Resey men Batıs Ukraina mäselesiniñ şeşim tapqanın qalamaydı

Ukraina dağdarısı bastalğalı beri, Resey men Ukrain arasındağı şielenis üzbey jalğasıp keledi. Soñğı kezde tuılıp jatqan oqiğalar da eki el arasındağı teke-tiresti wlğaytıp, öñirdiñ qayşılığın asqındırdı. Körşiles, wqsas tarih pen mädenietke ie eki eldiñ de ıntımaqtasa ömir sürui qiınğa tüsetini nelikten? Bwl swraqtıñ jauabı köpşiligimizge tüsinikti müdde qayşılığında jatsa kerek. Dese de, bwl mäseleni birneşe taqırıpqa bölip qarastıruğa tura keledi.

Reseydiñ Sputniktik jelisiniñ habarlauınşa, 23 naurız küni Putin biliginiñ qarsı Reseydiñ bwrınğı oppoziciya müşesi V. Krakov  Ukraina astanası Kievte atıp öltirildi. Osıdan keyin Ukraina prezidentiniñ baspasöz hatşısı mälimdeme jariyalap: « Bwl Reseydiñ jiñişkelikpen josparlağan kisi öltiru isi bolıp tabıladı», – degen. Al, bwğan Resey prezidentiniñ ökili Peskov jauap berip: «Kiev tarabınıñ Krakovtıñ öltiriluin reseylik barlau agentterine iterui külkili», – dedi. Osığan qarata AQŞ-tıñ «Atlant aylığı» basılımı arnauı maqala jariyalağan bolatın. Maqalada: «Biz onıñ kimder jağınan öltirilgenine tolıqtay senimdi emespiz, alayda eki mümkindiktiñ bar ekeni anıq. Qatıstı zertteuler men nätijeler Resey men Ukraina arasındağı sayasi oyındar men egesti negizgi sebep etip körsetip otır», – degen qortındı  aytılğan.

Ärine bwl orıs pen ukrain arasındağı alğaşqı diplomatiyalıq kerauızdılıqqa salınuı emes. Osıdan bir ay bwrın, 18 aqpanda Resey Sputniktik jelisi Putinniñ mañızdı jarlıqqa qol qoyğanın habarlağan edi. Bwl  Doneck jäne Lugansk aymaqtarında Ukraina azamattarın jäne azamattığı joq twlğalardıñ qwjattarın, diplomdarın, neke kuäligi tağı basqa da qwjattarın moyındau turalı jarlıq bolatın. Bwl degenimiz atalğan aymaqtardıñ reseylikter wqsas qwjattıq moyındauğa jetti degendi bildiredi. Bwğan qarsı Ukraina memlekettik aqparat qızmeti Putinniñ şındap jarlıq şığarıp, Ukraina territoriyasın zañsız basqaruğa alğanın sınğa alğan bolatın. Habar Halıqaralıq qauımdastıqtardı Reseydiñ «Beybitşilik kelisimin» büldirgeni üşin qısım tüsiruge şaqırğan edi.

Eki el arasındağı sayasi alauızdıq pen teke-tirester 2013 jıldan beri bastaldı. Äsirese, reseyşil prezident Viktor YAnukoviç prezidenttikten quılğannan keyin bwl qayşılıq ötkirlene tüsti. Alğaşında, Qırımdı  referendum arqılı jergilikti halıqtıñ basım köp dauısımen Reseyge qosıp aldı. Keyin Ukrainanıñ şığısındağı aymaqtardı bölip aluı Resey men Ukrain arasındağı bitpes daudı örşitti.  2015 jılğı aqpanda Resey, Ukraina, Germaniya, Franciya tört eldiñ jetekşileri Belarusiyanıñ astanası Minsk qalasında Ukrainadağı soğıstı toqtatu jäne Ukrainanıñ şığısındağı aymaqtar turalı jaña kelisimder üşin bas qostı. Sol arqılı Ukrainadağı dürbeleñ basılğanday boldı. Alayda eki el arasında bitpes dau sol küyi qalıp qoydı.

Al büginge qaytıp oralsaq, Reseydiñ bwrınğı oppoziciya ökiliniñ Ukraina astanasında oqqa wşuı, eki eldiñ sayasi qayşılıqtarınıñ örşip twrğan twsına tura keldi. Ukrainanıñ bwrınğı prezidenti Viktor YAnukoviç te bwl iste tekseruge qatıstırıldı. Osıdan-aq, Ukraina biliginiñ YAnukoviçten paydalanğalı otırğanın bileuge boladı. Sonımen birge onıñ Reseymen bolğan qarım-qatınasın jinastıruğa ärekettenip otırğanı da bayqaladı. Demek, Reseyde keletin sayasi qısımdarğa qarsı Ukrainanıñ öz aylası bar degen söz.

