Photo: bbc.com

الەم جىل سايىن ەمەس، ساعات سايىن تۇرلەنىپ، ادامزاتتىڭ ءومىرىن تۇبەگەيلى وزگەرتىپ دامۋ ۇستىندە. جىل سايىن عىلىمي-تەحنيكالىق رەۆوليۋتسيالار جاسالىپ، تاريح بەتتەرىنەن ويىپ ورىن العان وقيعالار دا از ەمەس. مۇندا 2018-ءدىڭ دە ءوز ۇلەسى بار. سول سەبەپتى، ءبىز بۇگىن 2018 جىلى الەمدى وزگەرتكەن 10 جاڭالىققا شولۋ جاساپ كوردىك. 

 اقىلدى ساعات (smartwatch) ادامدارعا ەپيلەپسيامەن ءومىر سۇرۋگە كومەكتەسەدى

Embrace - بۇل مەديتسينالىق قۇرىلعى، الايدا بۇل ۇستىڭگى بەتى ادەمى جانە اۋىستىرۋعا بولاتىن باۋى بار ءساندى اكسەسسۋارعا ۇقسايدى. ول تەرىدەگى كورىنەر-كورىنبەس تەردىڭ وزگەرىسىن ولشەيدى. ياعني، تەردەگى وزگەرىستەردى باقىلاۋ ارقىلى ەپيلەپسيالىق تالپىنىستاردىڭ بار-جوعىن انىقتاي الادى. قۇرىلعى اۆتوماتتى تۇردە ىسكە قوسىلىپ، قىزىل تۇسپەن جارقىلدايدى. اتالعان قۇرىلعى اقپان ايىندا اقش-تىڭ ازىق-تۇلىك جانە ءدارى-دارمەكتەر باسقارماسىمەن  ماقۇلدانعان العاشقى سمارت-باقىلاۋشى ساعات. بۇل ديۆايستى جاساۋشىلار ەندى اۋتيزم سەكىلدى باسقا اۋرۋلارعا بەيىمدەپ شىعارۋدى قولعا الىپ وتىر.

جاساندى ينتەللەكت دارىگەرلەرگە دياگنوزدى دۇرىس قويۋعا مۇمكىندىك بەرۋدە

Google-دان قولداۋ تاپقان DeepMind كومپانياسى جاقىندا ۇلىبريتانيانىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتىمەن سەرىكتەستىك قۇرىپ، ەمدەلۋشىلەردىڭ دەرەكتەرىن پايدالاندى. بۇل جاعداي ەمدەلۋشىلەر تاراپىنان الاڭداۋشىلىق تۋعىزعانىمەن، جاقسى ناتيجە بەردى. ماسەلەن، لوندونداعى Moorfields اتتى كوز اۋرۋىن ەمدەيتىن اۋرۋحانادا وتكىزىلگەن سىناق بارىسىندا DeepMind كومپانياسىنىڭ جاساندى ينتەللەكتى سكانەرلەۋ كەزىندە 94,5 پايىزىندا كوز اۋرۋلارىن دۇرىس انىقتاعان.

سوڭعى 55 جىلدا فيزيكا بويىنشا نوبەل سىيلىعىن العاش رەت ايەل ادام الدى

جالپى، بۇعان دەيىن تەك ءۇش ايەل فيزيكا بويىنشا نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرى اتانعان. بۇل وسى سالا ءۇشىن كوپتەن كۇتكەن جەڭىس بولدى. كانادانىڭ ۆاتەرلوو ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمى دوننا ستريكلاند كىشكەنتاي بولشەكتەردى زەرتتەۋ ءۇشىن كۇشتى لازەرلەردى پايدالانعان. وسى جۇمىسى ءۇشىن نوبەل سىيلىعىنا لايىقتى دەپ تانىلعان.

ماسالار بەزگەكتى جويۋعا كومەكتەسەدى

گەنەتيكالىق تۇرلەندىرىلگەن ماسالار بەزگەك اۋرۋىن جويۋعا كومەكتەسەدى. بەزگەكتەن جىلىنا جۇزدەگەن مىڭ ادام قايتىس بولادى ەكەن. بۋركينا-فاسوداعى جوباسىن جاساۋشىلار  دنك-سى وزگەرتىلگەن 10 مىڭ جاندىكتى بوستاندىققا جىبەرگەن. ال ولاردان بەزگەك اۋرۋىنا جول بەرمەيتىن  نە تاسىمالدامايتىن ەركەك ۇرپاق تارايدى. عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، بىرنەشە ۇرپاق اۋىسقاندا بەزگەك اۋرۋىنىڭ سانى كۇرت تومەندەيدى.

قۇرساق ترانسپلانتاتسياسىنان دەنى ساۋ بالا دۇنيەگە كەلدى

5 جەلتوقسان كۇنى قايتىس بولعان ادامنىڭ قۇرساعى ترانپلانتاتسيالانعان ايەل ومىرگە دەنى ساۋ قىز بالا اكەلدى. وتا 10 ساعاتقا سوزىلعانىمەن، ءساتتى بولدى. بۇل تاجىريبە بۇعان دەيىن ون رەت جاسالعان، الايدا ءساتسىز بولعان. عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، بۇدان بىلاي تۋعا قابىلەتسىز ايەلدەر ءتىرى دونورلارعا جۇگىنبەي اق، ترانسپلانتاتسيا ارقىلى تابيعي جولمەن ومىرگە ءسابي الىپ كەلۋگە مۇمكىندىكتەرى بار.

