زەينەتاقى قارجىسى قاشانعى جۇتىلا بەرمەك؟

بىرنەشە كۇن بۇرىن قازاقستاننىڭ ۇلتتىق بانكى بىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنداعى 450 ميلليارد تەڭگەنىڭ «قازاگرو» حولدينگىنە سالىناتىنىن مالىمدەدى. بۇل پروتسەستى ۇلتتىق بانك «اينالىس مەرزىمى 15 جىلدىق وبليگاتسيالارىنا نارىقتىق تالاپتارمەن جانە جىلدىق 10 پايىزدىق سىياقى مولشەرلەمەسىمەن ينۆەستيتسيالانادى» دەپ اسپەتتەيدى.

 قوعامنىڭ بۇل ماسەلەگە ءا دەگەننەن قارسى شىعۋى بۇل ىستە شيكىلىك بار ەكەنىن اڭعارتقان. سەبەبى، زەينەتاقى قارجىسى بۇعان دەيىن دە تالان-تاراجعا ءتۇسىپ، حالىقتى شوشىتقان ەدى. راسىندا، ەل ازاماتتارىنىڭ قانشاما جىل بويى بەل جازباي جۇمىس ىستەپ، تىرنەكتەپ جيعان قارجىسىن ۇكىمەتتىڭ ءوز قالاۋىنشا كۇماندى كومپانيالارعا جىبەرۋى – بۇكىل حالىقتىق كۇدىك تۋدىردى. حالىقتىڭ اقشاسىن حالىقتىڭ وزىنەن سۇراپ پايدالانباۋ دا ءبىزدىڭ ەلدە ءبىرازدان بەرى قالىپتى قۇبىلىسقا اينالعان. الايدا سوڭعى ۋاقىتتا الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى ازاماتتار تاباندى تۇردە تالاپ ەتۋگە كوشتى. بىراق سونىڭ ءوزى ءتيىستى جەمىسىن بەرىپ جاتقان جوق.

ەلدىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەنىندەگى بىرەگەي كومپانيا بولىپ سانالاتىن «قازاگرونى» مەملەكەت تۇراقتى قولداپ كەلە جاتىر. بجزق قارجىسىنىڭ بۇل كومپانياعا بەرىلۋىن ۇلتتىق بانك بىلاي تۇسىندىرەدى.

«جالپى العاندا اگروونەركاسىپتىك كەشەن قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ ستراتەگيالىق ماڭىزدى سەكتورلارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى جانە ءوندىرۋشى سالانىڭ قازاقستان ەكونوميكاسىنا اسەر ەتۋىن تەڭەستىرۋگە مۇمكىندىگى بار نەگىزگى قوزعالتقىش رەتىندە قارالادى.

وسىلايشا، ءبىر جاعىنان، جوعارىدا كورسەتىلگەن ينۆەستيتسيالار بجزق سالىمشىلارىنا جىل سايىن ءبىرشاما ينۆەستيتسيالىق كىرىس اكەلەتىن بولادى، ەكىنشى جاعىنان – سالانى قارجىلاي قالىپقا كەلتىرۋ ەسەبىنەن اگروونەركاسىپتىك سەكتوردى ودان ءارى دامىتۋعا جانە جەتىلدىرۋگە، اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارىنىڭ بورىشتىق جۇكتەمەسىن تومەندەتۋگە، باعامنىڭ نارىقتىق اۋىتقۋلارىنا بايلانىستى ۆاليۋتالىق تاۋەكەلدەردىڭ ازايۋىنا، سونداي-اق كرەديتتەۋ كولەمىنىڭ ۇلعايۋىنا ايتارلىقتاي قولداۋ كورسەتەدى» دەلىنگەن رەسمي حابارلامادا.

بەلگىلى قوعام بەلسەندىسى، مەملەكەتتەگى تۇيتكىلدى ماسەلەلەرگە ساۋاتتى كوزقاراس تانىتاتىن ساراپشى قازبەك بەيسەباەۆتىڭ ايتۋىنشا، ەل ازاماتتارىنىڭ زەينەتاقى اكتيۆتەرى قارىزعا بەلشەدەن باتقان ۇيىمعا سالىنىپ وتىر.

