Amnesty International wyımınıñ Ortalıq Aziya boyınşa zertteuşisi Heza Makgill. Foto: aşıq derekköz

Halıqaralıq Amnesty International qwqıq qorğau wyımı Qazaqstannan «qazaq-qıtay şekarasın kesip ötti» dep ayıptalğan şıñjañdıq eki etnikalıq qazaqtı Qıtayğa qaytarmaudı talap etti.

Wyımnıñ közqarası boyınşa, Qazaqstan biligi Qaster Mwsahanwlı men Mwrager Älimwlın qamaudan tez arada bosatıp, olardıñ üstinen qozğalğan qılmıstıq isti toqatuı kerk. AI Qazaqstan eki qazaqqa qwqıqtıq kömek körsetip, bosqın märtebesin berui kerek dep sanaydı.

Azattıqtıñ habarlauınşa, wyımnıñ Ortalıq Aziya boyınşa zertteuşisi Heza Makgill «Qazaqstan Bosqın märtebesi Konvenciyasına say, quğın men qinau qaupi töngen elden qaşqandarğa kömek körsetip, adam qwqığı boyınşa halıqaralıq mindetterin orındauğa mindetti», – degen.

Äzirge belgilisi, qaumauda otırıp «pana izdeuşi twlğa» kuäligin alğan eki qandastıñ advokatı Läzzat Ahatovanıñ sözinşe, olardıñ Qıtaydağı tuıstarına qısım körsetilip jatır.

14 qazanda Almatıdağı adam qwqığın qorğau byurosında ötken baspasöz mäslihatında Qaster Mwsahanwlı Şıñjañdağı «sayasi lager'de qamauda bolğanın», Mwrager Älimwlı Qıtayda «qısım körgenin» mälimdegen. Osıdan keyin WQK ekeuin «şekaranı zañsız kesip ötti» degen ayıppen wstap, erteñinde Şığıs Qazaqstan oblısına alıp ketken.

Qazan ayınıñ 30-ı küni WQK Şekara qızmetiniñ direktorı Darhan Dilmanov şekaranı zañsız bwzıp ötu faktisi boyınşa qılmıstıq is qozğalıp, tergeu jürip jatqanın jäne birqatar lauazımdı twlğalar tärtiptik jauapkerşilikke tartılğandığın habarlağan. Jeltoqsannıñ basında WQK törağasınıñ orınbasarı, Şekara qızmetiniñ direktorı Darhan Dilmanov sot isi ayaqtalğannan keyin şekaranı zañsız bwzıp ötken eki etnikalıq qazaq Qıtayğa qaytarılatının mälimdegen edi. Bwğan qoğam tarapınan qızu talqığa tüsip, küştik qwrılımdar men bilik qattı sınğa wşıradı. Biraq artınan Darhan Dilmanov «el meniñ sözimdi dwrıs tüsinbey» qaldı dep, qayta tüsindiruge tırısqan bolatın.

Eki jigittiñ advokatı Läzzat Ahatova Qazaqstan biligi oñ şeşim tappağan jağdayda 10-15 şaqtı el olarğa «pana boluı mümkin» ekendigin, ol üşin arnayı kelissözder jürip jatqanın mälimdegen edi. Sonday-aq qaraşanıñ basında Qazaqstandağı AQŞ konsuldığı «el ükimetin halıqaralıq konvenciyada bekitilgen keri qaytarmau qağidasın saqtauğa şaqırıp», «pana izdegen eşbir adam belgisiz tağdır kütip twrğan elge mäjbürli türde keri jiberilmeui tiis» degen.

8 jeltoqsan AQŞ-tıñ N'yu York qalasındağı BWW ğimaratı aldında özderin «Erkin qazaqtar» («Free kazakhs») sayasi qozğalısı dep ataytın bir top narazılar basqa wyımdarmen bärge Adam qwqıqtarı künine oray «Qıtay ekspansiyasına qarsı» jäne «eki etnikalıq qazaqtı qaytarmau» jöninde miting ötkizdi.

Qazannıñ 4-i Qazaqstannıñ sırtqı ister ministri Mwhtar Tileuberdi «Şıñjañdağı lager'lerde qazir qazaqtar joq» dese, 4 jeltoqsan prezident Toqaev Germaniyağa jwmıs saparı qarsañında Deutsche Welle telearnasına bergen swqbatında  halıqaralıq wyımdar wsınıp jatqan köptegen aqparat şındıqqa janaspaytının aytıp, «Şıñjañdağı qayta tärbieleu ortalığında birdi-ekili ğana qazaq otırğan bolar» degen. Alayda tek Qazaqstannıñ özinde qoğamdıq qwqıq qorğauşı wyımdardıñ özine mıñnan asa arız-ötinimder kelip tüsken.

"The Qazaq Times"