زيمبابۆەدە ەل اسكەرى مەملەكەتتىك توڭكەرىس جاساعانى راس پا؟

كەشە زيمبابۆە اسكەرى مەملەكەت باسشىسى روبەت مۋگابە مەن ونىڭ وتباسى مۇشەلەرىن تۇتقىنعا العانى تۋرالى حابار تارادى. اسكەريلەر حارارە كوشەسى بويىندا ساپ تۇزەپ، پارلامەنت عيماراتىن قورشاۋعا الدى جانە مەملەكەتتىك راديو مەن تەلەارنا ارقىلى رەسمي حابارلاما تاراتتى. ولاردىڭ ايتۋىنشا، اسكەردىڭ كوزدەگەنى - ەل پرەزيدەنتى ەمەس، ونىڭ ماڭىنداعى جەمقور شەنەۋنىكتەر. مەملەكەت باسشىسى مەن ونىڭ جاقىندارىنىڭ ومىرىنە ەش قاۋىپ ءتونىپ تۇرماعانىن جەتكىزگەن اسكەري قولباسشى سيبۋسيسو مويو ءوزىنىڭ قول استىنداعىلاردىڭ ارەكەتىن "مەملەكەتتىك توڭكەرىس" دەپ اتاۋدان باس تارتتى. 

اسكەر باسشىسى مەملەكەتتىك قىلمىس جاساعان شەنەۋنىكتەر قولعا تۇسكەن ساتتەن باستاپ، بارلىعىن بۇرىنعى قالىپقا قايتارۋعا ۋادە بەردى. پرەزيدەنت تۇراتىن اۋداندا مەملەكەتتىك اسكەردىڭ قاتىسۋىمەن اتىس بولعانى تۋرالى اقپاراتتان كەيىن، بۇكىل الەمدىك قاۋىمداستىق اتالعان ىسكە قاتىستى الاڭداۋشىلىق بىلدىرە باستادى.

وڭتۇستىك افريكا پرەزيدەنتى دجەيكوب زۋما روبەرت مۋگابەدەن ءوزىنىڭ ءۇي قاماقتا وتىرعانى تۋرالى حابار العانىن ايتادى. قازىر پرەزيدەنت پەن ونىڭ ايەلى جانە بىرقاتار ساياسي جاقتاستارىنىڭ قايدا ەكەنى بەلگىسىز. وڭتۇستىك افريكانى دامىتۋ قاۋىمداستىعى زيمبابۆەدەگى ساياسي داعدارىستى شەشۋ ءۇشىن بوتسۆانادا ەۋرووداق، ۇلىبريتانيا مەن بۇۇ قاتىسۋىمەن كەزدەسۋ وتكىزەتىنىن مالىمدەدى.

روبەرت مۋگابە ەلدى زيمبابۆە ۇلىبريتانيادان تاۋەلسىزدىگىن العان 1980 جىلدان بەرى باسقارىپ كەلەدى. 93 جاستاعى پرەزيدەنتتىڭ بيلىكتەن كەتەتىن كۇنى جاقىنداعالى، ونىڭ ورنىن باساتىن كەلەسى تۇلعا تۋرالى بولجامدار جيىلەدى. وتكەن اپتادا سىرقاتتانىپ، توسەك تارتىپ جاتقان روبەرت مۋگابەنىڭ پرەمەر-مينيستر ەممەرسون منانگاگۆانى قىزمەتىنەن بوساتۋى بيلىككە تالاستى قىزدىرا ءتۇستى. ونداعان جىلدار بويى پرەزيدەنتتىڭ ەڭ جاقىن ادامدارىنىڭ ءبىرى بولىپ كەلگەن منانگاگۆا وڭتۇستىك افريكاعا بارىپ، مەملەكەت باسشىسىنىڭ استىرتىن ىستەرى  مەن ونىڭ ايەلى گرەيس مۋگابەنىڭ كەزەكتى پرەزيدەنت بولۋ تۋرالى ماقساتىن اشكەرەلەيتىن، 5 بەتتەن تۇراتىن بايانداما جاريالادى. گەنەرال كونستانتينو چيۆەنگا دۇيسەنبى كۇنى ءباسپاسوز كونفەرەنتسياسىن وتكىزىپ، پرەزيدەنت پارتيانىڭ بەلدى كوشباسشىلارىن منانگاگۆانىڭ ىزىمەن "الىپ تاستاۋ وپەراتسياسىن" جالعاستىراتىن بولسا، ونى توقتاتۋ ءۇشىن قاجەتتى شارالار قابىلدايتىنىن جەتكىزدى.

زيمبابۆە حالقى وزدەرىن سوڭعى ساياسي وقيعالارعا قاتىستى قالا كوشەلەرىنە شىعىپ، نارازىلىق بىلدىرۋدەن اۋلاق ۇستاپ وتىر. APF اقپاراتتىق اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ويىن سۇراعاندا، ولار بۇل وقيعانىڭ جوعارىداعى توپتار اراسىندا بولىپ جاتقانىن ءارى توپتارعا بىرىككەن جۇرتشىلىق كوشەدەگى اسكەريلەر تاراپىنان كۇش كورسەتۋ فاكتىلەرىنە تاپ بولۋدان ساقتاناتىندىقتارىن ايتقان.

زيمبابۆەدەگى ساياسي داعدارىسقا قاتىستى رەپورتاج جاساۋعا كەلگەن بىرقاتار شەتەلدىك جۋرناليست اۋەجايدان كەيىن قايتارىلعان. ساراپشىلار ۇكىمەتتىڭ بولعان وقيعا تۋرالى پىكىر بىلدىرمەي، ءۇنسىز قالۋى پرەزيدەنت بيلىگىنىڭ سوڭىنان جەتكەنىن كورسەتەدى دەپ ەسەپتەيدى. روبەرت مۋگابە الەمدەگى ەڭ ەگدە جاستاعى مەملەكەت باسشىسى ەسەبىندە زيمبابۆە ەكونوميكاسىن ەڭ تومەنگى جاعدايعا جەتكىزدى. قازىر ەلدەگى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 90 پايىزدان كوپ. 2009 جىلى گيپەرينفلياتسيا اسەرىنەن مەملەكەت ءوزىنىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسىنان باس تارتقان.

وسىدان بۇرىن روبەرت مۋگابە كەلەسى جىلى پرەزيدەنت سايلاۋىن وتكىزەتىنىن حابارلاعان ەدى. نەگىزگى ۇمىتكەرلەر، ساياسي تارتىستىڭ ەكى ۇشىن ۇستاپ وتىرعان پرەزيدەنتتىڭ ومىرلىك جارى گرەيس پەن بۇرىنعى ۆيتسە-پرەزيدەنت منانگاگۆا. بىراق ولاردىڭ اراسىنداعى ساياسي ويىن مەملەكەت اسكەرىنىڭ بيلىكتى ءوز قولىنا الۋى ارقىلى جاڭا باعىتقا ويىستى. ازىرگە وزدەرىنىڭ "مەملەكەتتىك توڭكەرىس" جاساعاندارىن مويىنداماي وتىرعان اسكەردىڭ كەلەسى قادامى قالاي بولاتىنى بەلگىسىز...

“The Qazaq Times”