قىتاي جانە ءۇندىستان باسشىلارى. فوتو: The New York Times.

گيمالاي تاۋىنىڭ شالعاي شاتقالدارىنىڭ ءبىر تۇكپىرىندە قىتاي مەن ءۇندىستان اراسىنداعى شەكارا داۋىنىڭ بىلتەسى تۇتاپ جاتقانىنا 30 جىلدان استى. اسفالتسىز تاستاق جولعا جالعاسقان بۇل شەكارا قىتاي، ءۇندىستان جانە بۋتان قاتارلى ءۇش ەلدىڭ تەرريتورياسىن  تۇيىستىرىپ تۇر. قازىرگى كەزدە ەكى يادرولىق دەرجاۆا اراسىندا شيەلەنىستىڭ ءبىر ۇشىعى دا وسى جول.

تەكە تىرەس وتكەن ايدان باستالعان بولاتىن. ءۇندىستاننىڭ باۋىرلاس كورشىسى بۋتان قىتاي جۇمىسكەرلەرىنە اتالعان جولدى جوندەتۋدى جولعا قويعان. ءۇندىستان جاق بۇعان جاۋاپ رەتىندە اسكەرلەرى مەن قارۋ-جاراقتارىن جىبەرىپ، قۇرىلىستى توقتاتۋعا تىرىسقان. قىتاي جاق بۇل ءۇشىن ءۇندىستاندى ايىپتاپ ولاردان اسكەرلەرىن كەرى شەگىندىرۋدى تالاپ ەتكەن بولاتىن.

قازىر ءۇندىستان مەن قىتاي قۇرلىق اسكەري قوسىندارى شەكارا ماڭىندا كۇشتى دايىندىقتا تۇر. ءتىپتى ەكى ەلدىڭ قۇرلىق اسكەري قوسىندارى ءبىر-بىرىنە بىرنەشە شاقىرىم قاشىقتىقتا عانا ورنالاسقان. ازىرگە دەيىن شيەلەنىستىڭ وڭالاتىن بەلگىسى بايقالمايدى. ەكى ەلدىڭ مۇزداي قۇرسانعان قۇرلىق اسكەري قوسىندارى ءبىر-بىرىنە ايبار شەگىپ تۇرعان جەردە سوعىستىڭ ۇرەيلى لەبى ەسۋدە.  وسىنىڭ ءبارى يادرولىق دەرجاۆا سانالاتىن ەكى ەلدىڭ مەنمەندىگى مەن اسقىنعان ۇلتشىلدىعىن ايگىلەپ تۇر. ال، ەكى ەلدىڭ ليدەرلەرى دە قاباعىنان قار جاۋعان قاتاڭ باسشى ەكەنى تاعى بار. ولاردىڭ حالىقارالىق ءدۇبىرلى جينالىستا بولسىن، اقش، ەۋروپاداعى ساپارلارى بولسىن ءبىر-بىرىنە جول بەرىپ، ءبىر قادام شەگىنگەن جەرى تاعى جوق.

اقش سىرتقى ساياساتتى زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ قىتاي-ءۇندى ءىسى جونىندەگى ارناۋلى عالىمى جەفف ءسميستىڭ پىكىرىنشە، قازىرگى جاعدايدان الىپ قاراعاندا داۋدى ۇكىمەت ارا بەيبىت رەتكە سالۋ اسا ماڭىزدى. دەسە دە، ول جاعدايدىڭ ءبىر ساتتە-اق سوعىسقا ۇلاسىپ كەتۋى بەك مۇمكىن ەكەنىن ايتىپ الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ وتىر.

ەكى جاقتىڭ تەرريتوريا تۇتاستىعىنداعى ۇستانىمدارى دا مەيلىنشە قاتاڭ. سوندىقتان دا جاعداي بىردەن ۋشىعىپ كەتتى دەۋگە بولادى. 1962 جىلى دا ەكى ەل اراسىندا شەكارا داۋى سەبەبىنەن قاقتىعىس ورىن العان بولاتىن. ءسميستتىڭ ايتۋىنشا بۇل رەتتە دە وتكەن تاريح قايتالانۋى ابدەن مۇمكىن.

“The Qazaq Times”