فوتو: Al Jazeera

1950 جىلدارى يزرايل مەملەكەت رەتىندە قالىپتاسقالى بەرى ەلدەگى بالالاردىڭ جاپپاي ءىز-ءتۇسسىز جوعالۋى كوبەيگەن. بىرنەشە ونجىل بويى جەرگىلىكتى حالىق ولاردىڭ ىزىنە تۇسە الماي كەلدى. كەيبىر اقپارات بالالاردىڭ اۋرۋحانالارعا نەمەسە بالالار ۇيىنە اكەتىلگەنىن كورسەتەدى (جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ قاتىسى بولۋى دا عاجاپ ەمەس). تاعى ءبىر مالىمەت بالالاردى ءتۇرلى تاجىريبەلەر جاساۋ ءۇشىن اتا-انالارىنىڭ كەلىسىمىنسىز اۋرۋحانالارعا، ورتالىقتارعا الىپ كەتكەنىن مالىمدەيدى. بالالاردىڭ كوپشىلىگى، 8 مىڭنان استامى يزرايلگە يەمەن، يراك، تۋنيس جانە ماروككو سياقتى اراب ەلدەرىنەن كەلگەن.

ءۇش رەسمي زەرتتەۋ بالالاردىڭ كوپشىلىگى كوز جۇمدى دەگەن قورىتىندى جاسايدى، بىراق جانۇيالارىنا ءولىم سەرتيفيكاتى دا بەرىلمەگەن، قايدا جەرلەنگەندەرى دە ايتىلماعان. بوسانا سالا مەدبيكەلەر ساپ-ساۋ بالانى الىپ كەتىپ، سالدەن كەيىن ونى شەتىنەدى دەپ كەلگەنىن، ەش سەبەبىن دە تۇسىندىرمەگەنىن انالار دا ەستەرىنە الىپ وتىر. سونىمەن قاتار وزدەرىن اسىراندىمىز دەپ ويلاعان بالالارعا دا تۋعان اتا-اتانالارىن تابۋعا يزرايل بيلىگى بارىنشا كەدەرگى كەلتىرگەن كورىنەدى.

دنق تەستكە نەگىزدەلگەن "MyHeritagە" (مەنىڭ شەجىرەم) زەرتتەۋى (قاجەت بولسا قابىردى دە اشۋ مۇمكىن) كەزىندە بالالارى جوعالعان وتباسىلارعا ولاردىڭ ءتىرى نەمەسە كوز جۇمعانىن (اۋرۋدان نەمەسە باسقا سەبەپتەن), اسىراپ الىنعاندىعىن بىلۋگە كومەكتەسەدى، - دەيدى يزرايل بيلىگى.

مىسالى 67 جاستاعى ۆاردا فوكس (Varda Fox) دنق تەستى ارقىلى بىرنەشە ايلىق كەزىندە 1950 جىلى يەمەننەن اسىراپ الىنعاندىعىن بىلگەن. فوكستىڭ تۋعان اتا-اناسى كوز جۇمعان. بىراق وتكەن ايدا ول تۋعان اپاسىمەن كەزدەستى. ۆاردانىڭ اپكەسىنىڭ ايتۋىنشا، مەدبيكەلەر اناسىنا اۋرۋحانادا وعان قىزىنىڭ شەتىنەگەنىن ايتقان.

2016 جىلى Al Jazeera جۇرگىزگەن زەرتتەۋ بارىسىندا دا وسىنداي بىرنەشە شىندىق اشىلعان بولاتىن. مىسالى، گيل گرۋنباۋم (Gil Grunbaum) حولوكوستتان امان قالعان اتا-اناسىنىڭ شىن مانىندە تۋعان اتا-اناسى ەمەس ەكەندىگىن تەك 1990 جىلدارى انىقتاعان. بىرنەشە جىلدان كەيىن گيل ءيزرايلدىڭ رەسمي ورگاندارىنىڭ قارسىلىعىنا قاراماستان، تۋعان اتا-اناسى تۋنيستەن قونىس اۋدارعان اراب ەۆرەيلەرى ەكەنىن ءبىلدى.

وتكەن جىلدىڭ جازىندا يەرۋساليمدە مىڭداعان ادام جانۇيالاردى بىرىكتىرىپ، شىندىقتى ءبىلۋ ماقساتىندا ۇكىمەتتەن ناقتى شارالار قابىلداۋدى تالاپ ەتتى. وسىعان جاۋاپ رەتىندە يزرايل ۇكىمەتى بالالارى ءىز-ءتۇسسىز جوعالىپ كەتكەن وتباسىلارعا دنق تەستىن جاساتۋ ءۇشىن بالاسىنىڭ قابىرىن اشۋعا رۇقسات بەرەتىن زاڭ قابىلدادى. وتكەن ايدا 17 وتباسى اتالعان رۇقساتتى الىپ ۇلگەردى. كوبىسى زەرتتەۋدەن ءبىر ناتيجە بولىپ، شىندىققا ءبىر تابان جاقىندايمىز دەپ ۇمىتتەنەدى.

وسىدان 1 جىل بۇرىن قوعام قىسپاعى استىندا قالعان ۇكىمەت 50 جىل بويى جاسىرىلىپ كەلگەن قۇجاتتاردى جاريالادى. بۇل قۇجاتتاردا كۋاگەرلەردىڭ ءسوزى، بالالار ساۋداسىنىڭ راسىمەن بولعانىن ايتقان (يزرايلدەگى بالاسىز ەۋروپالىق ەۆرەيلەرگە نەمەسە شەت ەلدەرگە) مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەر تۋرالى اقپارات قامتىلعان.

يزرايل ءجۋرناليسى يال تسادوك (Yael Tzadok): "راسيزم جوعارىدان تارالىپ وتىردى. ولار بالالاردى "ناشار" اتا-انادان الىپ "جاقسى" اتا-اناعا بەرىپ جاتىرمىز دەپ ويلاعان بولۋ كەرەك. ال كۇننەن كۇنگە كوبەيىپ كەلە جاتقان دالەلدەرگە ءمان بەرمەي، تىپ-تىنىش وتىرا بەرۋ ءيزرايلدىڭ "حالىقارالىق يميدجىنە" نۇقسان كەلتىرەر ەدى", - دەيدى.

گلۋنباۋمنىڭ ايتۋىنشا، مەملەكەتتىڭ وسىنشاما ۋاقىت شىندىقتى جاسىرىپ، بالالارىنان ايىرىلعان وتباسىلاردان كەشىرىم سۇراماي كەلۋىندە  ەكونوميكالىق قىزىعۋشىلىعى بولعان. شىندىق اشىلعان جاعدايدا ۇكىمەت "ارىز-شاعىمداردىڭ استىندا قالىپ، ميلليونداعان شىعىنعا ۇشىرايمىز" دەپ قورىققان.

“The Qazaq Times”