قازاقستاندا سوڭعى كۇندەرى ءماجىلىس دەپۋتاتى نيكيتا شاتالوۆقا قاتىستى تۋىنداعان داۋ قوعامداعى ساياسي جانە الەۋمەتتىك پولياريزاتسيانىڭ تاعى ءبىر كورىنىسى بولدى. بۇل وقيعا انتيكريزيستىك كوممۋنيكاتسيانىڭ ماڭىزدىلىعىن تاعى دا دالەلدەدى. الايدا، بيلىك پەن دەپۋتاتتىڭ العاشقى رەاكتسياسى ماسەلەنى شەشۋ ورنىنا، ونى ودان ءارى ۋشىقتىرىپ جىبەردى. بۇل تۋرالى بەلگىلى ساياساتتانۋشى شالقار نۇرسەيىت ءوزىنىڭ الەمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا "قازاقستاندا “ۇلتتىڭ ارتىنا تىعىلۋ” بيلىك وكىلدەرىنىڭ، قوعامدا تانىمال تۇلعالاردىڭ سۇيىكتى مانيپۋلياتسيا تاكتيكاسى. ماسەلەن، كەشەدەن بەرى ماجىلىستە “شاڭىراققا قاراتقىش” دەپۋتاتتارمەن قاتار “ورىس بولعانى ءۇشىن عانا” سىن استىنا قالاتىن ماجىلىسمەن بار ەكەنىن كوردىك. سونداي-اق پرەزيدەنت اكىمشىلىگى مەن ءماجىلىس باسشىلىعى انتيكريزيستىك كوممۋنيكاتسيانى مۇلدەم تۇسىنبەيتىنىن كورسەتتى..." دەپ جازدى.

بيلىكتىڭ العاشقى رەاكتسياسى: قايتالاناتىن قاتەلىكتەر

انتيكريزيستىك كوممۋنيكاتسياداعى نەگىزگى قاعيدالاردىڭ ءبىرى – العاشقى رەاكتسيانىڭ ماڭىزدىلىعى. دۇرىس جانە ۋاقىتىلى بەرىلگەن جاۋاپ رەپۋتاتسيالىق داعدارىستى باقىلاۋعا الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بىراق قازاقستان بيلىگى بۇل ماسەلەدە ءداستۇرلى ءارى ءتيىمسىز ءتاسىلدى تاڭدادى. ءماجىلىس پەن پرەزيدەنت اكىمشىلىگى حالىقتىڭ الاڭداۋشىلىعىنا جاۋاپ رەتىندە «ول مەملەكەتشىل ازامات» جانە «بىرلىك ماڭىزدى» دەگەن ستاندارتتى ريتوريكانى قولداندى. بۇل رەاكتسيا كوپشىلىكتىڭ ىزاسىن تۋعىزىپ، سەنىمسىزدىكتى كۇشەيتتى.

شاتالوۆتىڭ ۇنسىزدىگى دە جاعدايدى ۋشىقتىردى. ەگەر ول ەڭ باسىندا تۇسىنىكتەمە بەرىپ، قاتەلىگىن مويىنداپ، شىنايى كەشىرىم سۇراسا، بۇل داۋ باسقاشا ءوربۋى مۇمكىن ەدى. بىراق ول ۋاقىت وتە كەلە عانا پىكىر ءبىلدىردى، ونىڭ مالىمدەمەسى قوعامدى ودان ءارى اشۋلاندىردى. «بۇل – اقپاراتتىق ينتەرۆەنتسيا، مەن وعان قارسى كۇرەسەمىن» دەگەن سارىنداعى مالىمدەمەسى قوعامنىڭ سۇرانىسىنا جاۋاپ بەرمەدى. ونىڭ ورنىنا، بۇل سوزدەر جاعدايدى ودان ءارى شيەلەنىستىرىپ، بيلىككە دەگەن سەنىمسىزدىكتى كۇشەيتتى.

قازاقستانداعى رەپۋتاتسيالىق داعدارىس جانە ونىڭ ساياسي سالدارى

«شاتالوۆ كەيسى» قوعامدا بۇرىننان قالىپتاسقان پروبلەمالاردى اشىق كورسەتتى:

