گازاداعى قىرعىن: يزرايلگە قارسى الەمدىك دارمەنسىزدىك

ەكى كۇن بۇرىن  اقش-تىڭ يزرايل ەلىندەگى باس ەلشىلىگى يەرۋساليم قالاسىندا اشىلدى جانە ەلشىلىكتىڭ اشىلۋ ءراسىمى دابىرالى ءارى سالتاناتتى ءوتتى. ەلشىلىكتىڭ اشىلۋىنا اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپتىڭ قىزى يۆانكا ترامپ پەن كۇيەۋ بالاسى جارەد كۋشنەر ارنايى كەلىپ قاتىستى. اقش-تىڭ بۇل شەشىمىنە پالەستينالىقتار كۇشتى قارسىلىق تانىتىپ كەلگەن. ەلشىلىكتىڭ يەرۋساليمدە اشىلۋىمەن پالەستينالىقتاردىڭ يزرايلگە قارسى دەمونستراتسياسى باستالىپ كەتتى.

گازادا ون مىڭداعان پالەستينالىق توپتاسىپ، شەكاراعا قاراي شەرۋ جاسادى. ال يزرايل قارۋلى كۇشتەرى ولاردى وقپەن قارسى الدى. بۇل قاقتىعىستاردان ونداعان پالەستينالىقتار قازا تاپتى. بۇل قاقتىعىستار اقش ەلشىلىگىنىڭ يەرۋساليمگە كوشىرىلگەن كۇنى ورىن الدى. ال، پالەستينالىق دارىگەرلەر قارسىلىق اكتسياسىنا قاتىسقان 55 ادامنىڭ قازا تاۋىپ، 2700 ادامنىڭ دارىگەرلىك كومەك سۇراي كەلگەنىن مالىمدەدى. بۇل قاقتىعىستاردان بىردە ءبىر يزرايلدىك جاراقات المادى دەگەن حابارلار دا بار.

يزرايل تارابى ارنايى مەرگەندەردى پايدالانعان. فوتو: Reuters.

قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارى دا يزرايل ارمياسىنىڭ قارۋلى ارەكەتتەرىن سىنعا العانىمەن، ەۆرەي جۇرتىنىڭ باسشىسى «قارۋلى كۇشتەردىڭ نىساناسى بەيبىت حالىق ەمەس، حاماس ۇيىمىنىڭ نىساندارى» دەگەننەن جازبادى.

بولىپ جاتقان قاندى وقيعاعا بايلانىستى تاۋەلسىز زەرتتەۋ توبى ارقىلى انىقتاۋ جونىندە كۋۆەيتتىڭ بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە ۇسىنعان جوباسىنا اقش تارابى قارسى شىقتى. اق ءۇي رەجيمى بۇل وقيعالارعا ءوز وداقتاسى يزرايل قارۋلى كۇشتەرىن ەمەس، حاماس توبىن ايىپتى دەپ وتىر.

الەم ەلدەرىنىڭ ليدەرلەرى دەمونسترانتتارعا قارسى وق اتقان ەۆرەي جاساقتارىن ايىپتاپ ەدى، بۇعان يزرايل قارۋلى كۇشتەرىنىڭ وكىلى قارسى مالىمدەمە جاساپ: «وق دەمونسترانتتارعا ەمەس، ولاردىڭ اراسىنا كىراپ العان ەكسترەميستەرگە قاراتا اتىلدى»، – دەپ، نەشە مىڭداعان ادام ىشىندەگى ەكسترەميستەردى «جازباي تانيتىندارىن» ايتىپ سالدى.

مالىمەتتەرگە قاراعاندا، دەمونسترانتتار شەكاراعا قاراتا تاس جانە جارىلعىش زاتتار لاقتىرعان. يزرايل تارابى ارنايى مەرگەندەردى پايدالانعان. پالەستينا اۆتونومياسىنىڭ وكىلى يۋسۋف ءال-ماحمۇد يزرايل بيلىگىن ايىپتاپ، حالىقارالىق ۇيىمنان كومەك سۇرادى. «حالىقارالىق امنيستيا» قۇقىق قورعاۋ ۇيىمى دەمونسترانتتارعا قارسى وق اتۋ ادام قۇقىعىن جانە حالىقارالىق قۇقىقتى بۇزۋ دەپ ايىپتادى. اتالعان ۇيىمنىڭ مالىمدەۋىنشە، قارسىلىق اكتسياسىنا قاتىسقان 500-گە جۋىق ادام يزرايل اسكەرلەرىنىڭ وعىنان جاراقات العان.

«حالىقارالىق امنيستيا» ۇيىمىنىڭ تۆيتتەر پاراقشاسىندا: «ءبىزدىڭ كوز الدىمىزدا ادام قۇقىعى مەن حالىقارالىق قۇقىقتار ورەسكەل بۇزىلۋ ۇرەيى بولىپ جاتىر. گازا سەكتورىندا كوپتەگەن ادام مەرت بولدى، ەكى مىڭداي ادام جاراقات الدى. بۇل ۇرەي تۋدىراتىن ارەكەتتەر تەز ارادا توقتاتىلۋى كەرەك»، – دەدى.

ال، يزرايل ارمياسى تارابىنان جاسالعان مالىمدەمەدە: «گازادا 40 مىڭعا جۋىق ادام تارتىپسىزدىك ۇيىمداستىرىپ، شەكارانى بۇزىپ وتۋگە ارەكەت جاسادى. اسكەرلەرىمىز ەرەجەگە ساي ارەكەت ەتتى»، – دەدى.

پالەستينالىق دەمونستراتتار وققا ۇشىپ جاتقاندا، داعدىلى تۇردە اقش يزرايلدىڭ ارەكەتىن قولدادى. ال، اتالمىش ادام قۇقىعىن ۇرانداۋشى حالىقارالىق ۇيىمدار مەن باتىس ەلدەرى دارمەنسىزدىك تانىتتى. اراب ەلدەرى مەن وزگە مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ ءار ءتۇرلى ۇيىمدارى دا ايىپتاۋ مەن سىنداۋدان ارىعا بارماي، قىرعىنعا ۇشىراعان پالەستينالىقتار تاعدىرى ەلەۋسىز قالدى.

“The Qazaq Times”