Saud patşası Mäskeude. Foto: golos-ameriki.ru.

Saud Arabiyasınıñ patşası Salman ibn Abdul Aziz äl-Saud qatarına 300 adamın ertip, Mäskeuge saparmen bardı. Resey prezidenti qarsı alu kezinde «Bwl kezdesu asa mañızdı kezdesu» degen edi. Tipti, Saud patşasınıñ bwl saparğa üş jıl bwrın dayındala bastağanı da mälim bolıp otır. Olay bolsa Saud äuletiniñ tağına otırğandar arasında orıs jwrtına twñğış ret at asın bwrın Salman äl-Saud pen onı qarsı alıp otırğan Putinniñ kezdesui qanşalıqtı mañızdı?

Kezdesude taraptar Süriya, Irak, Liviya, Yemen jäne parsı şığanağındağı mäselelermen qosa, Izrail'-Palestin qaqtığısın jönge salu mäselesin de söz etken. Halıqaralıq sarapşılardıñ köbi bwl kezdesuge aldın ala bergen bağalarında, Resey jaq Saud Arabiyasınan keñ kölemdegi investiciya kütedi, onıñ işinde qaru-jaraq saudası da qamtıladı, al Saud Arabiyası bolsa Mäskeuden Iranmen bolğan qatınasın alşaqtatuın ümit etip otır degen edi.

Kezdesu turalı tarap jatqan aqparattarğa qarağanda taraptardıñ Süriya mäselesi boyınşa qanday da bir naqtı kelisimge qol jetkize qoymağanı mälim. Tek, Resey SİM basşısı Sergey Lavrov jasağan mälimetinde Resey men Saud Arabiyası eki el de Süriyadağı bir-biriniñ qadamdarına oñ bağasın bergenin ayttı. Degenmen, eki eldiñ Süriyadağı maydanı eki basqa, biri Başar Asadtı qoldasa, endi biri oppoziciyalıq küşterdi biriktiruge küş salıp keledi. Saud Arabiyasınıñ Süriyadağı jolın köbinde Iran tosıp keledi. Al, Iran men Resey bwl maydanda odaqtas.

Iran men Saud Arabiyası öñirdegi eñ iri sayasi qarsılastar. Süriya qayşılığında ğana emes, bwl eki memleket arasındağı teke-tires Irak, Yemen, Katar dağdarıstarında da jürgizilip keledi. Al, Irannıñ köp jağdayda qoldauşı tiregi Resey bolıp kele jatqanı jwrttıñ bärine ayan. Tipti Saud jwrtı üşin Iranğa Reseydiñ qaru-jaraq jağınan zor qoldau körsetip otırğanınıñ özi ülken qiınşılıq bolmaq. Şın mänisinde Er-Riyad jağı Tehran (Tegeran) biligin Süriya dalasınan ığıstırıp tastağısı keledi.

Mine, osı mäselelerdiñ retin tauıp, öñirdegi Iran sındı sayasi äriptesin ığıstırıp tastau üşin Saud Arabiyası koroli Mäskeu saparında barlıq diplomatiyalıq täjiribelerin saları anıq. Anığında Mäskeu men Er-Riyad biligi Keñes däuiri kezinen mwnay jäne qaru-jaraq saudasında seriktes boluğa ümitker edi. Degenmen türli sebeptermen belgili deñgeyde şektelip kelgen. BBC jäne «Sputnik» aqparat agenttikteriniñ habarına qarağanda, bwl kezdesude qwnı 3 mlrd AQŞ dolları twratın qaru saudasınıñ kelisimine qol jetkizilgen. Onıñ işinde S-400 zımıranğa qarsı reseylik jüyeni Saud Arabiyasına satu isi de qaralğan.

Alayda, S-400 jüyesin satu isiniñ qaraluı tek boljam küyinde qalıp otır. Resey osığan deyin S-300 jüyesin Iranğa satıp bergen bolatın. Bwl mäselede Putin ükimeti öñirdegi äriptes eki eldiñ talabın teñ orındap, «eki alıp bige şıqqan» boluı da mümkin deydi sarapşılar. Osığan deyin qaru saudasında Resey men Saud jwrtı arasında bir ret te kelisim bolğan emes. Saud Arabiyası öz armiyasın AQŞ qarularımen qamdap kelgen. Aytalıq, Tramp Er-Riyad saparınan qaytqannan keyin, Qwrama Ştat pen Saud Arabiyası arasında 110 mlrd dollarğa juıq qwnğa ie qaru saudası bolatını mälim bolğan.

«RIA Novosti» aqparattıq agenttigi «Saud Arabiyası Reseyden S-400 zımıran qorğanıs jüyesin satıp alatın boldı» degen habar tarattı. Biraq kezdesudiñ resmi mälimdemesinde bwl aqparat rastalmağan edi. Al resmi mälimette Saud Arabiyasınıñ Äskeri öndiristik kompaniyası reseylik «Kalaşnikov AK-103» avtomatın oq-därisimen birge öndiru qwqığın alğanı turalı anıq mälimet bar.

Eki el arasında kelisimniñ eñ ülkeni – mwnay jäne mwnayhimiya kelisimi. Saud Arabiyası älemdegi eñ iri mwnay eksporttauşı elder wyımınıñ jetekşisi bolıp keledi. Eki el arasında mwnay öndiru men satu turalı kelisimniñ boluı, özge emes Resey men Saud Arabiyası üşin asa mañızdı. Salmannıñ Mäskeu saparı aldağı uaqıtta Orta Şığıs jağdayında tıñ özgeristerdiñ bası deuge de boladı. Tipti Reseydiñ bwl aymaqtağı ıqpalı bwrınğıdan da artıp ketui de ğajap emes. Qwrama Ştattı bir jağına qayırıp qoyıp, Saud koroliniñ Mäskeuge kelui osınıñ alğaşqı habarlandıruı bolsa kerek.

“The Qazaq Times”