12 جەلتوقساندا ەل استاناسىندا التى بەلسەندى اقش ەلشىلىگىنىڭ الدىنا بارىپ، "قىتايدا قىسىمعا ۇشىراعان ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ مءاسەلەسىنە كءوز جۇما قاراپ وتىرعان" قازاقستان بيلىگىن سىناپ، اقش-تان بيلىكپەن كەلىسىم جاساسپاي، سانكتسيا سالۋدى سۇرادى. بۇل تۋرالى ورتالىق ازيا جاڭالىقتار قىزمەتى جازدى.
بەلسەندىلەر بيلىكتى قىتايداعى ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ ماسەلەسىنە نازار اۋدارمايدى، ەلدە ادام قۇقىقتارى ساقتالمايدى دەپ ايىپتادى.
ولار اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى، كونگرەسس وكىلدەرى مەن دۇنيەجۇزىلىك بانك باسشىلىعى اتىنا حات تاپسىردى. وزدەرىن "405 قوزعالىس" ۇيىمىنىڭ مۇشەلەرى دەپ تانىستىرعان بەلسەندىلەر قازاقستان بيلىگى ادام قۇقىعىن جۇيەلى تۇردە بۇزىپ جاتىر، ازاپتاۋعا جول بەرىپ، قىتاي بيلىگىنە ەتنيكالىق قازاقتار مەن ۇيعىرلاردى قۋعىنداۋىنا قولداۋ كورسەتىپ وتىر دەپ سانايتىندىقتارىن ايتتى. ولار قازاقستان ۆيدەو باقىلاۋ جۇرگىزەتىن Hikvision digital technology جابدىقتارىن سول ماقساتتا قىتايدان ساتىپ الىپ وتىر دەپ سانايدى. ولار قولدارىندا "شىڭجاڭدا قازاقتار بار!", "ادام قۇقىعىن بۇزعاندارمەن كەلىسىم جاساماۋ كەرەك، ولارعا سانكتسيا سالۋ كەرەك" (قازاقشاعا اۋدارىلعان) دەگەن جازۋى بار پلاكاتتار ۇستاپ تۇردى.
- سىرتقى ىستەر ءمينيسترىمىز اقش-قا مەملەكەتتىك حاتشىمەن كەزدەسۋگە كەتتى. ءبىز مايك پومپەونىڭ ءۇنىمىزدى ەستىگەنىن، وسى ماسەلەلەردى مينيستر مۇحتار تىلەۋبەردىگە قويعانىن، قۇقىعىمىزدىڭ نە ءۇشىن بۇزىلىپ جاتقانىن سۇراعانىن قالايمىز. تىلەۋبەردى بۇعان دەيىن شىڭجاڭداعى لاگەرلەردە قازاقتار جوق دەگەن بولاتىن. ءبىز بۇعان نارازىمىز، بۇل ماسەلە جابىق كۇيدە قالىپ وتىر، وعان ريزا ەمەسپىز، - دەدى حاتتى وقىعان انيا شۇكەەۆا.
بەلسەندىلەرگە داۋىس كۇشەيتكىشى بار ءبىر ادام كەلىپ، بۇل اكتسيانىڭ زاڭسىز ەكەنىن ەسكەرتتى. ول ءوزىنىڭ جەرگىلىكتى اتقارۋ ورگاننان كەلگەنىن ايتتى. اكتسيا وتكىزىپ جاتقانداردى پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى سىرتتاي باقىلاپ تۇردى.
بەلسەندىلەر ەلشىلىك عيماراتىنا كىرىپ حات تاپسىرىپ، ودان كەيىن تاراستى.
دەگەنمەن اكتسيا اياقتالعاننان كەيىن ءبىر ساعاتتان سوڭ بەلسەندى انيا شۇكەەۆا شاراعا قاتىسقان سەرىك جاحين مەن ايبەك ەسىمدى بەلسەندىنى پوليتسيانىڭ ۇستاپ، الماتى اۋداندىق پوليتسيا بولىمشەسىنە الىپ كەتكەنىن حابارلادى. بۇل اقپاراتتى Facebook جەلىسىندە بەلسەندى دينارا مۇباراك تا راستاپ، پوليتسيا بولىمشەسى الدىنان تىكەلەي ەفير جۇرگىزدى. پوليتسيا وكىلدەرى ازاتتىققا ۇستالعاندار تۋرالى اقپارات بەرمەدى.
بۇدان بولەك، انيا شۇكەەۆانىڭ ايتۋىنشا، تاعى ءبىر بەلسەندى ەربول ەسحوجين دە الماتى اۋداندىق پوليتسيا بولىمشەسىنە جەتكىزىلگەن.
بۇعان دەيىن مينيستر مۇحتار تىلەۋبەردىنىڭ 12-13 جەلتوقساندا رەسمي ساپارمەن اقش-قا باراتىنى، وندا مەملەكەتتىك حاتشى اقش ۇكىمەتى مەن كونگرەسس وكىلدەرىمەن جانە دۇنيەجۇزىلىك بانك وكىلدەرىمەن كەزدەسەتىنى حابارلانعان ەدى.
استانالىق بەلسەندىلەر تەك سوڭعى ءبىر ايدىڭ ىشىندە وننان استام نارازىلىق اكتسياسىن وتكىزىپ، بيلىكتى ادام قۇقىقتارىن ساقتاۋعا، ساياسي تۇتقىنداردى بوساتۋعا شاقىرعان. ولاردىڭ ارەكەتىنىڭ بارلىعى "رۇقسات ەتىلمەگەن ميتينگ" دەپ تانىلىپ، كەيبىر بەلسەندىلەر 10-15 تاۋلىككە قاماۋعا الىندى نەمەسە 20-50 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشتە ايىپپۇل سالىندى.