بيىل الەمدى «اۋستراليا تۇماۋى» اۋرەگە سالۋدا: ءتۇرى، بەلگىلەرى، قارسى شارالار

ۇلىبريتانيانىڭ ۇلتتىق دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتى بيىلعى ەرەكشە تۇماۋدان ساقتانۋ شارالارىنا دايىندالىپ جاتىر. قىس ايلارىنان بەرى الەمدە H3N2 تۇسىندەگى تۇماۋ ۆيرۋسى بەلسەندىلىك بايقاتقان. بۇل تۇردەگى تۇماۋدى «اۋستراليا تۇماۋى» دەپ اتايدى، ونىڭ سەبەبى جاقىننان بەرى اۋستراليادا (اۆستراليا) اتالعان تۇماۋ كوپ تارادى. بۇل تۋرالى BBC-ءدىڭ رەسمي سايتى ارنايى حابارلاعان بولاتىن.

«اۋستارليالىق تۇماۋ» قاۋىپتى مە؟

2017 جىلى اۋستراليادا بۇل تۇماۋدىڭ تارالۋى سوڭعى ون جىلداعى ەڭ جوعارى دەڭگەيگە جەتتى. وعان قوسا سوڭعى ءبىر ايدا الەمنىڭ وزگە ەلدەرىندە دە H3N2 تۇماۋىنىڭ تارالۋى كۇشەيە ءتۇستى. ادەتتە قىس ايلارى كىرىسىمەن تۇماۋدىڭ بىرنەشە تۇرلەرى پايدا بولادى دا، ا تۇرىندەگى تۇماۋلارمەن باستاپقى ۋاقىتتا بالالار مەن جاسى ەگدەلەگەن كىسىلەرگە كوبىرەك جۇعادى. وزگە تۇماۋلاردان قالىپتى ادامدار ارنايى دارىلەردىڭ كومەگىنسىز ايىعىپ كەتىپ جاتادى. الايدا، تۇماۋ تۇرلەرىنىڭ اراسىندا «اۋستراليالىق كۇشتى تۇماۋ» وڭاي جازىلا قويمايدى.

ۇلىبريتانيا دەنساۋلىق ساقتاۋ تاراۋلارى ەل كولەمىندە اۋىر تۇماۋ تۇرلەرىنەن 7 ءتۇرىن انىقتاعان. سونىڭ ءبىرى B تۇرىندەگى H3N2 تۇماۋ ۆيرۋسى. بۇل تۇماۋ ۆيرۋسىمەن ەگدە ادامدار كوبىرەك جۇعىمدالاتىنى بەلگىلى بولعان. كۇشتى تۇماۋدىڭ ا، ۆ، س تۇرلەرى بار، بۇلار دا ءوز ىشىنەن بىرنەشە تۇرگە بولىنەدى.

قازىر ۇلىبريتانيا مەن وزگە بىرنەشە ەلدەردەگى ەمحانالاردا تۇماۋراتقان ادامدار سانى كۇرت ارتىپ كەتكەن. دەسە دە، وتكەن جىلعى كورسەتكىشتەن ۇلكەن پارىق جوق. 2008-2009 جىلدارى تاراعان شوشقا تۇماۋىندا بۇل كورسەتكىش بىرنەشە ەسە كوپ بولعانىن ايتادى.

«اۋستراليا تۇماۋىنىڭ» بەلگىلەرى

سالماقتى تۇماۋعا شالدىققان ادامداردا مىناداي بەلگىلەر بولادى:

• دەنە تەمپەراتۋراسى كوتەرىلەدى، ادەتتە 38 س°-تان جوعارى بولادى.
• بۋىندار قاقساپ اۋىرادى
• شارشاۋ جانە السىزدىك بايقالادى
• قۇرعاق جوتەل پايدا بولادى
• تاماق اۋىرادى
• باس اۋىرادى
• تاماققا تابەتى قاشادى
• جۇرەك اينيدى

تۇماۋعا قارسى شارالار

ءار جىلى تارايتىن نەمەسە بەلسەندىلىك كورسەتكەن تۇماۋ تۇرلەرى بىردەي بولمايدى. الەم ەلدەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ تاراۋلارى جىلدىڭ ءار مەزگىلىندەگى بەلسەندىلىك تانىتقان تۇماۋلارعا قارسى ۆاكتسينالار دايىندايدى. بىراق، ءبىر تۇردەگى ۆاكتسينا بارلىق تۇماۋ تۇرلەرىنە قارسى كومەك كورسەتە المايتىنى بەلگىلى. بيىل باتىس ەلدەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ تاراۋلارى بەلسەندىلىگى كۇشەيگەن H3N2 تۇماۋ ۆيرۋسىنا قارسى ۆاكتسينالاردى كوبىرەك شىعارعان. ونىڭ سىرتىندا ءار جىلى تارالىپ تۇراتىن تۇماۋلارعا قارسى ۆاكتسينالار دا بار.

تاجىريبەلەرگە نەگىزدەلگەندە، قازىر «اۋستراليا تۇماۋىنان» قورعاۋعا ەڭ ءونىمدى شارا – تۇماۋعا قارسى ۆاكتسينا. الايدا، «اۋستراليا تۇماۋى» تۋرالى تاپ باسىپ ايتۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتكەرلەرىنە دە قيىن. سەبەبى ونىڭ ۆيرۋسى تەز جاڭارىپ، وزگە جاڭا ۆيرۋستارمەن الماسىپ تۇراتىن ەرەكشەلىگى بار. ءبىر اپتا ىشىندە تۇتىنعان دارىلەرىڭىز، كەلەسى اپتادا ءونىمى بولماي جاتۋى عاجاپ ەمەس.

قازىر ۇلىبريتانيا تۇماۋراتىپ ەم قابىلداعانداردىڭ شامامەن 40-60 پايىزىنا ۆاكتسينا قويعان. تۇماۋ تۇرلەرىنە بايلانىستى ەمدەۋ شارالارى دا ۇقسامايدى. ءار رەتكى قابىلدانعان ۆاكتسينا جارتى جىلدان كەيىن تۇماۋ ۆيرۋسىنا قارسىلىعى تومەندەي باستايدى. قازىرگى ۆاكتسينالار H3N2 تۇماۋىنان كورى B جانە A/H1N1 تۇماۋلارىنا كوبىرەك ءونىم بەرەدى.

«اۋستراليا تۇماۋى» ادەتتە ءبىر ادامنان ەكىنشى ادامعا تەز جۇعادى. جۇعۋ ىقتيمالدىعى باستاپقى بەس كۇندە ەڭ كۇشتى بولادى. ول جانە جوتەلۋ مەن تۇشكىرۋ كەزىندە اۋا ارقىلى تارايدى. ودان ساقتانۋ ءۇشىن قولدى جانە بەت-اۋىزدى تازالاپ جۋىپ تۇرۋ كەرەك. تۇماۋدى جۇقتىرعان ادام ەكىنشى ءبىر ادامعا تاراتپاۋ ءۇشىن ارنايى مەديتسينالىق ماسكا پايدالانعانى ءجون. جوتەلگەندە نەمەسە تۇشكىرگەندە بەت ورامال نەمەسە مايلىق قاعاز پايدالانۋ كەرەك. دەگەنمەن، بۇل جازىلعاندار ءسىزدىڭ سالاۋاتتىلىعىڭىز ۇشىن دارىگەرلەردىڭ كەڭەسىنەن ءتيىمدى بولماۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرتەمىز.

“The Qazaq Times”