Foto: worldbulletin.net

Saud Arabiya hanzadası Mwhammed Bin Salmannıñ (MBS) ötken ayda Mısır, Wlıbritaniya jäne Franciya elderine resmi saparmen barğanı belgili.  Sonday kezekti saparınıñ biri — AQŞ-qa jasağan 18 kündik issaparında sol eldegi är salanıñ betke wstar ökilderimen, wyımdarımen kezdesip, sondağı mälimdemeleri qazirge deyin kün tärtibinen tüspey talqılanuda.

MBS-nıñ qayta qwruğa bağıttalğan sonday mälimdemeleri AQŞ pen Batıs elderinde «MBS Saud Arabiyasın tübegeyli özgertpek pe?», «MBS Saud Arabiyasında äyelderdiñ qwqığın üstem etpek», «Hanzada Salman Saud Arabiyasınıñ tarihın qaytadan jazbaq» degen mändegi boljamdarğa arqau bolıp twr.

Şınında da, MBS-nıñ Wlıbritaniyağa, Franciyağa jasağan saparı men Tehasta Buşpen kezdesui, jalpı AQŞ saparı ekonomikalıq jäne sayasi twrğıdan öte mañızdı. Sonımen qatar, köpşilikke de erekşe äser qaldırğanı ras. Joğarıda atalğan elderge barğan kezinde «Kinoindustriya», «ğarış sayahatı», «ğılımi-tehnologiyalıq aqparattarmen almasu», «älemdik deñgeydegi ärtister qatısatın koncertter», «djaz festival'deri», «kino-teatr zaldarın» aşu siyaqtı mäselelerde älemniñ eñ iri kompaniyalarımen (Harvard, MIT, Hollywood, Silikon Vadisi, Amazon, Apple, Microsoft, Walt Disney, Boeing, Virgin Galactic, Lockheed Martin) jäne özge de yahudi-hristiandıq wyımdarmen kelisimşarttar jasağanı men mwsılmandar basqaratın birde-bir wyımğa bas swqpauına qarap, sarapşılar Mwhammed Bin Salmannıñ Saud Arabiyasına qatıstı wstanımı özgerude dep bağalaydı. Sonıñ işinde, el nazarın erekşe audarğan «Washington Post», «Times» jäne «The Atlantic» siyaqtı iri media agenttikterine «Uahabşıldıqtı Amerika qalağandıqtan tarattıq» dep mälimdeui biraz daudıñ şetin şığaruda.

Anığıraq jazsaq, «Washington Post» basılımına bergen swhbatında MBS Qırğiqabaq soğısı kezinde AQŞ-tıñ talabımen kommunizmge qarsı uahabşıldıqtı taratqandarın aytqan bolatın. Al, «The Atlantic» gazetine bergen swhbatında: «Kommunizm barlıq jerge tarap jatqan uaqıt edi. BWW, Europamen birge bizge de qauip töndire bastadı. Sol uaqıtta kommunizmnen qwtılu üşin kimdi tapsaq, sonımen jwmıs istedik», - degen edi.

Jalpı, közi qaraqtı oqırmanğa da tüsinikti, hanzada Salmannıñ «Saud Arabiyasınıñ Amerikanıñ talabımen uahabşıldıqtı taratqanı» turalı mälimdemesinen olardıñ keñester qwramınan şıqqan elderge qatıstı qanday sayasat wstanğanın aşıqtan-aşıq moyındağanına kuä bola alamız.

Endeşe, aradan qanşama uaqıt ötkennen keyin şındıqtıñ betin aşuınıñ astarında ne jatır? Ol osı mälimdemesi arqılı Saud Arabiyasınıñ uahabşıldıqtan bas tartatının twspaldadı ma? Alayda, jıldar boyı mwnaydan tüsken tabısınıñ auqımdı böligin uahabşıldıqtı jayuğa jwmsağan Saud Arabiyası uahabşıldıqtan oñaylıqpen bas tarta qoyar ma? Bas tartqan künniñ özinde de, «töbeden tüskendey» bolğan osı şeşim qanşama jıl boyı uahabi-säläfilikpen tanılğan Saud Arabiya halqına qalay äser etpek? Bwlarğa naqtı jauap beru qiındau bolsa da, Saudiya halqın jaqsı tanitındar negizinde qoğamnıñ basım köpşiligin qwraytın jäne jalpı alğanda gedonizm ömir süru saltın wstanatın jastar men äyelderdiñ eldegi uahabi-säläfilik rejimge narazı ekenin jaqsı biledi. Sonday-aq, statistikağa säykes, Saud Arabiya halqınıñ 70 payızın 30-ğa tolmağan jastar qwraydı eken. MBS da osını bilgendikten, «uahabşıldıqtan bas tartu» turalı mälimdemesin osı buındı közdep aytqan degen joramal bar.

Saud Arabiyası hanzadasınıñ «uahabşıldıqtı Amerika qalağandıqtan jaydıq» degen mändegi mälimdemesiniñ astarında ne jatqanı halıqaralıq sarapşılar tarapınan äli zerttelude. Negizi MBS bwl istiñ Qırğiqabaq soğısı kezinde bolğanın aytadı. Al ol 2017 jılğı «Baysaldı islam» attı mälimdemesinde, radikal-uahabbi tüsiniginiñ Saud Arabiyasında 1979 jılğı Iran töñkerisinen keyin qalıptasqanın basa aytqan edi.

Rasında da, 2017 jıldıñ qazan ayındağı «Baysaldı islam» mälimdemesinen soñ, MBS bwrın «haram» sanap kelgen «Ğaşıqtar künin» toylaudıñ eş äbestigi joq dep, ol azday äyelder qauımınıñ qoğamdıq ömirde «jabınıp» jüruge mäjbürlenbeytinin äri olarğa sportpen şwğıldanuğa rwqsat etilgenin jariyalağan edi. Osınday bwrın-soñdı oğaş sanalıp kelen tiımdarınan-aq, MBS-nıñ uahabbizmnen bas tartuğa degen wmtılısın añğaruğa boladı.

“The Qazaq Times”