زاماناۋي تەحنولوگيا تايلىق فۋتبول كومانداسىن قۇتقاردى

شىلدە ايىندا بۇكىل الەمنەن جۇزدەگەن ادام تايلاندتاعى سۋ تاسقىنى سالدارىنان ۇڭگىردە قالىپ كەتكەن جاسوسپىرىمدەر فۋتبول كومانداسىن قۇتقارۋ ءۇشىن جينالعان ەدى. بريتاندىق دايۆەرلەر ەسكى جانە جاڭا تەحنولوگيالاردى، سونىڭ ىشىندە درونداردى، AI-قۋاتتىلىعى بار راتسيالاردى جانە ۇلداردىڭ قاۋىپسىز شىعۋ ءۇشىن سورعىلاردى پايدالاندى.

كانادا ماريحۋانانى زاڭداستىرعان ەكىنشى مەملەكەت بولدى

كانادا ماريحۋانانى زاڭداستىرعان ۋرۋگۆايدان كەيىنگى ەكىنشى مەملەكەت بولدى. كوپ ەلدەر اتالعان ەسىرتكى ءتۇرىن ءالى دە زاڭداستىرا قويماعان. سەبەبى، ءالى دە ءبىر شەشىمگە كەلمەگەن، قاراما-قايشىلىقتى بولىپ وتىر. كانادالىق عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، بۇل جاڭا ءوندىرىس سالاسىنىڭ پايدا بولۋىنا اكەلەدى. ياعني، بيزنەستى دامىتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. سونداي-اق، زەرتتەۋشىلەر ماريحۋانانىڭ ادام اعزاسىنا اسەرىن زەرتتەمەك.

نەپالدا جويىلىپ بارا جاتقان جولبارىستار سانى ەكى ەسە ءوستى

 2009 جىلى نەپالدا تەك قانا بەنگال جولبارىستارىنىڭ 120-سى عانا بار ەدى، بىراق سول ۋاقىتتان بەرى بۇل كورسەتكىش شامامەن ەكى ەسە ءوستى. ەل ۇكىمەتى 2022 جىلعا قاراي ەكى ەسە كوبەيتۋدى ماقسات ەتىپ قويعان. مۇنداي ناتيجەگە پارسا ۇلتتىق پاركىن كەڭەيتىپ، ءاردايىم قاداعالاپ وتىراتىن ماماندار سانىن كوبەيتىپ، سونىمەن قاتار تۇرعىنداردىڭ ورمان ونىمدەرىنە تاۋەلدىلىگىن تومەندەتۋ ارقىلى جەتكەن.

حيميا سالاسىنداعى دامۋ پلاستيكپەن لاستانۋ پروبلەماسىن شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەدى

ءبىر رەت قولدانىلاتىن پلاستيكالىق پاكەتتىڭ جويىلۋى ءۇشىن 450 جىل كەتەدى. الايدا، اقش-تىڭ BioCellection كومپانياسى پلاتيكالىق پاكەتتى نەبارى ءۇش ساعاتتا جويۋعا بولاتىنىن ايتىپ وتىر. فيرمانىڭ نەگىزىن قالاۋشى ميراندا يان مەن دجەنني ياو پوليەتيلەندەگى ۇزىن مولەكۋلالاردى مايدا بولىكتەرگە بولەتىن سۇيىق كاتاليزاتور دايىندادى. اتالعان سۇيىقتىقتى تازا نە لاستانعان پلاستيكالىق پاكەتتەرگە قولداۋنۋعا بولادى. اتالمىش كومپانيا ءوز قىزمەتىن بۇدان ءارى دامىتۋدى كوزدەپ وتىر.

اۋرۋحانالار وزدەرىنىڭ فارماتسەۆتيكالىق كومپانياسىن قۇردى

امەريكالىق اۋرۋحانالار ءدارى-دارمەكتىڭ قىمباتشىلىعىمەن كۇرەسۋ ءۇشىن وزدەرىنىڭ فارماتسەۆتيكالىق كومپانياسىن قۇردى.  «Civica Rx» جاڭا كومپانياسى 2018 جىلدىڭ قاڭتارىندا قۇرىلعان ەدى. ەلدەگى اۋرۋحانالاردىڭ ۇشتەن ءبىرى قىزىعۋشىلىق ءبىلدىرىپ، كومپانياعا سەرىكتەس بولۋعا كەلىسىم بەرگەن. اتالعان كومپانيانىڭ باس ديرەكتورى مارتين ۆان جالاقىدان باس تارتىپ، بار قاراجاتتى پاتەنتتەلمەگەن 14 ءدارى-دارمەككە جۇمسايتىنىن ايتقان.

"The Qazaq Times"