جامبىل وبلىستىق سوتىندا وتكەن جىلعى قاندى قاڭتاردا وق جاراقاتىنان قايتىس بولعان 5 مارقۇممەن ءتىرى ەكى ازاماتتىق اپەللياتسيالىق سوتى تاعىدا كەيىنگە قالتىرىلدى. پروكۋرور ساياحات باعداتۇلى سوت القاسىنان سوت ساراپتاماسىن جۇرگىزگەن ماماننان تۇسىنىكتەمە الۋ ءۇشىن ۋاقىت بەرۋىن سۇرادى. وعان باستاپقىدا سوتتالۋشىلاردىڭ تۋىستارى قارسى شىعىپ، كەيىننەن كەلىستى.

پروكۋرور ساياحات باعداتۇلى

– وتكەن سوت وتىرىسىندا ءبىز تاراپتاردىڭ شاعىمدارى مەن ۋاجدەرىن تىڭدادىق. ءىستىڭ تولىق، وبەكتيۆتى قارالۋى ءۇشىن پروكۋراتۋرا تاراپىنان جامبىل وبلىسى سوت ساراپتاما ورتالىعىنا ساراپتاما قورىتىندىلارى بويىنشا تۇسىنىكتەمە بەرۋ تۋرالى سۇرانىس حات جولداندى. الايدا قازىرگى ۋاقىتتا ساراپتاما جۇرگىزگەن مامان جۇمىس ورنىندا جوق بولۋىنا بايلانىستى تۇسىنىكتەمە الۋ مۇمكىن بولمادى. ءار ساراپشى ءوز قورىتىندىسىنا جاۋاپتى ەكەنى بارلىقتارىڭىزعا بەلگىلى. سوندىقتان ساراپشىنىڭ جاۋابىن العانعا دەيىن سوتتى كەيىنگى قالدىرۋىڭىزدى سۇرايمىن، – دەدى باعداتۇلى.

پروكۋروردىڭ سوزىنەن كەيىن ايىپتالۋشى «ارۋاقتاردىڭ» تۋىستارى «ءبىر جارىم جىلدان بەرى نە ىستەپ وتىرسىڭدار؟»، «دالەلدەرىڭ جوق!» دەپ ايقايلاپ، قارسى شىقتى. سوت القاسى نۇرماحاممات ابيدوۆ «پروكۋرور سىزدەردىڭ ۋاجدەرىڭىزدى تەكسەرۋ ءۇشىن وسىنداي تالاپ-تىلەك قويىپ وتىر» دەپ پروتسەسكە قاتىسۋشىلاردى تىنىشتالۋعا شاقىردى.

– ورىندارىڭىزدان ايقايلاۋدىڭ قاجەتى جوق. پروكۋرور سىزدەردىڭ ۋاجدەرىڭىزدى تەكسەرۋ ءۇشىن وسىنداي تالاپ-تىلەك قويىپ وتىر. سەبەبى كەيبىرەۋلەرىڭىز:«مايىتتەردە كەيبىر دەنە جاراقاتتارى كورسەتىلمەگەن. تەك قانا اتۋ جاراقاتتارى بار، قالعاندارى كورسەتىلمەگەن» دەگەن بولاتىنسىزدار. سول سەبەپتى ونى انىقتاۋعا وسىنداي تالاپ قويىلعان بولاتىن، – دەدى ابيدوۆ.

سۋديا نۇرماحاممات ابيدوۆتىڭ سوزىنەن كەيىن سوتتالۋشىلاردىڭ تۋىستارى پروكۋراتۋراعا تالاپ-تىلەكتەرى بارىن ايتىپ، ءسوز الدى. ايىپتالۋشى رايس رىسبەكوۆتىڭ اناسى ينديرا بەكەجانوۆا ۇلىنا تيگەن وقتاردى تاۋىپ بەرۋىن سۇرادى.

