Duman Bazarbekov, zañger

Elimizde 2019 jıldıñ 1 qañtarınan bastap telefonın tirkemegen abonentterge qızmet körsetilmeydi. Aqparat jäne kommunikaciya ministri Däuren Abaev bügin osılay dedi. Vedomstvo basşısı atalğan jañaşıldıq - baylanıs qwrılğıları arqılı jasalatın qılmıstıñ aldın aluğa mümkindik beredi deydi.

Alayda tayaqtıñ eki wşı barın eskergen jön. Telefondar jeke kuäliktegi identifikaciyalıq nömir boyınşa jappay tirkeletin bolsa, onda zañ organdarı tarapınan äñgimelerdi tıñdau, bilikke qarsı aytılğan jazbalardı jinau beleñ almay ma degen küdik bar. Belgili zañger Duman Bazarbekov bwl mäselege qatıstı öziniñ pikirin bildirdi.

- Telefondardı tirkeudiñ artıqşılığı men kemşiligi nede?

- Abonentter özderi qoldanatın telefondardı tirkese jön bolar edi. Öytkeni, wrlıq-qarlıq kezinde qoldı bolğan baylanıs qwrılğısın anıqtau oñay boladı. Policeyler qazirgidey därmensiz bolmas edi. Öytkeni, joğalğan apparattıñ seriyalıq nömiri men onıñ kimge tiesili ekeni ortaq bazada saqtalıp twradı. Sol arqılı telefondı tabu jeñildey tüsedi. Odan bölek, telefon arqılı qorqıtıp-ürkitu sireytin edi. Qazir jasırın nömirmen äldekimdi şoşıtıp, qoqan-loqı jasap jatqandar jetedi. Köp jağdayda onday adamdardı anıqtau mümkin emes. Eger telefondar tirkelse, onda jäbirlenuşige qır körsetkender tez tabıladı. Eldiñ mazasın qaşıratın telefon terroristeri tağı bar. Mine, osınday keleñsizdik bolmas üşin, telefondardı tirkegen dwrıs dep oylaymın.

- Kemşin twsın aytpadıñız ğoy?

- Kemşiligi - qızmet babın asıra paydalanatın keybir adamdar üşin bwl özgeris mayday jağarı sözsiz. Sebebi, ospadar orındauşılar telefondardı eş kedergisiz tıñdau mümkindigine ie boladı. Eki adamnıñ arasındağı telefon äñgimesi qazir de tıñdaladı. Biraq, köp emes. Tek zañ organdarınıñ nazarına ilikken adamdar ğana jiti baqılauda boladı. Eger telefondar tirkelse, onda älgindey äñgimeni kimniñ aytıp jatqanın anıqtau olarğa oñayğa soqpaq.

Foto: CC0/StockSnap

- Qoğamnıñ qızu talqılap jatqanı da osı. Köp adam telefondarımız emin-erkin tıñdalatın bolsa, onda bilikke qarsı söz aytudan qalamız ba dep küdiktenedi.

- Iä, onday küdiktiñ boluı zañdı. Äuelde aytqanımday, osını jeleu etip, bilikke qarsı pikir wstanğan adamdar jappay qudalanıp ketui äbden mümkin. Siz söz bostandığın meñzep twrğandaysız. Zañger retinde aytarım, telefondardı tirkeu - jappay qudalauğa wlaspauı kerek. Qwqıq qorğau organdarı wlttıq qauipsizdikke, iştegi twraqtılıqqa nwqsan keltirudi közdep jürgen adamdar arasındağı telefon arqılı jazılğan äñgimeni qwpiya wstağanı jön. Onı jariya qıluğa bolmaydı. Ol tergeu isine kedergi keltiredi jäne adamdardıñ erkindigin şekteydi. Är adamnıñ jeke pikiri, jeke oyı, sonday-aq közqarası boladı. Bilikke qarsı pikir ayttı eken dep, onı türmege qamap, qısım körsetu - bizdegi zañğa qayşı. Demokratiyalıq memlekette onday ozbırlıq bolmauı kerek. Telefondardı tirkeu - wlttıq qauipsizdik twrğısınan qoldanılsa qwba-qwp. Al, erkin oylı azamattardıñ auzına qaqpaq boluğa jasalğan qadam bolsa, onda qwrığan ekenbiz...

- Öziñiz bilesiz, irgedegi Qıtayda mwnday zañ bwrınnan bar. Ol jerde tirkelmegen abonentter birden bwğattaladı. Soñı - tergeluge, qajet bolsa qamaluğa wlasadı. Bizdegi özgeris osınday qısımdı küşeytpese eken degen oy ğoy...

- Telefondardı tirkeu tek Qıtayda ğana emes, älemniñ damığan köptegen memleketterinde bar. Mäselen, men biletin Ispaniyada, Germaniyada, Reseyde, Birikken Arab Ämirliginde osınday talap bwrınnan qoldanıladı. Olar eñ äueli wlttıq qauipsizdik mäselesin aldıñğı orınğa qoyadı. Aytalıq, Franciyada ID-kodıñ bolmasa, tipti ğalamtordı paydalana almaysıñ. Meniñşe, olar mwnday zañdı mäjbürlikten qabıldağan. Öytkeni, käri qwrlıqta bir kezderi sodırlar soyqanı beleñ alıp, elden maza ketken-di. Mısıqtileuliler üşin tirkelmegen SIM-kartalardı paydalanu tiimdi bolğan. Olar osığan deyin telefon arqılı äkki äreketterin jüzege asırıp keldi. Al qazir qauipsizdik küşeydi. Bizdiñ el de bwl zañdı eñ aldımen aqparattıq qauipsizdik üşin qoldansa, igi bolar edi.

- Äñgimeñizge raqmet! 

“The Qazaq Times”