الەمدىك اقپارات قۇرالدارى وزبەكستانداعى وزگەرىستەردى تالقىلاۋدا

"ببس", "رەيتەر" سياقتى حالىقارالىق كوپتەگەن ءىرى اقپارات قۇرالدارى وزبەكستاندا ورىن الىپ جاتقان وزگەرىستەر تۋرالى جارىسا حابار تاراتۋدا.

وزبەكستاننىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى مارقۇم يسلام كاريموۆ قايتىس بولعاننان كەيىن ونىڭ ورنىنا كەلگەن شەۆكات ميرزياەۆتىڭ رەفورماشىل ارەكەتتەرى سوڭعى ۋاقىتتا الەم باسپاسوزدەرىنىڭ نازارىنان تۇسپەي تۇر. پرەزيدەنت ميرزياەۆتىڭ ەلدىڭ "جابىق ساياسي ۇستانىمىن" وزگەرتۋى وزبەكستانعا قاتىستى قالىپتاسقان پىكىرلەردى دە وزگەرتۋدە. ماسەلەن، "The New York Times" باسىلىمىندا ەندريۋ حيگگينستىڭ قالامىنان شىققان "اۆتوريتاريزم تارالىپ جاتقاندا وزبەكستاندا ءبارى كەرىسىنشە" دەگەن ماقالادا وزبەكستاندا جۇرگىزىلگەن رەفورمالارعا باسا نازار اۋدارىلعان. ماقالادا اۆتور اسىرەسە ي.كاريموۆ  بيلىك ەتكەن ۋاقىتتىڭ ەل تاريحىندا قانشالىقتى قاتاڭ كەزەڭ بولىپ قالعانىن دا ەسكە سالىپ، ميرزياەۆ كەزىندە وسى جاعدايدىڭ جاقسى جاعىنا قاراي وزگەرگەنى تۋرالى جازعان. ۇستىنەن كوپتەگەن ارىز-شاعىم تۇسكەن وزبەكستان ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ جويىلۋى، وزبەك وتانداستارىنىڭ قايتادان ورالا باستاۋى، كوپتەگەن جۋرناليست پەن ساياسي تۇتقىندارعا راحىمشىلىق جاسالۋى جانە ماقتا شارۋاشىلىعىنىڭ جويىلۋى سياقتى وزگەرىستەر دە نازاردان تىس قالماعان. ماقالانىڭ سوڭىندا بيلىك باسىندا ءالى دە بۇرىنعى قىزمەتكەرلەردىڭ كوپ ەكەنى ايتىلىپ، كوپ نارسەنىڭ ءالى دە بولسا بۇرىنعىشا ەكەنى جازىلعان.

ال، "BBC"-دە "وزبەكستان شىنىمەن دە الەمگە ەسىگىن اشتى ما؟" دەگەن تاقىرىپتاعى ماقالا وقىرماندارىنا جول تارتتى. ماقالادا 2005 جىلعى ءاندىجان وقيعالارىنان كەيىن ەلدەن كەتۋىنە ۇكىم شىعارىلعان "BBC"-ءدىڭ وزبەك قىزمەتىنىڭ قايتادان جۇمىس ىستەي باستاعانى ايتىلعان. سونىمەن قاتار، از عانا ۋاقىتتىڭ ىشىندە جۇرگىزىلگەن رەفورمالاردىڭ كەسىرىنەن شيەلەنىسكەن جاعدايعا قاراماستان، ەل ازاماتتارىنىڭ كوبىسىنىڭ ميرزياەۆ بيلىگىن "ۇناتىپ قالعانى" جازىلعان.

"رەيتەر" اقپاراتتىق اگەنتتىگىندە وزبەكستاننىڭ «Human Rights Watch» حالىقارالىق ادام قۇقىعىن قورعاۋ ۇيىمىمەن قايتا جۇمىس ىستەي باستاعانى، اتالعان ۇيىم تاراپىنان جاريالانعان وزبەكستاننىڭ ءسوز بوستاندىعى تۋرالى ايتىلعان. سونىمەن قاتار "NY Review of Books" اقپاراتتىق سايتى دا "وزبەكستاندا جاڭا كەزەڭ باستالدى ما؟" دەگەن تاقىرىپپەن، ءوز-اعاڭداردا ورىن العان وزگەرىستەرگە توقتالعان.

فوتو: worldbulletin.net

جالپى، وزبەكستاندى ميرزياەۆ باسقارماي تۇرىپ، الەم حالىقتارى ول ەلگە "جابىق مەملەكەت" رەتىندە باعا بەرەتىن. سەبەبى، كاريموۆ كەزىندە وزبەكتەردىڭ قانداي دا ءبىر اسكەري-ساياسي وداقتارعا مۇشەلىككە نيەتسىز ۇستانىمى، جالپى وقشاۋ ساياساتى باسقا ەلدەر ءۇشىن جۇمباققا تولى ەدى. ال 2016 جىلدان باستاپ وزبەكستاندى باسقارىپ كەلە جاتقان ميرزياەۆتىڭ سول ۇستانىمدى وزگەرتىپ، باسقاشا ساياسات جۇرگىزگەنى بەلگىلى.

“The Qazaq Times”