 – بالامدى تەك قانا اتىپ ولتىرمەگەن. بالامدى ۇرىپ-سوققان، قاباعىن سىندىرعان. باسقا دا جاراقاتتارى بار. سوسىن بالامدى اتقان وق جوق. بالامنىڭ باسىن تەسىپ وتكەن وقتى تاۋىپ بەرسىن ماعان. قانشاما رەت ايتىپ جاتىرمىز، بىزگە ۆيدەو ديسكىنىڭ كوشىرمەسىن بەرىڭىزدەر، – دەدى بەكەجانوۆا.

ينديرا بەكەجانوۆا.  رايس رىسبەكوۆ مارقۇمنىڭ اناسى

رايس رىسبەكوۆتىڭ ادۆوكاتى جانار قيسىقوۆا ساراپشىلاردان جاۋاپ الۋعا پروكۋراتۋرانىڭ ءبىر اي ۋاقىتى بولعانىن، ەگەر ساراپشىلار جازباشا جاۋاپ بەرمەسە، وندا ولاردى سوتقا شاقىرۋ قاجەت شىعار دەدى.

– ەگەر ساراپشىلاردان جازباشا جاۋاپ الۋ مۇمكىن بولماسا وندا ولاردى وسى جەرگە شاقىرتىپ جاۋاپ الۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋ كەرەك شىعار. ءبىرىنشى ساتىلى سوتتا سوت-مەديتسينا ساراپشىلارىنان جاۋاپ الىنعان جوق. بىزدە سوتمەد ساراپتامانى بارمانقۇلوۆا جۇرگىزگەن. ول كىسى ءوزىنىڭ قورىتىندىسىندا دەنە جاراقاتىن كورسەتپەي، تەك عانا باسىنا تيگەن وقتان قايتىس بولدى دەپ كورسەتكەن. ءىس ماتەريالىندا وسى قورىتىندىمەن قوسا، ءمايىتتى قاراۋ جۇرگىزىلگەن. بىزدە سوت-مەديتسينا ساراپتاماسى ءبىرىنشى جۇرگىزىلگەن دە، ءمايىتتى قاراۋ ودان كەيىن جۇرگىزىلگەن. ول «ۆسكرىتيە» قالاي جاسالعانىن كورسەتپەگەن. وسىنىڭ ءوزى ءبىر-بىرىنە قاراما-قايشى. ءبىرىنشى ساتىلى سوتتا ءبىز وسىنى كوتەرگەنبىز. بىراق سوت ءوزىنىڭ ناقتى قۇقىقتىق باعاسىن بەرگەن جوق. سول سەبەپتى وسى ماسەلەنى دە پروكۋراتۋراعا تەكسەرۋگە تاپسىرۋلارىڭىزدى سۇرايمىن، – دەدى قيسىقوۆا.

جانار قيسىقوۆا. ادۆوكات

جانار قيسىقوۆانىڭ سوزىنشە، سوتتالۋشىلاردىڭ نەدەن جانە كىمنىڭ قولىنان قايتىس بولعانى تۋرالى ءىس بولەك الىنىپ، قىسقارىپ كەتكەن. مەملەكەتتىڭ مۇددەسى بار بولعاندىقتان ول ىسپەن تانىسۋ مۇمكىن ەمەس.

– بالالاردىڭ قايتىس بولۋىنا بايلانىستى ءىس مىنا ىستەن الىنىپ تاستالىپ، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ ىسىنە قوسىلعان. ول ىستەر «ارەكەتتەرىندە قىلمىس قۇرامى بولماۋىنا» بايلانىستى قىسقارتىلعان. مىنا بالالاردىڭ ولىمىنە بايلانىستى ءىس سوعان قوسىلعاندىقتان اۆتوماتتى تۇردە قىسقارىپ كەتكەن. ياعني، قازىر بۇلاردىڭ قايتىس بولۋىنا ەشكىم كىنالى ەمەس. سىزدەر: «ول بولەك ءىس، سول جەردەن بارىپ قاراڭىزدار» دەيسىزدەر. بىراق ول جەرگە بارىپ قاراۋ مۇمكىن ەمەس. مەن سول قىسقارىپ كەتكەن ءىستى قوزعاۋ ءۇشىن باس پروكۋراتۋراعا دەيىن جازدىم. ول جەرگە بارۋ مۇمكىن ەمەس. ويتكەنى ول جەردە مەملەكەتتىڭ مۇددەسى، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى مەن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ارەكەتى جاتىر. مىنا ىستە ءولىم سەبەبى انىقتالاتىن بولسا، كىمنىڭ اتىپ ولتىرگەنى شىعاتىن شىعار. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قىزمەتكەرلەرىنە بايلانىستى قىسقارتىلعان ءىستى قايتادان جانداندىرۋ تۋرالى قاۋلى شىعارۋلارىڭىزدى سۇرايمىن، – دەدى ادۆوكات.

