اقش يران مۇناي ەكسپورتىنا مىقتاپ تۇرىپ شەكتەۋ قويعانى بەلگىلى. بۇل يران مۇناي ەكسپورتىن كوپ مولشەردە قىسقارتتى، ءتىپتى يران ەكونوميكاسىنا اۋىر سوققى بولدى. سەبەبى، بۇعان دەيىن يران مۇنايىنىڭ باستى الارماندارى بولعان بىرقاتار ەلدەر اقش سانكتسياسىنان قورقىپ، تەھرانمەن مۇناي ساۋداسىن توقتاتتى. ونىڭ اراسىندا ەۋروپا مەن ازيانىڭ ىقپالدى ەكونوميكا الىپتارى دا بار. ەۋروپانىڭ ءىرى كومپانيالارى يرانمەن جاساسقان ەنەرگەتيكالىق جوبالارىنان باس تارتتى. بىراق، قىتاي اقش سانكتسياسىنا قاراماستان يران مۇنايىن جالعاستى الاتىنىن ءبىلدىردى.

قىتايدىڭ بۇل ارەكەتى كوپتى تاڭقالدىردى. سەبەبى، يران مۇنايىنا قويىلعان شەكتەۋ مۇناي يمپورتتاۋشى ەلدى شىعىنعا باتىرۋى مۇمكىن. بىراق، سوڭعى كەزدە حالىقارالىق ساراپشىلار قىتايدىڭ يران مۇنايىن الۋدا ەكونوميكالىق مۇددەدەن كورى كوزدەۋلى ستراتەگيالىق مۇددەنىڭ باسىم ەكەنىن اڭعاردى.

اقش سانكتسياسىنا قاراماستان قىتاي يراننان جىل سايىن شامامەن 30 ملن توننا شيكى مۇناي كىرگىزىپ وتىر. سانكتسيا شىعىندارىنا قاراماستان بەيجىڭنىڭ مۇنداي قادامعا ءبارۋا استە ەكونوميكالىق مۇددەسىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن بولماسا كەرەك. اقش-پەن ساۋدا قاقتىعىسى دا قىتاي ەكونوميكاسىنا اۋىر سوققى بولىپ وتىرعان قازىرگى كەزدە سانكتسياعا شىرمالعان يران مۇنايىن الۋدا بەيجىڭنىڭ باسقا ماقساى بارى انىق. ياعني، قىتاي وزىمەن وداقتاس ەلدەردى قانداي قيىن جاعدايدا دا قولداي الاتىنىن، سونىمەن بىرگە ءوزىنىڭ ەنەرگيا سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرا الاتىنىن كورسەتۋ ماقساتىندا يران مۇنايىن يمپورتتاۋدى جالعاسىتىرىپ وتىر.

قىتاي الەمدەگى ەڭ ءىرى ەنەرگيا تۇتىنۋشى ەلدىڭ ءبىرى. ول ءوز ەنەرگيا سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن ءبىر ەمەس بىرنەشە ەنەرگيا كوزىن تابۋى جانە ونى كەدەرگىسىز يمپورتتاۋعا قول جەتكىزۋى كەرەك. قىتايدىڭ ورتا ازيا ەلدەرىنە «كوزسىز ينۆەستيتسيا سالۋعا» پەيىل بولاتىنى دا وسىدان.

بىلتىر اقش يرانمەن يادرولىق كەلىسىمنەن ءبىر جاقتى باس تارتىپ، ەكونوميكالىق سانكتسيالاردى قالپىنا كەلتىرگەن تۇستا، بەيجىڭ رەسمي مالىمدەمە ارقىلى ۋاشينگتوننىڭ بۇل قادامىن ايىپتاعان ەدى. بيىل قىتاي قىركۇيەك ايىنا دەيىن يراننان 12 ملن توننا شيكى مۇناي ساتىپ الدى. نازار اۋدارارلىعى يران قىتايعا جەڭىلدەتىلگەن باعادا مۇناي ساتىپ وتىر. ال، ساۋدا سوعىسى كۇشەيىپ تۇرعان تۇستا، قىتاي قىركۇيەكتەن باستاپ اقش شيكى مۇنايىنا 5 پايىز تاريف ارتتىردى.

وسىعان قاراپ قىتايدىڭ يران مۇنايىن الۋى بەيجىڭ مەن تەھران اراسىنداعى ساۋدا عانا ەمەس، ۋاشينگتونعا دەگەن قارسىلىق ەكەنىن بىلۋگە بولادى. ال، بۇنىڭ سوڭعى اقش-تى قىتايعا قارسى سانكتسيا سالۋعا، ءتىپتى اقش شىنجاڭ جانە تايۋان سەكىلدى قىتايدىڭ نازىك مۇددەلەرىنە قاتىستى سانكتسيا سالۋعا يتەرمەلەيدى.

“The Qazaq Times”