Bıltır Ukrainada ötken prezident saylauında Vladimir Zelenskiy 73,22% dauıspen jeñiske jetti. Şoumen retinde tanılıp, halıqaralıq diplomatiyada «batıl sayasatker» atanıp ülgergen Zelenskiydiñ basşılıq qızmetine biıl bir jıl tolmaq. Eks-prezident Poroşenkomen ötken debatta sayasi biliktiligin körsetip, «elimdi reseylik agressiyadan araşalaymın» dep uäde bergen jas sayasatker basqaruında memlekette qanday özgerister orın aldı? Halıq senimi aqtaldı ma? Saraptap körelik.

Elde aşıq, ädil jäne demokratiyalıq reforma jürgizuge äzir ekenin aytqan Zelenskiy prezidentti wlıqtau räsimine qatısqan AQŞ ökilderimen kezdesude: «Donbass pen Qırımdağı Resey agressiyasına özimiz qarsı twra almaymız. Sondıqtan Amerika men EO Reseyge qarsı sankciyalardı küşeytudi jalğastırsa eken. AQŞ – Ukrainanıñ Resey agressiyasına qarsı twruda quattı äri iri seriktesteriniñ biri», – dedi. Öziniñ mälimdemeleri, reformaları arqılı «Jıl sayasatkeri» atanğan Zelenskiy bir jıl işinde birqatar jetistik pen daulı mäselelerdi ötkergen.

Donbastağı soğısqa nükte qoyılğan joq, biraq twtqındar almastırıldı

Ukraina şığısındağı soğıstı toqtatu – Zelenskiydiñ bir jıl bwrın aldına qoyğan eñ negizgi josparı bolatın. Vladimir Zelenskiy prezidenttik nauqan kezinde «Oq atudı toqtatamız» dese de, Ukrainanıñ şığısındağı äskeri qaqtığıstı ayaqtay almadı. Qazir Donbasta auqımdı äskeri operaciyalar jürgizilmeydi, biraq 4 million twrğınnıñ tağdırı äli de «qıl üstinde».

Zelenskiy Kievte ekiwştı qabıldanğan «Ştaynmayer formulası» turalı kelisimniñ arqasında wzaq uaqıttıq üzilisten keyin «Normand formatın» jandandırıp, Parij sammitinde Vladimir Putinmen jeke kezdesti. Ukraina men Resey basşılarınıñ arasındağı dialog nätijesinde birneşe twtqındı almastıru turalı kelisimge qol qoyıldı. Alayda Kiev pen Mäskeu arasındağı qarım-qatınas oñalğan joq: eki el arasındağı äue qatınası qalpına keltirilmedi, diplomatiyalıq baylanıs tömen deñgeyde jäne Zelenskiy reseylik «Vkontakte», «Odnoklassniki» äleumettik jelileriniñ Ukrainadağı jwmısına tıyım salu merzimin wzarttı.

Ukraina prezidenti men Resey prezidenti

Sannan sapağa: Konstituciyadağı özgerister

Bıltır qırküyekte Zelenskiydiñ tarsırmasımen el Konstituciyasına birqatar özgerister engizildi.

Birinşiden, Konstituciyada jazılğan «parlament deputatın twtqındauğa nemese Radanıñ kelisiminsiz qılmıstıq jauapkerşilikke tartuğa bolmaydı» degen mätin mañızın joydı;

Ekinşiden, «sannan sapağa» wsınısına säykes, rada deputattarınıñ sanı 450-den 300-ge azaydı. Sonımen qatar, är deputat memlekettik tildi jetik meñgeruge mindetti;

Üşinşiden, Parlamentke qoğam ömiriniñ türli salalarında zañdar men Konstituciyanıñ saqtaluın qadağalaytın uäkilderdi tağayındau qwqığı berildi;

Törtinşiden, rada şendileri talaptardı bwzıp, qızmetine selqos qarağan jağdayda, deputattıq mandatınan ayırıladı;

Besinşiden, bilik jürgizu kezinde halıqtıñ rölin bir satığa joğarılatu.