باقىتجان شىڭعىسبەكوۆ. نۇرسۇلتان قۋاتباەۆ مارقۇمنىڭ اكەسى

ايىپتالۋشى نۇرسۇلتان قۋاتباەۆتىڭ اكەسى باقىتجان شىڭعىسبەكوۆ بالاسىنا تيگەن وقتى تاۋىپ بەرۋىن سۇرادى. ونىڭ سوزىنشە، وقتى جوعالتىپ جىبەرگەن.

 – باس دارىگەردىڭ ورىنباسارى ساكەن جۇماشەۆ بالامنىڭ دەنەسىنەن وق شىقتى دەگەن بولاتىن. بىراق وسى ۋاقىتقا دەيىن سول وقتى جوق قىلىپ جىبەردى. پروكۋرور مىرزا، وقتى تاۋاپ بەرىڭىزدەر بىزگە. مەنىڭ بالامنىڭ دەنەسى كوگەرگەن، اياعى سىنىپ كەلدى. ۆيدەوسى دا بار مەندە. قايدان سىندى، كىم دەنەسىن كوگەرتتى؟ سولاردى تاۋىپ بەرسەڭىزدەر، – دەدى شىڭعىسبەكوۆ.

مۇحتار سىزدىقوۆ.  توقتار وشاقباي مارقۇمنىڭ اكەسى

سوتتالۋشى توقتار وشاقبايدىڭ اكەسى مۇحتار سىزدىقوۆ تا بالاسىنا تيگەن ءۇش وقتى تاۋىپ بەرۋىن تالاپ ەتتى.

– مەنىڭ بالاما ءۇش وق تيگەن. بىرەۋى تەسىپ ءوتىپ كەتكەن، ەكەۋى دەنەسىندە قالعان. پروكۋرورلار مىنا جەردە وزدەرىنشە مىقتى بولىپ وتىر عوي. تاۋىپ بەرسىن ەكى وعىن. مەن سول ەكى وقپەن اتقان ادامدى تاۋىپ الامىن، – دەدى سىزدىقوۆ.

سۋديا نۇرمۇحاممات ابيدوۆ مۇحتار سىزدىقوۆقا پروكۋرورعا دورەكى سويلەۋدىڭ قاجەتى جوقتىعىن ايتىپ ەسكەرتۋ جاسادى. بىراق سىزدىقوۆ ونىڭ ەسكەرتۋىنە قارسىلىق ءبىلدىردى.

– ءبىز دە ادام بالاسى شىعارمىز. ءىستى سوزا بەردى، سوزا بەردى. وندا پروكۋراتۋرا جۇمىس ىستەمەيدى. جۇمىسىن جوندەپ اتقارمايدى بۇلار، – دەدى سىزدىقوۆ.

 

نيگورا زاكارياەۆا. ەرجان بايجانوۆ مارقۇمنىڭ اناسى

سوتتالۋشى ەرجان بايجانوۆتىڭ اناسى نيگورا زاكارياەۆا بالاسى وقتان بۇرىن ازاپتالىپ ولتىرىلگەنىن ايتتى.

