Aldağı birneşe on jılda, naqtıraq aytsaq 2030 jılğa qaray Ortalıq Aziya elderi arasında su resurstarı üşin "soğıs" bastaluı mümkin. AQŞ-tıñ "Barlau jönindegi wlttıq keñesiniñ" esebinde barlıq älemdi şarpitın jaña soğıstıñ sebebi eneriya nemese azıq- tülik resurstarı emes, su bolatını turalı aytılğan.
Sonımen Ortalıq Aziya elderinde su resurstarı ärqalay ornalasqan, al qaynar közi belgili bir memleketterge tiesili. Täjikstan men Qırğız elindegi gidroelektrstanciyalardıñ salınuı basqa da elderdiñ qızığuşılığın tudıradı. Mısalı jeri keñ Qazaqstan men Özbekstan da suğa täueldi, sebebi köp su közderi körşi memleketterden keledi.
Aziyadağı köptegen özenderdiñ qaynar közi Qıtaydan bastau aladı. Qazirgi kezde memleket sol arqılı industrializaciya men öndiristi damıtıp otır. Alayda ekologiyağa da oñay tiip otırğan joq. Qazirdiñ özinde Qıtaydağı biraz özender qwrğap ketken jäne qwrıp ketudiñ az-aq aldında twr. Sondıqtan Qıtay tarapı bwğan köz jwmıp qaramau kerek. Degenmen Qıtay ükimeti äzirge bwğan män berer emes.
Bwdan bölek qazir taza özender, auız suı jer suaru üşin qoldanılıp jatır. Bwl Qıtaymen körşiles jatqan elderdiñ su qorınıñ azayuına äkelip soğadı. Sarapşılardıñ sözinşe, bwl özender men sularğa ielik etetin jäne ielik etpeytin elder arasında dau tudırıp qana qoymay, sayasi "bombağa" aynaluı mümkin.