كحدر سوڭعى ەسكەرتۋدەن كەيىن دە زىمىران اتتى، اقش ەندى قانداي قادامعا بارۋى مۇمكىن؟

سولتۇستىك كورەيا تىنباي جاساعان زىمىران سىناقتارىنان كەيىن ءبىر جىل ىشىندە بالليستيكالىق زىمىرانىن امەريكا شەكاراسىنا جەتكىزە الاتىن بولدى. وسىدان بىرنەشە اپتا بۇرىن سولتۇستىك كورەيانىڭ بۇل جەتىستىككە جەتۋىنە 4 جىل ۋاقىت بار دەپ ساناعان. قازىر سولتۇستىك كورەيانىڭ زىمىراندارىنا شاعىن كولەمدەگى يادرولىق قارۋلاردى تيەۋگە بولادى. سونىمەن بىرگە اتموسفەراعا قايتا ەنگەن كەزدەگى جوعارى تەمپەراتۋراعا توزىمدىلىگى دە سىننان ءوتتى. بۇل يادرولىق وق تۇمسىقتاردى اقش-قا دەيىن جەتكىزە الۋعا تولىقتاي قابلەتتى ەكەنىن كورسەتەدى.

4 شىلدەدەگى زىمىران سىناعى كەزىندە سولتۇستىك كورەيا زىمىرانى الياسكاعا ەركىن جەتەتىندىگىن دالەلدەي الدى. بۇل اقش ۇكىمەتىنىڭ ساراپشىلارىن قايتالاي زەرتتەۋ جاساۋعا ءماجبۇر ەتتى. 14 جىل ىلگەرى اقش ماماندارى يراكتىڭ جاپپاي قىرىپ-جويۋشى قارۋلارىنا ساراپتاما جاساي كەلە، ۇكىمەتكە ساقتىق دابىلىن بەرگەن بولاتىن.

اقش شەنەۋنىكتەرىنىڭ ايتۋىنشا، ارنايى مامانداردىڭ شىعارعان جاڭا ساراپتاما قورتىندىسىندا كحدر باسشىسى كيم جوڭ ۋننىڭ بۇيرىعى ارقىلى اسا جەدەل ازىرلەنگەندىكتەن، سالىستىرمالى تۇردە، ناشار ينجەنەرلىك دەڭگەيدە. ءارى دالدىك دارەجەسى وتە تومەن دەپ باعالانعان. شتاب جەتەكشىلەرى كەڭسەسىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى پاۆل سەلۆانىڭ قاراۋىنشا، سوڭعى سىناقتار سولتۇستىك كورەيانىڭ اقش-قا يادرولىق سوعىس اشۋعا قابىلەتتى ەكەنىن دالەلدەي المايدى. ءتىپتى بۇل سىناقتىڭ تابىستى اياقتالعانىنا دا سەنۋ قيىن دەپ وتىر.

ءار نارسەگە ساقسىنا قارايتىن پەنتاگون مەن ورتالىق بارلاۋ باسقارماسىنىڭ قىزمەتكەرى كيم جوڭ ۋن رەجيمىنىڭ يادرولىق قۋاتىنا ءسال قاراماستان، ءار قادامىن قاباق قاقپاي اڭدىپ كەلەدى. بۇل ىستەردىڭ ءبارى دە پرەزيدەنت ترامپتىڭ جوسپارىن وزگەرتۋگە تولىقتاي نەگىزى بار. ول وسىعان دەيىن وبامانىڭ «ستراتەگيالىق شىدامدىلىق» ۇستانىمىن وزگەرتكەن بولاتىن. ول اقش اسكەري ستراتەگياسىن جاڭارتۋعا تىرىسۋدا. ەڭ اۋەلى ەكونوميكالىق قىسىمىن ارتتىرادى. ءتىپتى سولتۇستىك كورەيا زىمىران شابۋىلىن بوگەۋ ءۇشىن جەلىلىك شابۋىلداردى دا ىسكە قوسۋى مۇمكىن.