– مەن سوت ۇكىمى شىققانعا دەيىن بۇل جاعدايدى بىلگەن جوقپىن. مەملەكەتتىك ايىپتاۋشىلاردىڭ وزدەرى وقىعان ايىپتاۋ اكتىسىنە سۇيەنە وتىرىپ بۇكىل دالەلدى سىزگە كەلتىردىم. ۇلىمنىڭ ەشقانداي جازىعى جوق. ونى قولدان ۇرىپ ءولتىرىپ الىپ، ولگەننەن كەيىن ءمايتىن اكەپ تاستاپ وتىر. ونى مەملەكەت تاراپىنان اكەلگەن كۋالاردىڭ وزدەرى ايتىپ وتىر. سۋرەتتە بالامنىڭ اياعىنىڭ ءتورت جەردەن سىنعانى انىق كورمەتىلگەن. بارلىعى اشىق جاراقات. بالامدى ازاپتاپ ءولتىرىپ بارىپ، ءوز قىلمىسىن جاسىرۋ ءۇشىن ءبىر تال وقتى سالىپ ءوز ايىبىن جاسىرۋ ءۇشىن  بالامنىڭ دەنەسىن اكەپ تاستاعان، –دەدى نيگورا.

 

مارات بەكباۋ. قاڭتار ءىسى بويىنشا سوتتالۋشى

قاماۋدا وتىرعان مارات بەكباۋ سوت القاسىنان ءوزىن ۇيقاماققا اۋىستىرۋدى سۇرادى. ول وسىنشا ۋاقىت بويى تەرگەۋ يزولياتورىندا وتىرۋ وتە اۋىر ەكەنىن، اياعىنا مەديتسينالىق كومەك قاجەت ەكەنىن ايتتى.

سوت پروتسەسىنەن كەيىن مارات بەكباۋ جۋرناليستەرگە قاماۋدا جازىقسىز وتىرعانىن ايتىپ، ەگەر ءوز-وزىنە قول جۇمسايتىن بولسا وعان تەرگەۋشى كەڭەس ەرنياز بەن باس پروكۋروردىڭ كومەكشىسى ابلاكانوۆ كىنالى بولادى دەدى.

– مەنىڭ ولىمىمە تەرگەۋشى كەڭەس ەرنياز، باس پروكۋروردىڭ كومەكشىسى ابلاكانوۆ وبلىستىق پروكۋروردىڭ ءبىرىنشى كومەكشىسى ماماەۆ كىنالى بولادى. ەگەر مەن ءوز-وزىمە قول جۇمسايتىن بولسام وسى ۇشەۋى كىنالى بولادى. قۇرمەتتى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆ, سىزدەردەن ءوتىنىش، مەنى بوساتۋلارىڭىزدى سۇرايمىن. مەنىڭ كىناسىز وتىرعانىما ءبىر جارىم جىل بولدى. كىناسىز، يت ۇقساپ قاماۋدا وتىرمىن. اپەللتسيانىڭ ءوزى التى اي بولدى، بىتپەي كەتتى. باس پروكۋرور بەرىك اسىلوۆ, وسى ءىستى زەردەلەڭىزدەرشى. وسى ءۇش كىنالىنى ورىندارىنان جۇلىپ، جوق قىلىڭىزشى، – دەدى بەكباۋ.

كەلەسى سوت وتىرىسى قاشان وتەتىنى ازىرگە بەلگىسىز. سۋديا نۇرمۇحاممات ابيدوۆ ونى الداعى كۇدەرى حابارلايتىندارىن ايتتى.

ءبىرىنشى ساتىلى سوتتا ءىس بويىنشا 9 ادام كۇدىكتى دەپ تانىلعان. 7 اقپاندا تاراز قالالىق N2 سوتىنىڭ سۋدياسى باعدات تورەبەكۇلى اسحات تاشەكەەۆ، عاني كەرىمباەۆ جانە نۇربول ەرەجەپوۆتى كىنالى دەپ تانىپ، راقىمشىلىق زاڭىن پايدالانىپ، شارتتى جازاعا كەسىپ، مارات بەكباۋدى 2 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرعان. قاڭتاردا وققا ۇشىپ، قازا تاپقان – رايس رىسبەكوۆ، ەرجان بايجانوۆ، نۇرسۇلتان قۋاتباەۆ، توقتار وشاقباي جانە يساتاي دونباەۆتى كىنالى دەپ تانىپ، قايتىس بولۋلارىنا بايلانىستى جازادان بوساتقان. 

ءبولىسۋ