Altınşıdan, prezident täuelsiz, erkin wyımdar qwrıp, Wlttıq antikorrupciya jäne Memlekettik zertteu byurosınıñ basşısın saylau, otstavkağa jiberu qwqığına ie boldı;

Jetinşiden, Konstituciya halıq deputatına dauıs beru nätijesi nemese Joğarğı rada men onıñ organdarında aytqan sözi üşin zañ aldında jauapqa tartılmaytındığına (ar-namısqa tiyu nemese jala jabudı qospağanda) kepil beredi.

Tramppen janjalğa ilikti, biraq nätije – oñ

Vladimir Zelenskiy Donal'd Trampqa impiçment jariyalau kezindegi negizgi figuralardıñ birine aynaldı. Aq üy basşısına impiçment jariyalauğa asıqqan Demokratiyalıq partiya ökilederi «Tramp Ukrainanı saylauda onıñ ıqtimal qarsılası Djo Baydenge qarsı qılmıstıq is qozğauğa mäjbür etip, Zelenskiydi qorqıttı» – dedi. Älem basılımdarında kündelikti taqırıpqa aynalğan sayasi qaqtığısta qos tarap ta «sudan qwrğaq» şıqtı: Zelenskiydiñ Tramppen baylanısına asa nwqsan kelgen joq, Uaşington Kievti sankciya tizimine qospadı.

Qazir Zelenskiy bwl oqiğanı qaljıñğa aynaldırıp, «osı janjaldan keyin kez-kelgen amerikalıq Ukrainanı älemniñ sayasi kartasınan taba alatın boldı» – deydi.

Sarapşılar bağası

Jurnalist Dmitriy Gordonnıñ aytuınşa, Donbass mäselesi şeşilip, ekonomikada naqtı reformalar qabıldanbasa, jağday qiındauı mümkin. Key sarapşılardıñ pikirinşe, Zelenskiy bir jılda jemqorlıqqa qatıstı zañ jüyesine jüyeli özgerister engizgen joq. Odan bölek, Ukraina Wlttıq banki biıl işki jalpı önim körsetkişi 5%-ğa qwldıraydı deydi. Al bwl äleumettik-ekonomikalıq problemalardıñ artuına sebep. Koronavirus pandemiyası da el ekonomikasın küyzeliske wşıratpaq.

Sarapşı Petro Bilyan: «Zelenskiy basqaruında ülken kemşilik ne bolmasa bir jetistik bolğan joq. Onıñ eñ ülken probleması – kadrlıq tapşılıq. Köptegen mañızdı salağa müldem qabileti joq adamdar basşılıqqa şaqırıldı. Basında tübegeyli özgeris boladı degen uäde is jüzine iske asqan joq», – dep sanaydı.

Sayasi sarapşı Andrey Ermolaev: «Prezidenttik bir jıldı «Üş» degen bağamen qorıtındılauğa boladı. Köp mäsele söz jüzinde qaldı. Zelenskiy prezident retinde konceptualdıq memlekettik basqaruğa dayın emes ekenin körsetti. Memlekettiñ sırtqı sayasatındağı mäsele rettelgen joq. Resey men Ukraina arasındağı bitimgerşilik joba jäne kelissözder jaqsı bastalğanımen, jemisin bermedi. Qwramı jastarmen tolıqqan kabinet ministrligi jäne Joğarğı Radanıñ toğızınşı şaqırılımı alğaşqıda Ukraina halqın quantqanımen, köp keşikpey memlekettik basqarudağı kadrlıq problema wlğaya bastadı. İşki sayasi dağdarıs äli twraqtalğan joq. Mihail Saakaşvilidiñ de Ukraina sayasatına qayta keluin osı kadrlıq dağdarıspen baylanıstıruğa boladı», – deydi.

P.S: Saraptay kele, prezident Zelenskiy memleket basqaruında «halıq qalaulısı» atın abıroymen alıp şıqtı deuge negiz bar: ol bilik basında bolğan bir jıl işinde sıbaylas jemqorlıq faktisi tirkelgen joq. Al prezidenttiñ Omanğa saparında orın alğan olqılıqtarı, Tramppen tüsinispeuşiligi sındı mäseleler sayasi figura retinde Zelenskiyge ayrıqşa ziyan keltirmedi.

"The Qazaq Times"