Photo: Nasa.gov

2018 jıldıñ 5 mamırında NASA ğarış agenttigi InSight zondın Marsqa wşıru missiyasın sätti iske qosqan edi. Keşe, yağni,  26 Qaraşa küni, robot zımıranı Qızıl planetağa qonıp, eñ qauipti satısınan ötti.

Qalay qondı?

InSight - tiñ Marsqa qonu procesi kürdeli äri qauipti procesterdiñ biri boldı. Tapsırmanıñ sätti orındaluı üşin, yağni, qauipsiz qonuı üşin wşu jıldamdığın tömendetu josparlanğan. Alayda, qwrılğınıñ Mars atmosferasına  şamamen 20 mıñ km/s jıldamdıqpen kiruine baylanıstı, divaystiñ qorğanış paneli 1000 gradus Cel'siyden de joğarı temperaturağa deyin qızıp ketken. Degenmen, oğan qaramastan eşqanday apatsız tiisti jerine jetti. Tağı bir ayta ketein jayt, qwrılğınıñ jıldamdığın azaytıp, onı Qızıl planetağa qondıru avtomattı rejimde orın aladı. Atalğan qwrılğı planetağa termo qorğauşı ekran betimen qarap, bwdan soñ jıldamdığın barınşa säl bayaulatıp, paraşyutterin şığardı. Al Marstan signal beru şamamen 8 minutqa sozıldı.

InSight qwrılğısınıñ bortında eki bastı qwral - bwrğılau zondı jäne joğarı däldiktegi seysmograftardıñ jiıntığı bar. Atalmış qwrılğılardıñ kömegimen zertteuşiler planetada orın alatın jer silkinisterin zerttep, onıñ tabiğat apatı äserinen nemese meteoritterdiñ qwlauınan payda bolatındığın anıqtaydı.

InSight ğarış kemesiniñ Marsqa qonu säti

InSight - tiñ Marsqa bwğan deyin qonğan Curiosity jäne Opportunity qwrılğılarınan erekşeligi - ol qozğala almaydı. Jalpı, bwl devays Marsta 720 künnen astam uaqıt boladı dep josparlanğan. Osı uaqıt aralığında onıñ bastı maqsatı - planetanıñ  işki qwrılımı turalı derekter jinau.

Bwl ne üşin mañızdı?

Marsqa InSight qwrılğısın qondıru NASA injenerleri üşin de oñay bolğan joq. Onı NASA ğimaratında tüsirilgen beyneden anıq köruge boladı. Öytkeni, kişkentay qateliktiñ özi 850 million AQŞ dollar twratın missiyanı sätsizdikke wşıratuı mümkin edi.

Eger 2012 jılı Curiosity robotın Marsqa qondıru «7 minuttıq ürey» dep atalsa, InSight - tiñ  Mars betine qonuın "6 minuttıq ürey" dep ataldı.

Jalpı, InSight qwrılğısı Jerden Marsqa deyin 146 million şaqırım qaşıqtıqta wştı. Onıñ missiyası bizge jaqın planetalardıñ biri qalay payda boldı jäne qalay damıp jatqandığın zerttep, aqparat beru.

Ayta keteyik, 1971 jıldan beri Marsqa qonğan 11 robot tehnikasınıñ üşeui ğana qonu kezinde apatqa wşırağan bolatın. Olar - amerikandıq Mars Polar Lander (1999), britandıq Beagle 2 (2003) jäne europalıq Schiaparelli (2016).

"The Qazaq Times"