Foto: QT

Qıtayda qazaqtarğa qısastıq küşeydi. Şıñjañ-wyğır avtonomiyasında jazıqsız türmege toğıtılıp, tağdırı talqan bolıp jatqan qandastarımızdıñ sanı kün sanap artıp baradı. Ospadar sayasat wstanğan körşi memleket biligi - Qazaqstanğa kelip, bilim alıp jatqan qazaq studentterin elderine şaqırıp, türli jeleumen abaqtığa qamap jatqan körinedi. Soñğı derek boyınşa, 71 student şekara asa almay, Qıtayda qalıp qoyğan. Küştik qwrılım olardı matap, sayasi üyretu ortalıqtarına jappay jetkizip jatır.  

Arğı bettegi ağayınnıñ müşkil küyine alañdağan arda azamattar Almatıda qoğamdıq qabıldau ötkizdi. Jiınğa elimizdiñ ziyalı qauım ökilderi, oppoziciya belsendileri jäne Qıtayda qamauda otırğan qandastarımızdıñ tuıstarı qatıstı. Olar Qazaqstan biligine birneşe talap qoyıp, arnayı qarar qabıldadı.

Foto: QT

Ämirjan Qosanov, sayasattanuşı:

"Prezident halıqtıñ janayqayın estisin! Bilmese, jetkizeyik! Qoğam talap qoyıp, minez körsetsin. Sonda ğana señ bwzıladı. Ökinişke oray, biz 27 jıldıñ işinde Qıtayğa kiriptar bolıp qaldıq. Oğan bilik kinäli. Biz Qıtayğa tek mwnayımızdı satıp jibergen joqpız. Namısımız ben ruhımızdı da qosa sattıq. Qazaqstan biligine qoyatın alğaşqı talabımız - köşti wlğaytıp, Qıtaydağı qandastarımızdı tolıq köşirip alsın! Memleket aqşağa kende emes. Wlttıq kapitaldı da jwmıldıruımız kerek. Bay-bağlandar şetelden ärtis äkelip, keudemsoqtanğanşa, järdemge mwqtaj qandastarımızdı öz elimizge jetkizip, üy salıp bersin. Memleket tükke twrğısız EHRO sındı körmelerdi ötkizip, ısırap bolğanşa, qap qarajattı halıqtıñ twrmısın oñaltuğa jwmsasın! Ekinşiden, Qıtay bizdiñ mwnay men gazımızğa, basqa da tabiği resurstarımızğa zäru bolıp otır. Osını paydalanıp, bizdiñ bilik körşi memleketke aytsın: "Jazıqsız qamalğan otandastarımızdı bosatıñdar, äytpese senderge şikizat bermeymiz!" - dep. Osınday ul'timatum qoyu kerek! Üşinşiden, halıqaralıq wyımdardıñ nazarın osı mäselege audaruımız qajet. Kontr nasihat jasap, Qıtayda "sodır", "separatist" degen jeleumen türmege jabılğan otandastarımızdı bosatıp alayıq. Europarlamentke şığıp, şeteldik beldi telearnalardıñ kömegine jügineyik. Qazaqta "bwğa berseñ, swğa beredi" degen jaqsı tämsil bar. Odan keyin, şetten kelgen qandasımızdı  "oralman" dep, özekten tebudi doğaru kerek. Olar bizdiñ otandastarımız!"

Qıtayda quğınğa wşırağan qandastarımızdıñ jadau küyi - osığan deyin de birneşe ret aytılğan. Tipti, bir top belsendi ötken jıldıñ tämam twsında Astanada arnayı jiın ötkizip, elimizdiñ sırtı ister ministrligine 100-den asa arız-şağım ötkizgen edi. Alayda vedomstvo äli künge eşqanday şara qoldana almay otır.

Foto: QT

Qabdeş Jwmädilov, jazuşı:

"Qazaqta "Iesin sıylasañ, itine süyek sal" degen maqal bar. Qazaqstannıñ halıqaralıq bedeli mıqtı, damığan elderdiñ qatarına enemiz dep maqtanamız. Eger Qıtay biligi bizdiñ memleketti sıylasa, bizdiñ Prezidentti qwrmettese, onda qandastarımızğa qısım körsetpeui kerek edi. Anığında olar bizdiñ ükimetti elemey otır. Meniñşe, bizdiñ Qıtayğa beretin bereşegimiz köp. Sondıqtan olarğa tis jarıp, eşteñe ayta almay otırmız. Qarızğa belşeden batqan soñ, läm-lim deuge qauqarımız kelmey qaldı. Bizdiñ bilik şettegi qazaqtarğa selqos qaraydı. Köşip kelgen adamğa 10 jılğa deyin kuälik bermey, sendeltip qoyadı. Onıñ üstine, kuälikti saudağa aynaldırıp, satadı. Söytip, qandastarımızdıñ qaltasın qağadı. Bwl ne masqara? Köşi-qonnıñ irkilip qaluına osı sebep boldı. Qıtay türmesinde 40 jıl otırıp şıqqan wlı jazuşı Qajıqwmar Şabdanwlı abaqtıdan bosap şıqqan soñ, bizdiñ eldiñ prezidentine 2 märte hat jazdı. Öziniñ tuğan jeri Şığıs Qazaqstan oblısı, Ürjar auanınan quıqtay jer bölip, sol jerde jerleuin ötindi. Qalamger qaytıs bolğan soñ, ol armanına da jete almay ketti. Bizdiñ bilik sonday twlğanıñ özin Qazaqstanğa äkelip, jerley almadı. Bwl bizdiñ memleketimizdiñ därmensiz, müsäpir ekenin körsetse kerek!"

Qıtayda qamauda otırğan qandastarımen mwndağı tuıstarı hat almasıp, habarlasa da almay otır. Öytkeni, ğalamtor baylanısı tügel üzilgen. Körşi elde qazaq tilinde jazılğan oqulıqtardı oquğa, dini joralğılardı jasauğa, tipti saltqa say räsim atqaruğa bolmaydı. Kimde-kim bwyrıqqa bağınbasa, birden twtqındalıp, temir torğa toğıtıladı. Zar ilegen bwqaranıñ bar ümiti - Qazaqstan biliginde. Olar bügin qabıldanğan qarardı minberdegilerge wsınıp, jauap kütpek. Eger şendiler şeşim şığarmasa, adam qwqıqtarın qorğaytın halıqaralıq wyımdardıñ kömegine jüginbek.

“The Qazaq Times”