وتكەن اپتاداعى اسپەن قاۋىپسىزدىك فورۋمىندا ترامپ، ەرتە مە، كەش پە سولتۇستىك كورەيانىڭ الياسكا مەن گاۆاي اۋقىمدى سوققى جاساۋعا قابىلەتتى بولاتىنىنا كوز جەتكىزدى. بىراق، اقش بۇل كۇننىڭ كەلۋىن كەشەۋىلدەتۋگە كۇشى جەتەتىنىن دە بىلەدى. ورتالىق بارلاۋ باسقارماسىنىڭ ديرەكتورى مايك پومپەو (Mike Pompeo) اتالعان قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ وتىرىسىندا العاش رەت كحدر-دان كەلەتىن ۇزاق مەرزىمدى قاۋىپ-قاتەرلەر تۋرالى بايانداما جاسادى. ول سوزىندە: «ءبىز قالايدا ءبىر امالىن تاۋىپ، سولتۇستىك كورەيانىڭ يادرولىق باعدارلامالارى مەن زىمىران دامىتۋ ءىسىن توقتاتۋعا ءتيىسپىز»، – دەدى.

دەگەنمەن، اقش-تىڭ تانىمال باسىلىمى «ۋاشينگتون پوست» (Washington Post) جاريالاعان ارناۋلى ماقالادا «ۋاشينگتونداعىلار الدە قاشان ۋاقىت جوعالتىپ الدى» دەپ باعا بەردى. ياعني، ەگەر اقش 2018 جىلى زىمىران قورعانىس جۇيەسىن تولىقتاي جاڭارتا السا عانا، سولتۇستىك كورەيادان كەلەتىن زىمىران شابۋىلدارىنا توسقاۋىل قويا الادى دەپ قارايدى. پەنتاگون بولسا ۇزاق جىلداردان بەرى ءۇنسىز كۇيدە ساقتىق شارالارىن اتقارىپ كەلە جاتقانى انىق. ايتالىق، تەڭىز بەتىندە زىمىرانداردى ۇستاۋ قۇرىلعىلارى بۇرىننان بار. ەگەر پرەزيدەنت ترامپ شەشىم شىعارسا، تەڭىز بەتىندە زىمىرانداردى ۇستاپ جويۋ قۇرىلعىلارىن تولىقتاي جاڭارتۋدى جۇزەگە اسىرا الادى. وباما تۇسىندا قابىلدانعان جەلىلىك شابۋىلدار مەن ەلەكتروندى سوعىس تەحنولوگياسىن ارقىلى زىمىران شابۋىل جۇيەلەرىن قيراتۋ وپەراتسيالارىن دا جۇزەگە اسىرۋى مۇمكىن.

ال، اقش-تىڭ كەيبىر بارلاۋ قىزمەتكەرلەرى سولتۇستىك كورەيانىڭ زىمىران قۋاتىنىڭ ارتۋى اقش-تىڭ زىمىرانعا قارسى جۇيەسىنىڭ دامۋىنا جاڭا وراي جاراتتى دەپ قارايدى. قازىرگى كەزدە ۋاشينگتون بيلىگى جاڭا شارالارعا دايىندالىپ جاتقانى انىق. سولتۇستىك كورەيا اقش-قا يادرولىق شابۋىل جاساۋ ءۇشىن دە بۇلتارتپاس سەبەپ پەن شارت-جاعدايدىڭ كەرەك ەكەنىن اڭعارا الاتىن بولسا كەرەك. كحدر شىنىمەن دە يادرولىق باعدارلامالار مەن بالليستيكالىق زىمىرانداردى دامىتۋ ىسىندە جوعارى ناتيجە كورسەتكەن كۇننىڭ وزىندە، ءوز شاماسىن باعالاي الاتىن بولسا، اقش-تى كوزسىزدىكپەن يادرولىق وقتۇمسىقتىڭ استىنا الۋعا باتىلدىق ەتە المايدى. بۇل الەمدە بولا ما، بولماي ما دەپ كۇتىلەتىن يادرولىق سوعىستىڭ اۋىلى شىن مانىندە ءالى دە الىس ەكەنىن ءتۇسىندىرىپ تۇر.

“The Qazaq Times”