ۆەنەسۋەلادا ازاماتتىق سوعىس بولۋى مۇمكىن بە؟

ۆەنەسۋەلادا وپپوزيتسيا جەتەكشىسى حۋان گۋايدو ءوزىن «ۋاقىتتىق ۇكىمەت باسشىسى» رەتىندە جاريالاعاننان كەيىن، ۆەنەسۋەلا تۋرالى حالىقارالىق ۇستانىم ەكىگە جارىلدى (شىن مانىسىندە بۇعان دەيىنگى ۇستانىمدار اشىققا شىقتى). اقش باستاعان بىرقاتار ەلدەر حۋان گۋايدونى قولداسا، رەسەي، قىتاي، تۇركيا قاتارلى ەلدەر نيكولاس مادۋرونى قولداپ شىقتى. پرەزيدەنت مادۋرو وپپوزيتسيا ليدەرى حۋان گۋايدونى مەملەكەتتىك توڭكەرىس جاساماق بولدى دەپ ايىپتاعان ەدى.  

ۆەنەسۋەلا ەكونوميكاسى 6 جىلدان بەرى اسا اۋىر جاعدايدى باسىنان وتكەرىپ كەلەدى. ميلليونداعان تۇرعىنى شەتەلگە قونىس اۋدارىپ كەتكەن. بۇرىننان قوردالانىپ كەلە جاتقان ماسەلە، بىلتىر وتكەن پرەزيدەنت سايلاۋىنان كەيىن ءتىپتى دە كۇشەيە ءتۇستى. نيكولاس مادۋرو سايلاۋدا جەڭگەنىمەن، وپپوزيتسيا تارابى بۇل ناتيجەنى مويىندامادى. وعان كورشىلەس لاتىن امەريكالىق ەلدەر دە سايلاۋدى ءادىل وتپەدى دەپ سانادى.

ال، وتكەن اپتادا بىرنەشە باتىستىق ەلدەر ۆەنەسۋەلا پرەزيدەنتىنە 8 كۇن ۋاقىت بەرىپ، مەرزىمسىز سايلاۋ وتكىزۋ تۋرالى ۋلتيماتۋم قويعاننان كەيىن، نيكولاس مادۋرو بۇعان قارسى مالىمدەمە جاساپ، «بۇل ءىس ەلدى ازاماتتىق سوعىسقا باستايتىن قاۋىپ» دەپ باعالاعان.

جەكسەنبى كۇنى ۋلتيماتۋم ۋاقىتى اياقتالدى. مادۋرو بولسا يسپاندىق تەلەارناعا سۇحبات بەرىپ، ۋلتيماتۋمنىڭ بولمايتىنىن اشىق ايتىپ سالدى. ول سوزىندە: «ءبىز اركىم قويعان ۋلتيماتۋمنىڭ ءبارىن قابىلداي بەرمەيمىز»، –دەدى. ءتىپتى، ەۋروپا وداعىنا قاراتا: «سەندەرگە جەتى كۇن ۋاقىت بەرەم، كاتالونيانى دەربەس رەسپۋبليكا رەتىندە تانىڭدار» دەگەنمەن بىردەي بولىپ قالماق، جوق، شىن مانىسىندە حالىقارالىق قاتىناس ۋلتيماتۋم بويىنشا بولماۋى كەرەك»،  – دەدى.

ال، «بۇل جاعدايدىڭ سوڭعى سوعىسقا الىپ كەلە مە؟» دەگەن سۇراققا، پرەزيدەنت مادۋرو: «سوڭعى جاعداي تۋرالى ەشكىم انىق جاۋاپ بەرە المايدى. بۇنىڭ ءبارى سولتۇستىكتەگى يمپەريانىڭ جانە ونىڭ باتىستاعى وداقتاستارىنىڭ الاڭعاسارلىعىنا تاۋەلدى. ءبىزدىڭ ىشكى ىسىمىزگە ەشكىمنىڭ ارالاسپاۋىن تالاپ ەتەمىز، ءبىز مەملەكەتىمىزدى قورعاۋعا دايىنبىز»، – دەپ جاۋاپ بەرگەن.

وتكەن اپتانىڭ دەمالىس كۇندەرىندە ۆەنەسۋەلادا نيكولاس مادۋرو مەن حۋان گۋايدونىڭ جاقتاستارى ءار جەردە ەرەۋىل وتكىزدى. ەلدىڭ قارۋلى كۇشتەرى ءالى دە پرەزيدەنت جاعىندا تۇرعانى بەلگىلى. بىراق، جەكسەنبى كۇنى اۋە كۇشتەرىنىڭ گەنەرالى فرانسيسكو ەستەبان يانەس رودريگەس وپپوزيتسيا تارابىنا وتكەنىن مالىمدەدى. بۇل ەلدەگى ازاماتتىق سوعىس قاۋپىن ءتىپتى دە جاقىنداتا تۇسكەندەي بولدى.

وتكەن اپتادا اقش پرەزيدەنتى ءوزىنىڭ سۇحباتىندا ۆەنەسۋەلاعا اسكەر كىرگىزۋ بولۋى مۇمكىن ىقتيمالدىقتىڭ ءبىرى ەكەنىن اشىق ايتقان. ترامپقا بەرگەن جاۋابىندا مادۋرو ونداي بولعان جاعدايدا ۆەنەسۋەلا ەكىنشى ۆەتنام بولىپ قالاتىنىن، «توگىلگەن قانعا ترامپ جاۋاپ بەرەدى» دەگەن پىكىرىن دە ايتىپ سالعان ەدى. وسىلايشا لاتىن امەريكالىق ەلدە ازاماتتىق سوعىس قاۋپى بارعان سايىن كۇشەيىپ كەلەدى. ءسۇريا ماسەلەسى از بولسا دا تىنىشتالعان تۇستا، ونداعى ستسەناري ۆەنەسۋەلادا قويىلۋى مۇمكىن. مادۋرونى قولداعان رەسەي تارابى قارۋلى كۇشتەرى الدە قاشان كاراكاستا تۇرعانى كوپتەپ ايتىلۋدا.

“The Qazaq Times”