«وسى جىلدىڭ تامىز ايىندا «قازاگرو» حولدينگىنىڭ جالپى قارىزى 3 تريلليون تەڭگەدەن اسقانى جانە قارىز كولەمى تۇسكەن تابىستان 93 ەسە اسىپ تۇسكەنى رەسمي ايتىلماپ پا ەدى؟ شىعارىلعان ەۋرووبليگاتسيالار بويىنشا ءوز قارىزىنىڭ 572,4 ميلليارد تەڭگەگە جەتكەنىن حولدينگتىڭ ءوزى ايتقان ەدى. وسى جاعدايدى ءوزىڭىز ەلەستەتىپ كورىڭىزشى. ەگەر سىزگە ءبىرازدان بەرى قارىزدان قارىزعا كىرىپ جۇرگەن ءبىر ادامعا اقشا بەرۋدى سۇراسا جانە ونى «سەنىمدى ادام» دەپ سيپاتتاسا سەنەر مە ەدىڭىز؟ ارينە، ونداي ادامعا بەرە سالمايسىز. سەبەبى، اقشانى قايتارىپ الاتىنىڭىزعا كۇمانداناسىز. ال ۇلتتىق بانك سەنەدى جانە ازاماتتاردىڭ وزدەرىنەن سۇراماي-اق اقشاسىن الا سالادى. ءبىز شىنىندا دا تاڭعالارلىق ەلدە ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز» دەيدى قازبەك بەيسەباەۆ.

راسىندا، 2017 جىلدىڭ 30 قىركۇيەگىندەگى كورسەتكىشكە زەر سالساق، حولدينگتىڭ جيناقتالعان شىعىنى – 171,8 ميلليارد تەڭگە ەكەن. حولدينگ تۇسىندىرگەندەي 2013 جىلدىڭ مامىر ايىندا 1 ميلليارد دوللارعا لايىقتالعان ەۋرووبليگاتسيالار العاش رەت شىعارىلعان. ال 2014 جىلى 600 ميلليون ەۋرو بولاتىن بەس جىلدىق ەۋرووبليگاتسيالار پايدا بولىپتى.

بۇل ماسەلەگە وراي بەلگىلى جۋرناليست توقتار جاقاش تا سىني پىكىر بىلدىرگەن. «زەينەتاقى قورىنداعى تريلليونداردى «قازاگروعا» بەرەدى. ال «قازاگرو» ونى جەكەمەنشىك ميكروكرەديتتىك ۇيىمدارعا 3 پايىزبەن تاراتادى. ولار ونى حالىققا 6 پايىزدان 14 پايىزعا دەيىن ۇلەستىرەدى. بۇل دا ءبىر كوررۋپتسيالىق سحەما» دەپ جازادى الەۋمەتتىك جەلىدە.

ەسكە سالساق، بۇعان دەيىن بجزق-نىڭ 71 ميلليارد تەڭگە قارجىسى ازەربايجاندىق حالىقارالىق بانكىنە بەرىلىپ، بىراق اتالعان شەتەلدىك ۇيىم بانكروتقا ۇشىراپ، ناتيجەسىندە قازاقستاندىق زەينەتاقى اكتيۆتەرى جەلگە ۇشقان بولاتىن. حالىقارالىق ازەربايجان بانكى 250 ملن اقش دوللارىنا تەڭ قۇندى قاعازداردى 10 جىلعا العان. الايدا 2015 جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا شەتەلدىك بانكتىڭ جاعدايى قيىنداپ، قارىزداردى قايتارا المايتىنىن مالىمدەگەن. بۇل تۋرالى ۇلتتىق بانك باسشىسى دانيار اقىشەۆ: «وبليگاتسيالاردى الۋ تۋرالى شەشىمدى بجزق قىزمەتكەرلەرى ەمەس، سول كەزدە ۇلتتىق بانكتە جۇمىس ىستەگەن ازاماتتار قابىلداعان» دەگەن ەدى.

قازاقستاندىق بەلگىلى قارجىگەر رۋسلان رىسمامبەتوۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندىق مەملەكەتتىك قۇرىلىم ازەربايجان بانكىنە سالىنعان قاراجاتتى قايتارۋعا قۇلىقتى ەمەس.

«ءبىز حالىقارالىق ازەربايجان بانكىنەن قارىزدى قايتارۋ تۋرالى ارىز بەرمەدىك. سوعان قاراعاندا قازاقستاندىق مەملەكەتتىك قۇرىلىم بۇل ءىستىڭ انىق-قانىعىن اشۋعا قۇلىقتى ەمەس سەكىلدى. الايدا ازەربايجاندىق قۇقىق قورعاۋشىلار بانك وبليگاتسيالارىن ساتىپ الۋ ءۇشىن قازاقستاندىق شەنەۋنىكتەردىڭ پايداسىنا بەيرەسمي اگەنتتىك تولەمدەردىڭ جاسالعان-جاسالماعانىن ءبىلۋى ءتيىس. قازاقستاننىڭ ءوزىنىڭ مەملەكەتتىك قىزىعۋشىلىعىن قورعاي الماۋى – اناتولي ءستاتيدىڭ ارىزى نەگىزىندە ءالى بۇعاتتاۋلى جاتقان 500 ملن دوللارعا قاراعاندا ۇلكەن شۋ تۋدىرۋى مۇمكىن» دەيدى رىسمامبەتوۆ.

"The Qazaq Times"