  1. انتيكريزيستىك كوممۋنيكاتسيا داعدارىسى – بيلىك وكىلدەرى قوعاممەن ديالوگ جۇرگىزۋدىڭ زاماناۋي تاسىلدەرىن تۇسىنبەيدى نەمەسە قولدانعىسى كەلمەيدى. كەشىرىم سۇراۋ جانە كونسترۋكتيۆتى تۇسىنىكتەمە بەرۋ – السىزدىك ەمەس، كەرىسىنشە، جاۋاپكەرشىلىكتىڭ كورسەتكىشى.
  2. ساياسي پولياريزاتسيانىڭ كۇشەيۋى – بۇل وقيعا ەتنوسارالىق جانە ساياسي شيەلەنىستىڭ ارتۋىنا ىقپال ەتتى. قوعامداعى بەلگىلى ءبىر توپتار بۇل داۋدى ءوز ماقساتتارىنا پايدالانىپ، ۇلتشىلدىق پەن ەتنوسارالىق الاۋىزدىقتى ۋشىقتىرۋدا.
  3. بيلىكتىڭ تسەنزۋرا مەن جازالاۋ ادىستەرىنە سۇيەنۋى – قازاقستاندا كەز كەلگەن داعدارىستىق جاعداي تسەنزۋرامەن، شەكتەۋلەرمەن نەمەسە جازالاۋمەن شەشىلەدى. بۇل ءادىس قىسقا مەرزىمدى تۇراقتىلىق بەرگەنىمەن، ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا سەنىم داعدارىسىن تەرەڭدەتەدى.
  4. رەسەيلىك اقپاراتتىق ىقپالدىڭ ارتۋى – شاتالوۆتىڭ ءسوزى رەسەيلىك پروپاگاندا ءۇشىن جاقسى قۇرالعا اينالدى. بۇل جاعداي قازاقستاننىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگى تۇرعىسىنان دا الاڭداۋشىلىق تۋعىزادى.

مۋحورياپوۆ كەيسىمەن ۇقساستىق

بۇعان دەيىن بيزنەسمەن مۋحورياپوۆ قازاق جانە ورىس تىلدەرى تۋرالى پىكىر ءبىلدىرىپ، قوعامدا ۇلكەن رەزونانس تۋدىرعان ەدى. ونىڭ جاعدايىندا دا انتيكريزيستىك كوممۋنيكاتسيا دۇرىس جۇرگىزىلمەدى. بۇل ەكى وقيعا ءبىر نارسەنى كورسەتەدى: بيلىك پەن تانىمال تۇلعالار قوعاممەن قالاي دۇرىس سويلەسۋ كەرەكتىگىن بىلمەيدى نەمەسە ۇيرەنگىسى كەلمەيدى.

نە ىستەۋ كەرەك؟

ەگەر قازاقستان بيلىگى انتيكريزيستىك كوممۋنيكاتسيانى جەتىلدىرگىسى كەلسە، تومەندەگىدەي قادامدارعا بارۋى كەرەك:

  1. تەز جانە اشىق جاۋاپ بەرۋ – داۋ تۋىنداعان ساتتە بيلىك نەمەسە جەكە تۇلعالار ۇزاق ۋاقىت ءۇنسىز قالماۋى كەرەك. بىردەن شىنايى جاۋاپ بەرۋ قاجەت.
  2. شىنايى كەشىرىم سۇراۋ جانە ءتۇسىندىرۋ – ەگەر قانداي دا ءبىر مالىمدەمە تۇسىنبەستىك تۋدىرسا، ونى ءتۇسىندىرىپ، قاجەت بولعان جاعدايدا كەشىرىم سۇراعان ءجون.
  3. رەسمي ۇرانداردان باس تارتۋ – «بىرلىك»، «ۇلتتىڭ ارتىنان تىعىلۋ» سياقتى جالپىلاما ريتوريكا ادامداردىڭ سەنىمىن ارتتىرمايدى. ونىڭ ورنىنا، ناقتى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
  4. قوعاممەن ديالوگ ورناتۋ – بيلىك الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن قوعامدىق پلاتفورمالاردى ءتيىمدى پايدالانىپ، حالىقتىڭ شىنايى سۇرانىسىنا جاۋاپ بەرۋى قاجەت.

«شاتالوۆ كەيسى» قازاقستانداعى انتيكريزيستىك كوممۋنيكاتسيانىڭ السىزدىگىن جانە بيلىكتىڭ قوعاممەن بايلانىس ورناتۋداعى قاتەلىكتەرىن كورسەتتى. بۇل جاعداي ساياسي پولياريزاتسيانى تەرەڭدەتىپ، بيلىك پەن حالىق اراسىنداعى سەنىم داعدارىسىن كۇشەيتە ءتۇستى. ەگەر بيلىك وسىنداي داعدارىستىق جاعدايلاردى دۇرىس باسقارا الماسا، بولاشاقتا مۇنداي داۋلاردىڭ سانى ارتىپ، ولاردىڭ ساياسي سالدارى اۋىرلاي بەرمەك. انتيكريزيستىك كوممۋنيكاتسيا – كەز كەلگەن بيلىك ءۇشىن ماڭىزدى قۇرال، ونى مەڭگەرمەيىنشە، قازاقستانداعى ساياسي تۇراقتىلىق ۇزاق مەرزىمدى بولمايدى.

The Qazaq Times