ترامپ جانىنان تاستامايتىن قارا سومكەدە يادرولىق سوعىستىڭ كىلتى بار ما؟

وسىدان ەكى كۇن بۇرىن سولتۇستىك كورەيانىڭ ەڭ جوعارى باسشىسى كيم جوڭ ۋن (كيم چەن ىن/Kim Jong Un) يادرولىق قارۋدى ىسكە قوساتىن قوبديشانىڭ جۇمىس ۇستەلىنىڭ ۇستىندە تۇرعانىن ەسكەرتۋ رەتىندە ايتتى. بۇدان بىرنەشە ساعات وتكەننەن كەيىن اقش پرەزيدەنت دونالد ترامپ الەۋمەتتىك جەلىسى پاراقشاسىندا ءوزىنىڭ قولىنداعى يادرولىق تۇيمەنىڭ الدە قايدا قۋاتتى، ءارى ۇلكەن ەكەنىن ايتىپ داۋرىقتى.

يادرولىق تۇيمەنى باسۋ يادرولىق سوعىستىڭ باستالۋىن نەمەسە يادرولىق قارۋدىڭ ىسكە قوسىلۋىن بىلدىرەدى. بىراق، شىن مانىندە، ترامپتىڭ ايتقانىنداي يادرولىق تۇيمە ونىڭ ۇستەلىندە نەمەسە قولىندا تۇرعان جوق. ولاي بولسا «يادرولىق تۇيمە» دەپ وتىرعانى نە؟ ترامپ نەمەسە كيم جوۋ ۋن يادرولىق سوعىستى تۇتاندىراتىن بۇل تۇيمەشىكتى وپ وڭاي باسا سالا ما؟

«پريانيك» پەن «فۋدبول»

اقش قارۋلى كۇشتەرىنىڭ ەڭ جوعارى قولباسشىلىعى رەتىندە ترامپتىڭ قولىندا «پريانيك» پەن «فۋدبول» بار. ءبىر جىل بۇرىن، ناقتىراق ايتقاندا 2017 جىلى 20 قاڭتار كۇنى ۋاشينگتوندا قۇراما شتاتتىڭ جاڭا پرەزيدەنتتىڭ يناۋگۋراتسياسى كەزىندە، ءبىر بىلعارى قاپتى قوبديشانى كوتەرگەن وفيتسەر وسىعان دەيىنگى اقش پرەزيدەنتى باراك وبامامەن بىرگە ءجۇردى. جاڭا پرەزيدەنت انت بەرىپ، پرەزيدەنتتىك لاۋازىمدى قابىلداعاندا بۇل وفيتسەر قولىنداعى قوبديشانى ترامپتىڭ جانىندا ەرىپ كەلگەن وفيتسەرگە تاپسىرىپ بەردى.

بۇل سومكەنى اقش لاۋازىمدىلارى «فۋتبول» دەپ اتايدى. بۇل سومكەنىڭ ىشىندە ەنى شامامەن 3 ديۋيمدىك، ۇزىندىعى 5 ديۋيمدىك تسيفرلىق قاتتى ديسك سالىنعان. ونى ۋاشينگتون شەندىلەرى «پريانيك» دەپ اتايدى. بۇل «پريانيك» قۇراما شتاتتىڭ ستراتەگيالىق يادرولىق قارۋلارىن ىسكە قوسۋشى ءپارولى بولىپ تابىلادى.

«پريانيك» پەن «فۋتبولدى» قالاي پايدالانادى؟

يادرولىق شابۋىل، بۇل ارينە اقش-تىڭ قورعانىس ءمينيسترىن قامتىعان، جوعارى لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ تىزبەگى ارقىلى ورىندالادى. تەك، يادرولىق شابۋىلدىڭ سوڭعى شەشىمىن جاسايتىن ادام – اقش پرەزيدەنتى. ەگەر ترامپ يادرولىق قارۋدى قولدانعىسى كەلسە، ول الدىمەن كونسۋلتانتتار توبىمەن بىرقاتار نۇسقالاردى زەرتتەپ، ودان كەيىن پەنتاگوننىڭ لاۋازىمدىلارىنا تاپسىرما بەرە الادى. بۇل لاۋازىمدىلار پارول ارقىلى پرەزيدەنتتىڭ جەكە باسىن راستايدى. پارول «پريانيك» ياعني تسيفرلىق ديسكتەن باسىلىپ شىعارىلاتىندىقتان، پرەزيدەنت قايدا بارسا دا يادرولىق قوبديشانى وزىمەن بىرگە الىپ جۇرەدى. بۇيرىق پەن پارول تۇراقتانعاننان كەيىن يادرولىق قارۋ اتىلۋعا دايىن بولادى.

قارۋلى كۇشتەر پرەزيدەنت بۇيرىعىن ورىنداماۋعا قۇقىعى بار ما؟

پرەزيدەنت يادرولىق شابۋىل تۋرالى پارمەندى بۇيرىق بەرگەننەن كەيىن، قورعانىس ءمينيسترى ونى جۇزەگە اسىرۋىنا تۋرا كەلەدى. تەوريا جۇزىندە، ەگەر پەنتاگون باسشىسى پرەزيدەنتتىڭ بۇيرىعىنان جانە ونىڭ ءوزىن كۋالاندىرۋىنان كۇدىكتەنۋگە سەبەپ بولعان جاعدايدا بۇيرىقتى ورىنداماۋىنا بولادى. بىراق بۇل قارسىلىققا تەڭ  سانالىپ، پرەزيدەنت ونى جۇمىسىنان الىپ تاستاي الادى جانە بۇيرىقتى قورعانىس ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ورىنداي الادى. اقش كونستيتۋتسياسىنىڭ 25-ءشى بابىنا سايكەس، اقش ۆيتسە-پرەزيدەنتى تەوريالىق تۇرعىدان پرەزيدەنتتىڭ قاتە شەشىمدەرى مەن بۇيرىقتارىن مالىمدەي الادى. بىراق، ونىڭ مالىمدەمەسى ۇكىمەت كابينەتىنىڭ باسىم كوپ قولداۋىنا يە بولعان جاعدايدا عانا ىسكە اسادى.

“The Qazaq Times”