Eki el qarım qatınası üşin AQŞ biligine Tramptıñ kelui, ara qatınastağı qayşılıqtı eseley tüsui ıqtimal. Sebebi, Tramp AQŞ-tıñ eki partiyasınıñ aldında da öziniñ reseyşildigin tanıtıp aldı. Sonımen birge onıñ Resey-Ukraina mäselesinde aytqan lebizderinde de Ukrainanı jazğıruşılıq esip twradı. Aytalıq Tramp: «Jaña ükimet Reseyge qaratqan sayasatın äli twraqtap bolğan joq. Resey men Ukraina mäselesinde Ukraina jäne onıñ odaqtastarınıñ da ayıbı bar. Onıñ odaqtastarı Reseyge qarsılıq sayasatına itermelep, qayşılıqtı uşıqtırıp otır», – degen salğan edi. Köpten beri, Resey-Ukraina qayşılığınıñ bastı sebepkeri retinde Resey alğa tartılıp kelgen. Al Ukrain men onıñ işindegi keybir qarulı küşteriniñ arasında da wstanım jağınan belgili ayırmaşılıqtar bar.

Ukrain ükimeti Reseydi özderiniñ birden bir qauipti jauı sanaydı. Britandıq Reyter agenttiginiñ habarında, Ukraina prezidenti Poroşenko qarulı küşterge Ukrainanıñ şığısında jaudıñ tağı da äreket jasauınıñ aldın aluğa dayın twruın eskertken. Ukrain şığısınıñ daulı aymaqqa aynaluına Batıs elderiniñ müddeli ekeni de bayqaladı. Olar özderine keletin Resey qısımın jeñiltu üşin, Ukraina şığısın geosayasi twraqsız aymaq retinde wstap twruğa da tırısadı. Qıtaylıq sayasat tanuşı Jyañ I «News.Cn» aqparatına bergen swhbatında bılay deydi: «Resey Ukrainanıñ şığısındağı mäsele arqılı twtas Ukrainanı şeñgeldemek. Al, Ukraina bolsa bar küşin salıp, öz işinde reforma jasauğa şarasız qaldı, äri Batısqa iek süyeu qadamın da bäseñdetti. Däl osı kezde, Resey Batıspen pätualasıp, wrıstı toqtatu kelissözderinde ayla-şarğısın köbeyter bolsa, onda bwl jağday şıt-jaña diplomatiyalıq tartıstı dayındap beredi», – degen közqaras bildirdi.

Resey sonday-aq, osı mäseleni Batıs elderimen qarım-qatınas jäne dialogta bastı qwral etip paydalanbaq. Aytalıq, atıstı toqtatu kelissözderin arttıradı. Eger mäsele tübirimen şeşim tauıp keter bolsa, onda bwl Batıs elderiniñ osı aymaqtağı Reseydi tejeu men qarsı twruına jol qaldırmaydı. Bir esepten, Resey men Ukraina bir kelissöz üsteline otırmaydı. Endi bir jağınan, EO men AQŞ Ukraina mäselesi arqılı Reseyge qısım tüsiredi. Al Resey jaq Batıstıñ sankciyaların alıp tastau üşin öziniñ tübirli müddesinen tayqıp ketpeydi. Qırımda, Ukrainanıñ şığısında kez-kelgen operaciyalardı jasau jäne ekinşi ret referendum ötkizui de bek mümkin. Qazirgi qalıptağı Ukraina mäselesi Tramptıñ Resey turalı sayasatı twraqtanğanşa jalğasın tabadı. Oğan deyin Resey naqtı qadamdarğa baruı da ğajap emes.

Ukraina mäselesi odan arı Batıs pen Resey qarım-qatınasın jaqsartudağı bastı kedergi bolıp qala beredi. Ukraina mäselesi: Qırım jäne Ukraina şığısı – qoldan jasalğan Resey men Batıs elderiniñ qayşılığı. Äsirese, Qırım mäselesi şeşim tabu jolı twyıqqa tirelgen mäsele. Wzaq uaqıt öñirlik tires alañı bolıp saqtalmaq. Kreml' ökili Peskov Business Consulting telearnasına bergen swhbatında: «Tek, emociyalar men ideologiyalar arqılı Ukraina mäselesi bolaşaqta birtindep basıladı», – degen közqarasın aytqan bolatın. Demek, Ukrainanı qorğap, "janı qalmay şırıldağan" Batıs elderi de, Resey de Ukraina mäselesiniñ jalğasuı arqılı "eki alıp bige şığu" oyının oynağısı keledi.

“The Qazaq Times”