قىتاي بيلىگى كىمدەردىڭ قولىندا؟

قىتاي  - حالىق سانى مەن اسكەري كۇشتەرى جاعىنان الەمدە ءبىرىنشى ورىندى، جەر كولەمى بويىنشا ءۇشىنشى ورىندى الاتىن، ەكونوميكالىق قۋاتى جوعارى، يادرولىق الەۋەتى بار، بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى مۇشەسى، الەمدىك ماڭىزدى ينۆەستورلار مەن ارزان جۇمىسشى كۇشىنىڭ وتانى. ساياسي جۇيەسى دەموكراتيادان الىس بولعانىمەن، دامۋ كورسەتكىشتەرى "حالىق بيلىگى" قۇندىلىعىن ۇستاناتىن مەملەكەتتەردەن قالىسپايتىن قىتايدىڭ ساياسي كۇنتىزبەسىندەگى اتاۋلى داتا جاقىنداپ كەلەدى. 18 قازان كۇنى - قىتايداعى كوممۋنيستىك پارتيانىڭ 19-شى ۇلتتىق كونگرەسى وتەدى. وسى ماڭىزدى شارانىڭ الدىندا CNN جۋرناليستەرى قىتايداعى بيلىكتىڭ نەگىزگى تۇتقاسىن ۇستاپ وتىرعانداردىڭ الدىڭعى بەستىگىن اتاۋدى ءوتىنىپ، بەلگىلى ساياساتتانۋشى، جۋرناليستەر مەن ەكونوميستەرگە جۇگىنگەن. الىنعان جاۋاپتاردىڭ نەگىزىندە، نازارلارىڭىزعا قىتايداعى نەگىزگى بيلىكتى قولىنا شوعىرلاندىرعان، باسقارۋشى توپتارعا ءسوزى ءوتىمدى 5 ازاماتتى ۇسىنامىز:

5.لي كىچياڭ (Li Keqiang) 

فوتو: newsfirst.com

پرەمەر لي كىچاڭ - مەملەكەتتىك جانە ساياسي قايراتكەر، قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى كوممۋنيستىك پارتياسى باسشىلارىنىڭ ءبىرى. 2013 جىلدان بەرى قىتاي ۇكىمەتىنىڭ باسشىسى - پرەمەر-مينيستر بولىپ تاعايىندالدى. قىتايدىڭ ىشكى ساياساتىن تۇگەل قاداعالاپ، ەكونوميكالىق رەفورمالارعا باسشىلىق جاساپ وتىر. دەگەنمەن لوندونداعى King's College وقۋ ورنىنىڭ قىتاي ساياساتى بويىنشا پروفەسسورى كەرري براۋن پرەمەر بيلىگىنىڭ كۇشىنە سەنبەيدى: "ونىڭ قىتايداعى بيلىگىن ساياسي دەۋگە قاراعاندا، اكىمشىلىك باسقارۋ دەپ سيپاتتاۋ دۇرىس سياقتى. بۇرىنعى پرەزيدەنت تۇسىندا لي كيچاڭنىڭ "جاستارعا" ليگاسى تانىمال بولسا، قازىر ول ءوزىنىڭ الەۋەتىن جوعالتىپ جاتىر".

4. ما حۋاتىڭ (Ma Huateng)

فوتو: forbes.com

Facebook نە Twitter الەۋمەتتىك جەلىلەرى جوق قىتايدا WeChat  قوسىمشاسى ەرەكشە تانىمالدىلىققا يە. Forbes باسىلىمىنىڭ رەيتينگى بويىنشا قىتايداعى ەڭ باي ادامداردىڭ تىزىمىندە ءۇشىنشى ورىندا تۇرعان ما حۋاتىڭ - WeChat الەۋمەتتىك جەلىسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى. ول ءوز كاسىبىن 1998 جىلدارى Tencent كومپانياسىن قۇرۋدان باستاعان. قازىر WeChat جەلىسىنىڭ قولدانۋشىلارى - 1 ملن اسىپ-جىعىلادى. شەتەلدىك ينتەرنەت ونىمدەرىن قاتاڭ شەكتەيتىن قىتاي جاڭا تەحنولوگيالار نارىعىندا باسەكەگە قابىلەتتى بولۋ ءۇشىن بار كۇشىن سالىپ جاتىر. بۇل تۇستا قىتايلىق "مارك تسۋكەربەرگ" سانالاتىن ما حۋاتىڭنىڭ مۇمكىندىگى زور.

3. ۋاڭ چيشان (Wang Qishan)

فوتو: blogs.com

قىتايدىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى شي جيڭ پيڭ بيلىككە كەلگەن 2012 جىلى ەلدەگى جەمقورلىقتى جويۋ تۋرالى ماقساتىن جاريا ەتتى. ول ءوزىنىڭ پاراقورلاردىڭ سوڭىنا سالاتىن "اڭشىسى" ەسەبىندە بەيجىڭنىڭ بۇرىنعى مەرى، 2008 جىلعى وليمپيادا ويىندارىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى ۋاڭ كيشاندى تاڭدادى. سوندىقتان قازىر قىتايلىق بارلىق شەنەۋنىكتەر اتالعان تۇلعادان قورقادى. ول بىرقاتار بەلگىلى قايراتكەرلەر مەن مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردى اباقتىعا جاپقىزعان. قىتايدا بەيرەسمي تۇردە پرەزيدەنتتەن كەيىنگى ەكىنشى ماڭىزدى لاۋازىمدى تۇلعا سانالاتىن ونىڭ بولاشاقتا بيلىكتىڭ تۇعىرىنداعى تالاسقا قاتىسۋى ەكىتالاي. ويتكەنى وسى جىلى 69 جاسقا تولاتىن ۋاڭ چيشان وزىنەن جاس ازاماتتارمەن ۇزاق ارپالىسا المايتىنى بەلگىلى.

2. دجەك ما (ما يۋن، Jack Ma)

فوتو: Bloomberg.org

دجەك ما - Alibaba Group كومپانياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، قىتايلىق كاسىپكەر. ەل ىشىندە قوعامدىق تالقىلاۋدان تۇسپەيتىن دجەك مانى كوپشىلىك الەمدىك كەڭىستىكتە شي جيڭ پيڭمەن قاتار تۇراتىن "قىتايدىڭ بەت-بەينەسى" كورەدى. 2017 جىلعى قىركۇيەك ايىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ونلاين نارىقتىڭ بەلدى ويىنشىسى قىتايداعى ەڭ باي ادام بولىپ تىركەلگەن. ول اقش-تىڭ سوڭعى ەكى پرەزيدەنتىمەن دە (باراك وباما، دونالد ترامپ) جەكە كەزدەسكەن ادام.

1. شي جين پيڭ (Xi Jinping)

فوتو: cnn.com

قىتايدىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى شي جين پيڭ ەلدەگى ەڭ ماڭىزدى تۇلعالاردىڭ كوشىن باستاپ تۇر. ساياساتتانۋشىلار كوممۋنيستىك پارتيانىڭ باس حاتشىسىن 1970-1990 جىلدارى قىتايدى باسقارعان، الەمگە بەلگىلى ازامات دىڭ شياۋپيننەن كەيىنگى ەكىنشى بەدەلى زور بيلەۋشى دەپ باعالايدى.

“The Qazaq Times”