دونالد ترامپتىڭ يرانعا قارسى شەشىمىن الەم قالاي قابىلدادى؟

وسىدان بۇرىن يرانعا قارسى سانكتسيالار ەنگىزىپ، 2000-جىلداردان باستاپ، بۇل ەلدى "تەرروريزمدى قولداپ وتىر" دەپ ايىپتاپ كەلگەن اقش-تىڭ پرەزيدەنتى دونالد ترامپ وسى اپتادا 2015 جىلى قابىلدانعان يادرولىق كەلىسىمنەن يراندى شىعارىپ، وعان قارسى جاڭا سانكتسيالار ەنگىزۋدى ۇسىندى. ءوزىنىڭ تىڭ باستامالارىمەن ەرەكشەلەنىپ جۇرەتىن مەملەكەت باسشىسىنىڭ ويىن امەريكانىڭ ءوز ىشىندە قولداماعاندار تابىلدى، ال الەم وسى ماسەلە بويىنشا ەكىگە جارىلدى. سونىمەن، بۇگىن ءبىز دونالد ترامپتى قولداعاندار مەن ايىپتاعاندار تۋرالى ءسوز قوزعايمىز. 

يران ءوزىنىڭ العاشقى يادرولىق قارۋ باعدارلاماسىن اقش-تىڭ ارىپتەستىگىنە ارقا سۇيەپ باستاعان. ۋراندى ويداعىداي يگەرىپ، اتوم قارۋىن قۇراستىرۋداعى الەۋەتى ارتىپ كەلە جاتقان يراننىڭ يادرولىق ارسەنالى مىقتى مەملەكەتكە اينالىپ كەتۋىن قالاماعان اقش قوس ەل قارىم-قاتىناسىنىڭ تاريحىندا بىرنەشە رەت سانكتسيالار پاكەتىن جاريالاعان. كەيىننەن امەريكانىڭ قاتارىنا بىرنەشە باتىس مەملەكەتتەرى، ەۋرووداق قوسىلىپ، كوپ تاراپتان ەنگىزىلگەن شەكتەۋلەر ناتيجەسىندە  ەكسپورتقا نەگىزگى بايلىعى مۇنايىن ساتا الماي قالعان يران 2015 جىلى اقش، گەرمانيا، ۇلىبريتانيا، فرانتسيا، رەسەي، قىتاي مەملەكەتتەرىنىڭ قاتىسۋىمەن يادرولىق كەلىسىمگە قول قويدى. كەلىسىم بويىنشا، يران يادرولىق قارۋىن كەلىسىلگەن مولشەردەن تىس يگەرە المايتىن بولدى جانە تالاپتاردىڭ ورىندالۋ دارەجەسىن ارنايى ساراپشى ماماندار تەكسەرىپ، قاداعالاپ وتىراتىن بولدى.

ءوز ۇسىنىسىن اقش كونگرەسىنىڭ قاراۋىنا جولداپ، ولاردىڭ وڭ شەشىمىن الا الماعان كۇننىڭ وزىندە، ويىنان باس تارتپايتىنىن بىلدىرگەن دونالد ترامپتىڭ كۇتپەگەن باستاماسىن ونىڭ ەۋرووداقتاعى سەرىكتەستەرى قۋانا قولداعان جوق. ۇلىبريتانيانىڭ پرەمەر-ءمينيسترى تەرەزا مەي، فرانتسيا پرەزيدەنتى ەمانۋەل ماكرون، گەرمانيا كانتسلەرى انگەلا مەركەل بىرلەسكەن مالىمدەمەسىندە: "اقش اكىمشىلىگى مەن كونگرەسىن يرانعا قارسى قايتالاي سانكتسيالار ەنگىزۋ تۋرالى قانداي دا ءبىر شەشىم قابىلداماس بۇرىن،  امەريكا مەن ونىڭ سەرىكتەستەرىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن ويلانۋعا شاقىرامىز", - دەدى.

ەۋرووداقتىڭ سىرتقى ىستەر بويىنشا وكىلى فەدەريكا موگەريني: "بۇل بىرجاقتى كەلىسىم ەمەس، سوندىقتان سوڭعى شەشىم ءبىر عانا مەملەكەتكە تيەسىلى دەپ ايتا المايمىز. اقش پرەزيدەنتىنىڭ بيلىگى كوپ نارسەگە جۇرەتىن شىعار، بىراق بۇل كەلىسىمگە ەمەس", - دەدى.

بۇۇ-نىڭ باس حاتشىسى انتونيۋ گۋتتەريش ماسەلەنىڭ بەيبىت شەشىلۋىنە ءۇمىت ارتاتىنىن ايتسا، رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ دونالد ترامپتىڭ ۇسىنىسىن سىنعا الىپ، ديپلوماتيالىق ادىستەردە قورقىتۋ مەن اگرەسسيا بولماۋى كەرەكتىگىن ەسكەرتتى.

ءيزرايلدىڭ پرەمەر-ءمينيسترى بينيامين نەتانياحۋ دونالد ترامپتىڭ شەشىمىن قولداپ، "بۇل ارەكەت كەمشىلىگى كوپ كەلىسىمدى قايتا قاراۋعا مۇمكىندىك بەرىپ، يراننىڭ تەرروريزمدى قولداۋىنا شەك قويۋعا كومەكتەسەدى",- دەگەن پىكىر ءبىلدىردى. يزريالمەن ويى ءبىر تۇستان شىققان تاراپتاردىڭ قاتارىندا ساۋد ارابياسى دا بار.

“The Qazaq Times”