فوتو: يا Regnum

قازىرگى تاڭدا قازاقستان سياقتى رەسەيدە وتپەلى كەزەڭدە تۇرعانى بەلگىلى. ءبىزدىڭ سولتۇستىكتەگى الىپ كورشىمىزدىڭ جاعدايى بىزدەن اسىپ بارا جاتقان ەشتەڭەسى جوق دەپ ايتۋعا بولادى. ول جاقتا ۆلاديمير پۋتيننەن كەيىن بيلىك باسىنا كىم كەلۋى مۇمكىن دەگەن سۇراققا جاۋاپ تاپپاي «باسىن تاۋعا دا، تاسقا دا سوعىپ» جۇرگەندەردىڭ قاراسى قالىڭ. ءبىز دە بۇگىن "سولتۇستىكتەگى كورشى ەلدىڭ بيلىگىنە پۋتيننەن كەيىن كىم كەلۋى مۇمكىن؟" دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەپ كورۋدى ءجون كوردىك.

شىلدەنىڭ 21-ءى كۇنى ۆلاديمير پۋتين رەسەي وقۋشىلارىمەن كەزدەسۋدە قويىلعان «ءسىز قاشان زەينەتكە شىعاسىز؟» - دەگەن سۇراققا، «مەن پرەزيدەنتتىك قىزمەتتەن كەتۋ جايىندا ءالى ويلاماپپىن» - دەپ جاۋاپ بەردى. ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ بۇل جاۋابى 2018 جىلى وتەتىن پرەزيدەنت سايلاۋىنا تاعىدا قاتىسامىن دەگەندى مەڭزەيدى. ياعني  پۋتين 2018 جىلى سايلاۋعا قاتىسۋ ارقىلى ءوزىنىڭ پرەزيدەنتتىك وكىلەتتىلىگىن 2024 جىلعا دەيىن سوزدىرۋدى قازىردەن باستاپ ويلاستىرىپ وتىر دەگەن ءسوز. قازىرگى ۋاقىتتا رەسەيلىكتەردىڭ 80 پايىزى ءپۋتيندى قولدايتىنىن ەسكەرسەك، وندا ول 2018 جىلى وتەتىن سايلاۋدا مىندەتتى تۇردە جەڭىسكە جەتەدى جانە 2024 جىلعا دەيىن ەل كونستيتۋتسياسىن وزگەرتپەي-اق بيلىك باسىندا قالا الادى. ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ نەگە بيلىك باسىنان كەتۋگە اسىقپايتىنىن سوڭعى ۋاقىتتا رەسەيدىڭ الدىنان شىعىپ جاتقان پروبلەمالارىنا قاراپ تۇسىنۋگە بولادى. بۇلاي دەيتىن سەبەبىمىز شيكىزاتقا قۇرىلعان رەسەي ەكونوميكاسى قازىردىڭ وزىندە مۇنايدىڭ ارزانداپ كەتۋى مەن باتىس ەلدەرىنىڭ سالعان سانكتسياسى اسەرىنەن ابدەن تيتىقتاپ بىتكەن. ونىڭ ۇستىنە كرەمل ماڭىندا شوعىرلانعان توپ پۋتيننەن كەيىن بيلىك باسىنا بىرەۋدىڭ كەلۋى جايىندا ويلاۋدىڭ ءوزىن ارتىق سانايدى. ويتكەنى پۋتين بيلىك باسىنان كەتەتىن بولسا، ولاردىڭ وسى ۋاقىتقا دەيىن جيناپ-تەرگەن ميللياردتاعان قارجىلارىن قورعايتىن بيلىك جۇيەسى قۇردىمعا كەتەتىنىن ولار جاقسى بىلەدى.

بىراق ۆلاديمير پۋتين 2018 جىلى پرەزيدەنت سايلاۋىنا جەڭىسكە جەتكەن كۇننىڭ وزىندە ول 2024 جىلى 72 جاسقا كەلەدى. پۋتين ماڭىندا جۇرگەن وليگارحتار شوعىرى جابىلىپ ءجۇرىپ ونىڭ بيلىك وكىلەتتىلىگىن سوزعانىمەنەن ولاردىڭ الدىنان سول باياعى كەلەسى «مۇراگەر» كىم بولادى دەگەن اۋىر سۇراق شىعاتىنى حاق.

