سوڭعى بەس جىلدا حالىقارالىق قاتىناستار باسقا ارناعا بۇرىلدى. الەمنىڭ گەوساياسي بەت-بەينەسى وزگەرىپ، جاھاندىق ويىن الاڭدارى اۋىستى كوپتەگەن ادامدار اقش-قىتاي اراسىنداعى قايشىلىقتىڭ سەبەبى ترامپتىڭ بيلىككە كەلۋىندە دەپ سانايدى. ءىس جۇزىندە ولاي ەمەس، ەكى ەل اراسىنداعى قايشىلىق عاسىرلىق، ۇزاق ۋاقىت قوردالانعان جانە بولماي قويمايتىن مۇددەلەردىڭ قاقتىعىسى. قۇراما شتاتتاردىڭ بيلىگىنە دەموكرات بايدەن كەلگەنىمەن دە اقش-قىتاي قايشىلىعى توقتامايدى جانە ول ءتىپتى دە قىزا تۇسپەك. سوعان قوسا «ويىن ءتارتىبى» دە وزگەرمەك.

جاقىندا Reuters وتكىزگەن جاھاندىق فورۋمدا دا كوپتەگەن ەكونوميستەر مەن ساياساتتانۋشىلار، ستراتەگتەر دە اقش-قىتاي قايشىلىعى شيەلەنىستى كۇيدە قالاتىنىن ايتتى. ولاردىڭ بولجاۋىنشا، بايدەن قايتادان كوپجاقتى ساۋدا ساياساتىن قۋاتتاعانىمەن، الەمنىڭ ەكىنشى ۇلكەن ەكونوميكاسى قىتايمەن جاڭا كەلىسىمگە كەلۋى نەمەسە قىتايعا سالىناتىن باج سالىعىن تومەندەتۋى ەكىتالاي. سوعاعان قوسا، فورۋمداعى ساراپشىلار الداعى ۋاقىتتا تايۋان (تايۆان) ماسەلەسى ماڭىزدى كۇن تارتىپكە شىعاتىنىن بولجاپ وتىر. سەبەبى، اقش قىتايمەن تەحنولوگيا سالاسىندا باسەكەلەس بولادى، بۇل قىتاي-اقش تەحنولوگيالىق سوعىسىندا شەشۋشى ءرول اتقاراتىن تايۋاندى «الەمدەگى ەڭ قاۋىپتى نۇكتەگە» اينالدىرۋى مۇمكىن.

«الەمدەگى ەڭ قاۋىپتى نۇكتە» (The world's most dangerous flashpoint) دەگەندى تاراتا ايتقاندا «جاھاندىق قاقتىعىستاردىڭ جارىلىس نۇكتەسى» دەپ سيپاتتاۋعا دا بولادى. ياعني، بۇعان دەيىن الەمدە اۋعانستان، سيريا، پالەستينا، يراك دەگەن سەكىلدى «قىزۋ نۇكتەلەر» بولسا، ەندى وسىلاردىڭ قاتارىندا تايۋان دا اتالماق. بىراق، قۇراما شتاتتار قىتايدىڭ وسىپ كەلە جاتقان قاۋىپ-قاتەرىنە بايلانىستى ورتا شىعىستاعى ساياساتىن وزگەرتىپ، نازارىن وڭتۇستىك شىعىس ازياعا، ودان اۋقىمدى بولعاندا ءۇندى-تىنىق مۇحيتىنا اۋداردى. بۇعان ىلەسە الەمدەگى ويىن الاڭى دا وسىلاي قاراي اۋىستى. ەنگىدى جەردە الەمنىڭ الدىنعى ەكونوميكالارىنا يە دەرجاۆالار مۇناي-گاز جانە سەنىمدەر ارا قايشىلىقتار نەگىزىندەگى ورتا شىعىستى تاستاپ، تىكەلەي ەكونوميكالىق مۇددەلەر، ساۋدا اينالىمدارى جانە تەحنولوگيا ءوندىرىسىنىڭ وشاقتارىن نەگىز ەتىپ تايۋاندى قامتىعان شىعىس وڭتۇستىك ازيادا بەلدەسپەك.

پرەزيدەنت ترامپ قابىلداعان «امەريكا ءبىرىنشى» ۇستانىمىنىڭ ورنىنا  بايدەن ۇكىمەتى «امەريكالىق ساتىپ الۋ» دەگەن ساياساتتى جولعا قويىپ وتىر. وسىنىڭ ءوزى بايدەننىڭ قىتايمەن شيەلەنىستى جالعاستىراتىنىن بىلدىرەدى. سەيسەنبى كۇنگى «رەستەردىڭ» Global Markets فورۋمىندا بۇۇ-نىڭ ساۋدا جانە دامۋ كونفەرەنتسياسىنىڭ اعا ەكونوميستى راشمي بانگا (Rashmi Banga) وسىعان قاتىستى بىرقاتار ويلارىن ورتاعا سالدى. بانگا حانىم قىتايمەن تەحنولوگيا سالاسىنداعى باسەكەلەستىكتە ۋاشينگتون ءوز ساياساتىنان باس تارتپايدى دەپ بولجاپ وتىر. قىتاي تەحنولوگيادا، اسىرەسە تسيفرلىق تەحنولوگيالار مەن قىزمەتتەر سالاسىندا جاھاندىق وراسان زور ىقپالعا يە بولدى.

اتاپ وتكەنىمىزدەي، تايۋاننىڭ «قاۋىپتى نۇكتەگە» اينالۋىنداعى باستى سەبەپ – اقش-قىتاي تەحنولوگيا باسەكەسىندەگى تايۋاننىڭ ماڭىزدى ءرولى. Alawang Business Consulting Company كاسىپورنىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىسى الاستەير نيۋتون (Alastair Newton)  بۇل تۋرالى پىكىرىندە: «مەن جاقىن ارا دا ول ارادا سوعىس بولادى دەپ بولجاپ وتىرعان جوقپىن، بىراق، قانداي دا ءبىر تاراپتىڭ قاتە شەشىمى قاقتىعىسقا الىپ كەلۋى بەك مۇمكىن»، – دەگەن. دەگەنمەن، ول بايدەن كليمات وزگەرىسى مەن يران ماسەلەسى بويىنشا قىتاي باسشىسى شي جينپيڭمەن ىنتىماقتاستىق ورناتۋى دا مۇمكىن دەگەن بولجامدى العا تارتتى.

بايدەن قىتايمەن باسەكەلەس قارىم-قاتىناستى جالعاستىراتىنىن بۇعان دەيىن دە بىلدىرگەن. ەكى كۇن بۇرىن CBS ارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا ول بۇل تۋرالى اشىق ايتقان ەدى. «مەن مۇنى ول قالاي بىلسە، سولاي جاسامايمىن. سەبەبى ول دا سيگنال بەرىپ جاتىر. مەن ونى ترامپ سياقتى جاسامايمىن. ءبىز حالىقارالىق ەرەجەلەرگە نازار اۋدارامىز»، - دەگەن بايدەن. ول سونداي-اق، قىتايدىڭ قاۋىپ-قاتەرىنە قارسى بىرلەسىپ جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن اقش وداقتاستارىمەن ىنتىماقتاستىقتى باستى ورىنعا قوياتىنىن ايتقان.

“The Qazaq Times”