Älemdegi yadrolıq qaruğa ie elder. Foto; Common Dreams,.

AQŞ-tıñ wlttıq qauipsizdik jönindegi keñesşisi Jon Bolton seysenbi küni Mäskeude Resey prezidenti Vladimir Putinmen kezdesti. Ol kezdesu kezinde Tramptıñ 1976 jılı AQŞ-Keñes odağı arasında qol qoyğan yadrolıq kelisimnen bas tartqısı keletinin jäne onıñ sebebin tüsindirdi.

Bolton men Lavrov Mäskeude jolıqtı. Foto: VOA.

1976 jılı 31 naurızda AQŞ pen Keñes odağı arasında yadrolıq qarudı sınau jäne paydalanu turalı kelisim şartqa qol qoyılğan. Öz kezeginde Tramp Reseydi atalğan şarttı bwzdı dep ayıptağan bolatın. Biraq, bwnı Resey joqqa şığarğan.  Kerisinşe, AQŞ-tıñ Europada ornatqan zımıran qorğanıs jüyesi atalğan kelisimşarttı bwzğan bolıp sanalatının alğa tartqan edi.

Reseydiñ SİM basşısı Sergey Lavrov Mäskeu tarabı Boltonnıñ jetkizgen sälemin sarapqa salıp barıp, bir şeşim qabıldaytının ayttı. Ol sözinde: «Biz bwl turalı talay märte mälimdeme jasağan bolatınbız. Prezident Putin jaqında Soçide ötken forumda söylegen sözinde de bwl mäseleni atap ötti. YAğni, kez kelgen ärekettiñ jauabı boladı. Sebebi, küş quattıñ özi strategiyalıq teñdik bolmaq. Qalay bolğanda da, biz küş paritetin saqtaymız. Biz jahandıq twraqtılıq üşin kepil bolamız äri, AQŞ-tıñ da bwl jauapkerşilikten bas tartpauın ümit etemiz», – dedi.

Bolton düysenbi küni Resey Qauipsizdik komitetiniñ hatşısı Nikola Patruşevpen ötken kezdesude, «qırğiqabaq soğıs» kezinde qol qoyılğan ekijaqtı kelisimniñ bügingi künde qoldanılmaytının, öytkeni bügingi jahandıq qauipsizdik jağdayında basqa elder de qwrlıqaralıq basqarılmalı raketalardı jasap jatqanın alğa tartqan.

Bügingi kündegi äskeri derjavalardıñ aldınğı üştigine kiretin Qıtay atalğan şartqa qol qoymağan. AQŞ qorğanıs vedomstvolarınıñ mälimetterine qarağanda, Qıtay atalğan şartpen şekteletin qarulardı öndiru men ornalastıruda baqılausız küyde. Al oğan tıyım saluğa AQŞ-qa Keñes odağımen jasasqan yadrolıq kelisim kedergi keltiredi.

Qıtaydıñ yadrolıq oqtwmsıqtarı. Foto: VOA.

Däl, osı mäsele jöninde Qıtay tarabı düysenbi küni mälimdeme taratıp, Qwrama Ştattıñ birjaqtı kelisimnen şığuı köptegen jağımsız isterge äkelip soğatının, sonday-aq, kelisimnen bas tartuğa Qıtaydı köldeneñ tartuı dwrıs emes dep ayıptadı.

Düysenbi küni Aq üyde ötken baspasöz jiını kezinde, prezident Tramp jurnalisterdiñ atalğan yadrolıq kelisim şart turalı swraqtarına jauap berip, eger Resey, Qıtay, tağı basqa da elder Qwrama Ştattarmen qaru-jaraqtarın baqılau turalı kelissöz jürgizbese, AQŞ-ta basqa tañdaudıñ joq ekenin, öziniñ yadrolıq mümkindikterin jañartuğa köp qarjı audaratının aytqan.

Ol jäne söziniñ soñında bwl Resey men Qıtayğa jäne AQŞ-pen osı oyındı oynağısı keletin kez-kelgen elge jasalğan eskertu ekenin ayta ketken.

Resey Mäskeuge kelgen amerikalıq qonaqqa birden jauap bermedi. Sebebi, şınında da bwl mäsele jahandıq qauipsizdik pen twraqtılıqqa sayatın salmaqtı tüyinderdiñ biri. Alayda, Resey men Qıtay türli sebepterdi köldeneñ tarta otırıp, AQŞ-pen yadrolıq qarulardı baqılauğa alatın jaña kelisim jasasudan bas tartıp kele jatqanı ayqın. YAdrolıq arsenalın jañartu Tramptıñ prezident bolğannan keyin jasağan mañızdı qadamdardıñ biri. Bwl ärine Reseydiñ de osığan wqsas äreketterge baratının körsetedi. Bwğan üşinşi bolıp Qıtaydıñ da öz yadrolıq quatın arttıruğa tırısatını anıq. Sondıqtan da  bwl mäsele turasında älemniñ yadrolıq elderi ortaq kelisimge kelui jäne onıñ erterek boluı  beybitşilik üşin, qauipsizdik pen twraqtılıq üşin asa qajetti bolıp otır.

“The Qazaq Times”