، ول قول قويىلعان بارلىق حالىقارالىق كەلىسىمدەردى كۇشىنەن قالدىرىپ، الەمدەگى سەنىمدىلىكتى السىرەتتى»، – دەدى.

يزرايل پرەمەر-ءمينيسترى بەنيامين نەتانياحۋ پرەزيدەنت ترامپتى جاڭا سانكتسيالار تۋرالى حابارلاندىرۋىمەن قۇتتىقتاعان. نەتانياحۋ دا ترامپقا  ۇقساس كوپتەن بەرى يران يادرولىق كەلىسىمىن سىنداپ كەلگەن ەدى. شىن مانىسىندە، يراننىڭ وڭىردەگى باستى قارسىلاسىنىڭ ءبىرى – يزرايل. ەۆرەي بيلىگى يراننىڭ تاياۋ-شىعىستا ارتا تۇسكەن ىقپالىنان قاتتى ۇرەيلەنەدى. اسىرەسە، ءسۇريانىڭ يزرايلگە جاقىن شەكارالارىندا يراننىڭ قارۋلى كۇشتەرى جانە ونى قولدايتىن قارۋلى توپتار ەۆرەي جۇرتىنا قاراي جاقىنداي تۇسكەن.

اقش ۇكىمەتى يرانعا باعىتتالعان سانكتسيا ونىڭ رەجيمىنىڭ ساياساتىن وزگەرتىپ، تاۋبەسىنە كەلتىرەدى دەپ ۇمىتتەنەدى. دەگەنمەن، ەكى ەل اراسىنداعى قايشىلىقتىڭ قاقتىعىسقا ۇلاسۋىنان الاڭدايتىن ەلدەردىڭ قاتارى كوپ. بۇل قاتارعا تۇتاس ەۋروپا ەلدەرىن ايتۋعا بولادى. سەبەبى، ەۋروپانىڭ كوپتەگەن الدىنعى قاتارلى دامىعان ەلدەرى پارسى شىعاناعىنان شىعاتىن مۇناي ەكسپورتىنا تاۋەلدى. ورمۋز بۇعازىنىڭ قاقتىعىستاردان تۇرالاپ قالۋى ەۋروپا ەلدەرىنىڭ ەكونوميكاسىنا اۋىر سوققى بولادى.

“The Qazaq Times”