Türkiyanıñ S-400-di satıp aluı Reseydiñ Orta-Şığıstağı salmağın arttırdı

Türkiyanıñ Reseymen S-400 äue qorğanıs jüyesin engizu turalı kelisim-şarttarın jasasuı NATO-nı qattı alañdattı. Batıs elderiniñ pikirinşe, bwl şeşim Reseydiñ  Orta-Şığıstağı ıqpalın tipti de küşeytip, öñirdegi sayasi basımdılığın arttıradı dep qaraydı.

Resey jalpı qwnı 2,5 milliard dollar bolatın S-400 äue qorğanıs jüyesinen bir jolda törteuin Türkiyağa satıp bermek. Al, onıñ qarajatın Türkiya ükimeti 2020 jıldan bastap töleytin bolıp kelisti. Bwl saudada Reseydiñ Türkiyağa jasağan jeñildikteri az emes. Türik jwrtı jalpı qarajattıñ tek 45 payızın ğana tölep, qalğan 55 payızın Reseydiñ Qarjı ministrligi wsınğan tömen ösimdi nesie arqılı öteydi.

Türik prezidenti Rejep Tayıp Erdoğan bwl turalı: «S-400 jüyesin engizu Türkiyanıñ qorğanıs jüyesindegi derbes äri mañızdı şeşimi sanaladı», – degen bolatın.

AQŞ-tıñ «Defense NEWS» saytınıñ aytuınşa, S-400 «Jeñis» (Triumf/S-400 Anti-air missile) äue qorğanıs jüyesi, bwrınğı S-300 negizinde damıtılğan zımıranğa qarsı qorğanıs jüyesi. Ol Resey öndirgen törtinşi wrpaq äue qorğanıs jüyesindegi eñ ozıq qwrılğısı sanaladı.

NATO neden alañdadı?

Türkiya atalmış wyımnıñ qwramında bola twra, reseylik qorğanıs jüyesin engizui NATO-nı alañdatpay qoymaydı. Ötken jılı Türkiya ükimeti reseylik qorğanıs jüyesine qızığuşılıq bildirgennen-aq, NATO qwramındağı köptegen elder birden qarsı twrdı.  Oğan qosa, qorğanıs tehnikasınıñ qarajatın bölip töleu kelisimi NATO müşeleriniñ küdigin arttırdı.

Türkiya men Resey arasındağı bwl sauda AQŞ twrğısınan da dwrıs qabıldanbadı. YAğni, Türkiya NATO müşeleri paydalanatın AQŞ öndirgen äue qorğanıs jüyesin istetui kerek dep qaraydı.  Biraq, bwl talapqa Ankara biliginiñ jauabı dayın boldı. Olar Türkiyanıñ strategiyalıq qauipsizdigine qater töndirgende, NATO-ğa müşe elderdiñ layıqtı deñgeyde qoldau körsetpegenin, oğan qosa Türkiyanıñ qaru-jaraq tasımalına şekteuler qoyğanın alğa tarttı. Ankara tarabı özderiniñ S-400 äue qorğanıs jüyesin eriksiz taldauına tura kelgenin aytadı.

Resey jöninen aytqanda, Türkiyanıñ S-400 qorğanıs jüyesin satıp aluı, NATO sındı äleuetti wyımnıñ qorğanın tesip kirgenmen birdey boldı. Tek bwl ğana emes, reseylik qorğanıs jüyesiniñ Türkiya territoriyasına ornalasuı Reseydiñ Süriyadağı äskeri bazasımen birdey salmaqta NATO-ğa qauip töndirui de mümkin.

Türkiya ğana emes, Saud Arabiyası koroliniñ Mäskeu saparı kezinde Resey men Saud Arabiyası arasında  kölemdi qaru-jaraq saudası jasaldı. Bwdan keyin Iranğa da osı türdegi qorğanıs jüyesin satıp beruge kelisim bergen. Osı qadamdardıñ barlığı Reseydiñ Orta jäne Tayau-Şığıstağı ıqpalın arttıratını anıq. Bwl ärine NATO müşelerine jaqsı jañalıq emes.  Äri, osığan deyin jalğasqan NATO-Resey şielenisi tipti de örşi tüsui mümkin.

Alğıs Serikwlı

“The Qazaq Times”