ناتو باسشىلارى لوندوندا جينالادى. فوتو: BBC.

ناتو ۇيىمىنداعى ۇستانىمدارىنا بايلانىستى تۇركيا مەن فرانتسيا اراسىندا الاۋىزدىق ءورشىپ تۇر. ەكى ەل اراسىنداعى داۋ فرانتسيا پرەزيدەنتى ەممانۋەل ماكروننىڭ ءسۇريانىڭ سولتۇستىك-شىعىس ايماعىندا جۇرگىزگەن تۇركيانىڭ اسكەري ارەكەتتەرىنە قارسى سىن-پىكىرىنەن باستالعان. پرەزيدەنت ماكرون بۇل تۋراسىندا اقش پەن تۇركيانىڭ بىردەي سىنعا الىپ، ناتو ىشىندەگى ۇيلەسىمدىلىكتى بۇزدى دەگەن ەدى.

فرانتسيا پرەزيدەنتى ماكرون تۇركيا مەن اقش-تىڭ ناتو ۇيىمىنداعى ۇستانىمدارىنا قارسى پىكىرىن قازان ايىندا ورتاعا سالعان ەدى. وندا ول اقش-تىڭ اتالمىش قورعانىس-قاۋىپسىزدىك ۇيىمىنداعى مىندەتتەرىن ورىنداماي وتىرعانىن، سوعان قاراماستان ەۋروپا ەلدەرى اقش-قا يەك سۇيەگىسى كەلەتىنىن ايتا كەلىپ، بۇل جاعداي اۋقىمدى ۇيىمداعى «تالما اۋىرۋىمەن بىردەي» دەپ باعالاعان بولاتىن. سونىمەن بىرگە، تۇركيانىڭ سۇرياداعى اسكەري وپەراتسيالارىن باسقىنشىلىق رەتىندە باعالاعان. پرەزيدەنت ماكرون سوزىندە: «اقش پەن ناتو-عا مۇشە وزگە ەلدەر اراسىندا ستراتەگيالىق شەشىمدەردە ەشقانداي دا ۇيلەسىمدىلىك جوق. ءبىز ناتو-نىڭ ءبىر مۇشەسى سانالاتىن تۇركيانىڭ ۇيىمنىڭ ورتاق ستراتەگياسىمەن ۇيلەسپەيتىن جانە ءبىزدىڭ مۇددەمىزگە قاتەر توندىرەتىن شاپقىنشىلىق ارەكەتتەرىنە كۋا بولدىق»، – دەگەن.

فرانتسيا تارابى تۇركيانىڭ سۇرياداعى اسكەري قيمىلدارىنا بايلانىستى ءتۇسىنىپ بەرۋىن تالاپ ەتتى. انكارا بۇعان دەر كەزىندە جاۋاپ بەرمەدى. فرانتسۋز ليدەرىنىڭ ءسوزى انكارا مەن ۋاشينگتوننىڭ اشۋىنا بىردەي ءتيدى. ەردوعان ءوز كەزەگىندە سوزدەن ەسە جىبەرگەن جوق. ول بۇدان 4 كۇن بۇرىن فرانتسيا پرەزيدەنتىنە قاراتا: « ءسىز ءوزىنىڭ تالما اۋرۋىنا ۇشىراعان جوقسىز با، تەكسەرىپ كورىڭىز»، – دەگەن. پاريج بيلىگى پرەزيدەنت ەردوعاننىڭ ءسوزى ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناسقا ساي كەلمەيتىن ءجونسىز پىكىر رەتىندە قابىلدادى. ءتىپتى، فرانتسياداعى تۇركيا ەلشىسىن ءتۇسىنىپ بەرۋگە شاقىردى.

فرانتسيا بيلىگى تۇركيانىڭ ءسۇريا جەرىندەگى اسكەري قادامى ناتو مۇددەسىنە ساي ەمەس دەپ سانايدى. بۇعان قوسا كوپتەگەن ساراپشىلار تۇرىك ارمياسىنىڭ سۇريالىق كۇرد قارۋلى كۇشتەرىنە جاساعان ارەكەتىنە اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ رۇقسات بەردى دەپ سانايدى. وسىعان بايلانىستى فرانتسۋز بيلىگى اقش-تىڭ دا كەيبىر ستراتەگيالىق شەشىمدەرىن سىنعا الا باستادى. ۋاشينگتون دا ءوز كەزەگىندە فرانتسيانى ناتو ۇيىمىنان بولەك دەربەس قاۋىپسىزدىك شارالارىنا قاراي بەت تۇزەگەن ارەكەتتەرىن سىنعا العان.

وسى اپتا لوندوندا ناتو باسشىلارىنىڭ ءسامميتى وتەدى. ۇيىم ىشىندەگى بىرلىكتى نىعايتۋدى ماقسات ەتكەن وتىرىس، فرانتسيا مەن تۇركيا اراسىنداعى جانە اقش فاكتورىنا بايلانىستى كوزدەۋلى نىساناعا جەتە الماي قالۋى مۇمكىن دەگەن بولجام كۇشتى. بىراق، كەيبىر شەتەلدىك باسىلىمداردىڭ پىكىرىنە قاراعاندا، قۇراما شتاتتار تارابى فرانتسيا مەن تۇركيا اراسىنداعى كيكىلجىڭدى ۇيىمداعى ءوز مۇددەسىنە قاراي پايدالانعىسى كەلىپ وتىرعانىن ايتادى. اقش پرەزيدەنتى ترامپ فرانتسيانىڭ جاس ليدەرى ماكروننىڭ ەۋروپاعا ءتان تاۋەلسىز قورعانىس قۇرىلىمىن قالىپتاستىرۋعا كۇش سالعان ارەكەتتەرىن كوپ ىرەت سىناعان. ونىڭ ءوزى دە ناتو-نىڭ ىشكى ۇيلەسىمدىلىگىن السىرەتىپ وتىر.

“The Qazaq Times”