ارمياسىن كورسەتىپ كەلىسىمگە تارتۋ: اقش-رەسەي اراسىندا كەلىسسوز وتپەك

اقش پەن رەسەي ۋكراينا ماسەلەسى بويىنشا كەلىسسوز وتكىزەدى. بۇل تۋرالى كەشە، 22 جەلتوقسان كۇنى رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ مالەمدەدى. ونىڭ ايتۋىنشا، قاڭتاردا وتەتىن كەلىسسوزدە اقش پەن رەسەي كەلىسسوز دەلەگاتسياسى ناتو-نىڭ ۋكرايناعا، وزگەدە پوست-كەڭەستىك ەلدەرگە، شىعىسقا قاراي كەڭەيۋىن توقتاتۋ تۋرالى تالابى قارالادى.

سەرگەي لاۆروۆ: «ءبىز سوعىستى قالامايمىز، – دەدى Russia Today ارناسىنا جاساعان مالىمدەمەسىندە، – ءبىز قاقتىعىس جولىنا تۇسكىمىز كەلمەيدى، بىراق ءبىز ءوز قاۋىپسىزدىگىمىزدى بەرىك قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قاجەت دەپ تاپقان شارانى قولدانامىز». ونىڭ ايتۋىنشا بۇل كەلىسسوز ناتو مەن رەسەي اراسىنداعى كەلىسسوز بولىپ سانالمايدى، تەك اقش-رەسەي اراسىنداعى ديالوگ. لاۆروۆتىڭ سوزىنشە ناتو-مەن دەربەس كەلىسسوزدەر دە جوسپارلانىپ وتىر.

رەسەيدىڭ ۋكراينا شەكاراسىنا 100 مىڭعا جۋىق اسكەرىن توپتاۋى باتىس ەلدەرىن، ناتو مۇشەلەرىن ۋكرايناعا اۋقىمدى باسىپ كىرۋ قاۋپى بار دەپ الاڭتاتقان ەدى. بىراق، رەسەيدىڭ بۇنداي قادامعا نە ءۇشىن بارعانى ەندى تۇسىنىكتى بولىپ كەلە جاتقانداي. بىلايشا ايتقاندا ماسكەۋ كەزەكتى رەت قۋاتتى ارمياسى ارقىلى ءدوڭايبات كورسەتىپ، باتىستى ءوز دەگەنىنە كوندىرگىسى كەلگەندەي.

ۋكراينا قاۋىپسىزدىگى قاتەرگە تاپ بولىپ، گەوساياسي شيەلەنىسە تۇسكەن كەزدە ماسكەۋ اقش-قا ءوزىنىڭ تالاپ-تىلەكتەرىن جولدادى. وندا ناتو-نىڭ شىعىسقا كەڭەيۋىن توقتاتۋ، بۇنى زاڭدىق نەگىزدە بەكىتۋ جانە رەسەي ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزگە قاتەر توندىرەدى دەپ سانايتىن قارۋلاردى رەسەيگە جاقىن ناتو ەلدەرىنىڭ اۋماعىنا ورنالاستىرماۋ سەكىلدى تالاپتار بار.

دەگەنمەن، وسى گەوساياسي شيەلەنىستىڭ كارتاسى تىم كەڭ جانە كۇردەلى. اۋەلدە، رەسەيدىڭ «گازپروم» كومپانياسى ەۋروپاعا گاز جونەلتۋدى شەكتەپ وتىرعانىنا بايلانىستى، باتىس ەلدەرى رەسەيدى ەنەرگەتيكانى ساياسي قارۋ رەتىندە پايدالاندى دەپ ايىپتاپ كەلەدى. كەيىننەن، بەلارۋس پەن پولشا شەكاراسىندا بوسقىندار داعدارىسى بولدى. وسى وقيعالاردىڭ كەزىندە رەسەي اسكەرىن ۋكرايناعا 120 شاقىرىمداي قاشىقتىققا توپتاستىرىپ جاتتى. ەندى مىنە ماسكەۋ وسى اسكەري قىسىم مەن شيەلەنىستى شەشۋ جولىن ءوزىنىڭ تالاپتارىنا ايىرباستايتىنداي كورىندى.

دەگەنمەن، سوڭعى ءبىر اپتا ىشىندە رەسەي جوعارى لاۋازىمدىلارىنىڭ ءسوزى قاتقىل شىقتى. پۋتيننەن باستاپ ءسىم باسشىسىنىڭ ورىنباسارى سەرگەي رياپكوۆكە دەيىن ءوز قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن اسكەري شارا قولدانۋدى دا جوسپارلاپ وتىرعانىن كەزەك-كەزەك ايتىپ جاتتى.

ارينە، باتىس تارابى دا رەسەيدىڭ تالابىنا بىردەن كەلىسىم نەمەسە بىردەن كەلىسسوز ۇستەلىنە اسىعىپ وتىرعان جوق. ايتالىق، اقش مەملەكەتتىك حاتشىسىنىڭ كومەكشىسى كارەن دونفريد سەيسەنبىدە جۋرناليستەرگە «ەگەر رەسەي ۋكراينا شەكاراسىنداعى اسكەري كۇشتەرىن ازايتسا، كەلىسسوزدەردىڭ بولاشاعى جاقسى بولادى» دەگەن ماعىنادا جاۋاپ بەردى.

رەسەي تالاپتارىنىڭ اراسىندا باتىس ءۇشىن قيسىنسىز دەپ تانىلعاندارى دا بار. ماسكەۋ باتىسقا بەت بۇرىپ بارا جاتقان ۋكراينانىڭ سىرتقى ساياساتىن «ۇناتپايدى»، وعان كەدەرگى كەلتىرگىسى كەلەدى. «ناتو-عا ۋكراينانى قابىلداما» دەگەن تالاپ قويادى. وسىنىڭ ءوزى دە ءبىر ەلدىڭ سىرتقى ساياساتىن بەلگىلەۋدەگى ەگەمەندى قۇقىعىنا نۇقسان كەلتىرۋ بولىپ سانالادى. ال، ناتو-نىڭ شىعىسقا كەڭەيۋى ول اتالمىش قاۋىپسىزدىك ۇيىمىنىڭ، مۇشەلەرىنىڭ قاۋىپسىزدىك ساياساتتارىنا وراي جاسالعان قادامدارى. ونى رەسەي ءوز تالابىمەن ورىنتاتار بولسا، بۇل ناتو ءۇشىن دە ۇلكەن شەگىنىس، ءتىپتى ۇيىمنىڭ بولاشاعىنا دەگەن كۇمان-كۇدىكتى كۇشەيتەدى.

ەنەرگەتيكا جانە قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىنە كەلىپ تىرەلەتىن وسى شيەلەنىس رەسەي مەن باتىس اراسىنداعى 7 جىل بۇرىنعى قايشىلىقتى قايتا كۇشەيتۋگە كەتىپ بارا جاتىر. ونىڭ شەشىمى كەلىسسوز ارقىلى الدە قاتاڭ سانكتسيا نەمەسە اسكەري شارالار ارقىلى شەشىلە مە، بۇنى قاڭتاردا باستالاتىن كەلىسسوزدەر بەلگىلەگەلى تۇر.

The Qazaq Times