شەتەلدىك ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى ۋاقىتتا رەسەيدە ءپۋتيننىڭ ورىنان باساتىن ءۇش ادام بار. ءبىرىنشىسى رف قورعانىس ءمينيسترى سەرگەي شويگۋ. بىراق ول حالىق اراسىندا تانىمال بولعانىمەن ىشكى، سىرتقى ساياساتتا جۇمىس ىستەۋدە اسا تاجىريبەسى جوق. شويگۋ ومىرىندە اسكەري قىزمەتتەردەن ءارى اسىپ كورمەگەن ساياسي تۇلعا. ونىڭ ۇستىنە ول تازا ورىس ەمەس، مونعوليامەن شەكارالاس تۋۆا ءوڭىرىنىڭ تۋماسى. ال ورىستان وزگەسىن ەكىنشى دارەجەدەگى ادامعا سانايتىن قازىرگى رەسەي قوعامىنا قاراساڭىز، ونىڭ پرەزيدەنت بولۋ مۇمكىندىگىن «نولگە» تەڭەۋگە بولادى. مۇراگەرلىككە ۇمىتكەرلەردىڭ ەكىنشى لەگى ماسكەۋ قالاسىنىڭ قازىرگى مەرى سەرگەي سوبيانين مەن پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى يۋري ترۋتنەۆ. بۇل ەكەۋىنىڭ ىشىندە رەسەيلىكتەر اراسىندا تانىمالدىلىعى جاعىنان سەرگەي ءسوبيانيندى ەرەكشە اتاۋعا بولادى. ول مىقتى مەنەدجەر، ۇيىمداستىرۋشى، بۇعان دەيىن مۇنايعا باي حانتى-مانسيسك اۆتونوميالىق وكرۋگىن باسقارعان. بىراق ونىڭ دا سەرگەي شويگۋ سياقتى ءبىر كەمشىلىگى بار. ولدا تازا ورىس ەمەس. وسى جەردە كوپشىلىك ماڭگىلىك پرەمەر دميتري مەدۆەدەۆ مۇراگەرلىكتەن تىس قايدا قالدى دەپ ويلاۋى مۇمكىن. بۇل سۇراققا جاۋاپتى وپپوزيتسيالىق ساياساتكەر الەكسەي ناۆالنىيدان سۇراعان ءجون. ويتكەنى ناۆالنىيدىڭ «ون ۆام نە ديمون» اتتى فيلمىنەن كەيىن مەدۆەدەۆتىڭ حالىق اراسىنداعى رەيتىنگى قۇلدىراعان بولاتىن. ناۆالنىي مەدۆەدەۆتىڭ شەتەلدەردەگى قارجى اكتيۆتەرى مەن ميلليونداعان دوللار تۇراتىن ۆيللالارىن وسى فيلمدە جۇرت نازارىنا ۇسىنعان بولاتىن. بۇل ءفيلمدى YouTube جەلىسىندە قازىردىڭ وزىندە 24 ميلليوننان استام ادام تاماشالاعان. سوندىقتان «ديموننىڭ» بيلىك باسىنا كەلۋى ەكى تالاي.

قورىتا كەلگەندە ۆلاديمير ءپۋتيندى جۇرت قانشا جامانداعانمەن ول رەسەيگە بەلگىلى ءبىر دارەجەدە تۇراقتىلىق ورناتتى. ونىڭ بيلىك باسىنا كەلۋىمەن رەسەيدە يسلام تەرروريزمى مەن شەشەن سەپاراتيزمى توقتاتىلدى. 1990 جىلدارمەن سالىستىرعاندا حالىقتىڭ كۇنكورىس دەڭگەيى جوعارلادى. رەسەيدىڭ سىرتقى ساياساتتاعى سالماعى ارتتى. بىراق كوپ ساياساتتانۋشىلاردىڭ ويىنشا، پۋتينگە پرەزيدەنت وكىلەتتىلىگىن 2024 جىلعا دەيىن سوزباي، بيلىك باسىنان قازىر كەتكەنى دۇرىس. ويتكەنى 2024 جىلى 72 جاسقا كەلگەن پۋتيننەن قازىرگىدەي ەشكىم سەسكەنبەيتىنى انىق. ال بۇل كەزىندە بوريس ەلتسيننىڭ ميحايل گورباچەۆقا ىستەگەن ىسىنە الىپ كەلۋى مۇمكىن. سەبەبى تاريح قايتالانادى.

“The Qazaq Times”