Türi özgergen teñiz jändigi. Foto: sina.com.cn

2011 jıldıñ 11 naurızda, Japoniyadağı 9 baldıq jer silkinisinen teñiz şayqalıp, memleket auır ekonomikalıq şığınğa wşıradı. Äsirese, zilzala ortalığına jaqın Fukusima, Ivate jäne Miyagi qatarlı jerler cunamiden auır zardap şekti. 11 mıñnan astam adam öldi nemese iz-tozsız joğaldı. Eñ qatrelisi, Fukusimadağı atom elektr stanciyasınıñ bülinui edi. Sodan beri 6 jılğa uaqıt ötse de, Fukusimadağı yadro qateri äli joyılmay otır.

Fukusima AES Foto: Live Science

Cunamiden keyin Japoniya ükimeti Fukusima AES-nan 10 şaqırım aumaqtı yadrolıq qaterli aymaq retinde belgiledi. Keyin radiaktivti säulelerdiñ taraluın eskere otırıp, qaterli aymaq aumağın 20 şaqırımğa deyin keñeytti. Ötken jıldıñ soñına qaray jariyalanğan mälimetke qarağanda, 40 mıñğa tarta halıq äli de yadrolıq qaterli aymaqta otırğanı belgili boldı. Japoniya ükimeti bwl mäseleni şeşu üşin tört jerden jaña eldimeken dayındau üstinde.

Jaqında Miyagi balıqşıları yadrolıq aymaqtan türi özgergen ustricalar tauıp aldı. Eresek adamnıñ alaqanınday ülkendiktegi ustricalardıñ suretteri äleumettik jelide jariyalanısımen, japon jwrtşılığında ülken añıs qozğadı. Ustricalar bizge beytanıs bolğanımen, japondıqtar ünemi twtınatın teñiz önimi. Türi özgergen mwnday ustricalar japon elin qattı alañdatıp otır.

Qalıptı ustrica. foto: sina.com.cn

Köpsandı adamdar bwnı Fukusima yadrolıq apatınıñ äseri dep alañdap, sol mañda aulanğan barlıq teñiz önimderinen bas tarttı. Alayda, äleumettik jelilerdiñ birinde  özin «Qorqınıştı adam» dep atağan jeli twtınuşı, «Ustricalardıñ ülken boluı radiaciyanıñ äseri ekendigi eki talay, meniñ oyımşa bwl «alıp ustrica» öte dämdi boluı mümkin. Öz basım jeuge batıldıq ete alamın» dep otır.

YAdrolıq apat adamzattıñ ğana emes tabiğattıñ da eñ üreyli jauı. Elimizde de bwl apattan zardap şekken aumaqtar äli künge adamzatqa ökpeli jatır. Qayırımdı Jer ananıñ bauırınan tozaq jasaytın adamzat, Täñir aldındağı öziniñ jasağan qatelikterin erterek bilse qaneki.

Semey yadrolıq poligonı. Foto: e-history.kz

"The Qazaq Times"