N'yu York ştatında ötken narazılıq jiınındağı qatısuşılar Qıtaydan qaşıp kelgen etnikalıq qazaqtardı qaytarmaudı talap etip twr. 8 jeltoqsan 2019 jıl. AQŞ. Foto: aşıq derekköz

8 jeltoqsan AQŞ-tıñ N'yu York qalasındağı BWW ğimaratı aldında özderin «Erkin qazaqtar» («Free kazakhs») sayasi qozğalısı dep ataytın bir top narazılar basqa wyımdarmen bärge Adam qwqıqtarı künine oray «Qıtay ekspansiyasına qarsı» miting ötkizdi.

AQŞ-ta jürgen belgili videograf Qanat Bisekeev jariyalağan jazbağa qarağanda, qarsılıq akciyağa wyğır, qazaq, monğol, tibet halqınıñ ökilderi men gonkongtıqtar qatısqan. Tanımal rejisser telegram parağındağı jazbasında Şıñjañdağı türki tildes azşılıq wlttarğa jasalıp jatqan qısımdardı aytqan. Onıñ sözinşe, «qayta tärbieleu» ortalıqtarındağı twtqındardıñ tağdırı «äleumettik nesie» jüyesi boyınşa jiğan balına qatıstı.

Bisekeev «demonstraciya turalı habardı estigen kezinde özi kuä bolğanday auqımdı boların bilmegenin» äri «beybit marştan äldeqanday erkindik pen demokratiyanıñ ruhın sezgenin» tañdanıspen jazğan.

N'yu York ortalığındağı "Qıtay ekspansiyasına qarsı" narazılıqqa qatısuşı "Erkin qazaqtar" beyresmi sayasi qozğalısınıñ müşeleri. Foto: Qanat Bisekeevtiñ instagram jelisindegi parağınan

Sonday-aq ol şeruşilerdiñ qasında tärtip saqşılarınıñ qauipsizdikti saqtau maqsatında erip jürgenin jetkizedi.

«Şeru wyımdastıruşı, 27 jastağı wyğır etnostı Salihanıñ sözinşe, onıñ jüzden astam tuısı «qayta tärbieleu» lagerinde qamauda otırğan körinedi. Oğan keşegidey jiınğa qatısu – jaqındarına jasalıp jatqan qiyanatqa qarsı kürestiñ biri», – deydi jazbanıñ soñğı böliminde.

Qanat Bisekeevtiñ telegram parağındağı jazba. Foto: telegram jelisinen skrinşot qiındı

YouTube jelisinde jariyalanğan şerudiñ tolıq efirinde wyımdastıruşılar Adam qwqıqtarı künine oray ötken marşta Qıtay provinciyalarına jatatın jäne oğan körşi ornalasqan elderden (Şığıs Türkistan, V'etnam, Qazaqstan, Oñtüstik Moñğoliya jäne Gonkong) 6 wyım ökilderi qatısqanın aytadı.

"Şığıs Türkistanğa bostandıq" degen lozung jazılğan banner wstap bara jatqan wyğır azamattarı. Foto: Qanat Bisekeevtiñ telegram parağınan

Hostingke jüktelgen beynejazbadan jüzdegen adam jinalğan jiında söz alğan qazaq azamatı eks-prezident Nazarbaevtıñ biligin sınap, onıñ fotoportretin jırtıp tastağanın köruge boladı. Sonımen qosa özge de spikerler QHR törağası Si Czin'pin men Qıtay liderleriniñ suretterin köpşilik közinşe jırtıp tastaydı.

«WQK-niñ Qıtaydağı qısımnan qaşıp kelgen etnikalıq qazaqtar – Qaster Mwsahanwlı men Mwrager Älimwlın keri qaytaru» turalı mälimdemesine qatıstı demonstranttar olardı deportaciyalamaudı talap etip, ekeuiniñ portretin wstap şıqqan. «Qıtayğa jiberse, olardı tek ölim kütip twr. Biz bwğan jol bermeymiz» deydi narazılardıñ biri efirde. Äleumettik jelilerde tarağan videoda moderator-belsendi Qaster men Mwrager Qıtayğa qaytarılğan jağdayda AQŞ qazaqtarı N'yu Yorktağı BWW ştab päteriniñ jäne ondağı Qazaqstan elşiliginiñ ğimaratınıñ aldında üzdiksiz miting ötkizetinin jetkizdi.

"Erkin qazaqtar" wyımınıñ belsendileri Nazarbaevtıñ suretin jırtıp jatqan säti. Foto: aşıq derekköz

Internettegi aşıq derekközder boyınşa, Amerikadağı «Erkin qazaqtar» wyımı biıl birneşe ret «Qazaqstandağı avtoritarizm men saylauğa qarsı» narazılıqtar ötkizgen.

Qazannıñ 4-i Qazaqstannıñ sırtqı ister ministri Mwhtar Tileuberdi «Şıñjañdağı lager'lerde qazir qazaqtar joq» dese, 4 jeltoqsan prezident Toqaev Germaniyağa jwmıs saparı qarsañında Deutsche Welle telearnasına bergen swqbatında  halıqaralıq wyımdar wsınıp jatqan köptegen aqparat şındıqqa janaspaytının aytıp, «Şıñjañdağı qayta tärbieleu ortalığında birdi-ekili ğana qazaq otırğan bolar» degen. Alayda tek Qazaqstannıñ özinde qoğamdıq qwqıq qorğauşı wyımdardıñ özine mıñnan asa arız-ötinimder kelip tüsken.

Al 5 jeltoqsan WQK törağasınıñ orınbasarı, Şekara qızmetiniñ direktorı Darhan Dilmanov «sot isi ayaqtalğannan keyin şekaranı zañsız kesip ötken eki etnikalıq qazaq Qıtayğa qaytarılatının» aytqan edi.

14 qazanda Almatıdağı adam qwqığın qorğau byurosında ötken baspasöz mäslihatında Qaster Mwsahanwlı Şıñjañdağı «sayasi lager'de qamauda bolğanın», Mwrager Älimwlı Qıtayda «qısım körgenin» mälimdegen. Osıdan keyin WQK ekeuin «şekaranı zañsız kesip ötti» degen ayıppen wstap, erteñinde Şığıs Qazaqstan oblısına alıp ketkenin esteriñizge salamız. WQK-niñ ädetten tıs resmi mälimdemesine qarsı qoğam belsendileri men ärtürli wyımdar öz pikirlerin bildirgen.

"The Qazaq Times"