ق.توقاەۆ بىلتىر قاڭتار وقيعاسىن العاشقى كۇندەردەن باستاپ «تەرروريستىك شابۋىل» جانە «مەملەكەتتىك توڭكەرىس جاساۋعا تالپىنىس» دەپ سيپاتتادى. سول كەزدە توقاەۆ «الماتىعا 20 000 تەرروريست شابۋىل جاسادى» دەگەن اعىلشىنشا ءتۆيتىن كوپ ۇزاماي ءوشىرىپ تاستادى. بىلتىر ساۋىردە امەريكالىق The National Interest جۋرنالىندا شىققان ماقالاسىندا توقاەۆ قاڭتار قىرعىنىن تەرروريزم نەمەسە بيلىكتى كۇشپەن باسىپ الۋعا تالپىنىس دەپ سيپاتتامادى.
سودان بەرى ءبىر جىلدان اسا ۋاقىت ءوتتى. الايدا ساياسي رەجيم بىلتىر قاڭتاردا قازاقستاننىڭ بىرنەشە قالاسىنا شەتەلدىك جانە جەرگىلىكتى تەرروريستتەر شابۋىل جاساعانىن دالەلدەيتىن فاكتىلەر كەلتىرە المادى.
24 ساۋىردە استانا قالاسى قىلمىستىق ىستەر جونىندەگى اۋدانارالىق سوتى توقاەۆتىڭ قاڭتار وقيعاسىن «مەملەكەتتىك توڭكەرىس جاساۋ تالپىنىسى» دەپ كورسەتەتىن ءنارراتيۆىن قۋاتتايتىن شەشىم شىعاردى. سوتتىڭ شەشىمىمەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ (ۇقك) ەكس-توراعاسى كارىم ءماسىموۆ 18 جىلعا سوتتالدى. ول «مەملەكەتكە ساتقىندىق جاسادى»، «بيلىكتى كۇشپەن باسىپ الماق بولدى» جانە «قىزمەتىن اسىرا پايدالاندى» دەگەن باپتار بويىنشا كىنالى دەپ تانىلىپ، ءومىر بويى مەملەكەتتىك قىزمەتپەن اينالىسا المايتىن بولدى. مەملەكەتكە 10 ملرد تەڭگە مەن 24 ملن دوللار ءوندىرىلىپتى.
سونىمەن قاتار، ك.ءماسىموۆتىڭ ورىنباسارلارى ا. Cادىقۇلوۆ 16 جىلعا، د.ەرعوجين 15 جىلعا، م.وسيپوۆ 3 جىلعا سوتتالدى.
«ءماسىموۆ جانە ورىنباسارلارى ءىسى» بويىنشا سوت جابىق وتكەندىكتەن، قاڭتار قىرعىنى اشىق ءارى تولىق زەرتتەلمەگەندىكتەن، سوتتىڭ شەشىمى جايلى پىكىر بىلدىرۋگە اقپارات جەتكىلىكسىز. ال جازاعا قاتىستى قۇقىقتىق باعانى زاڭگەرلەر بەرە جاتار.
ساياساتتانۋشى رەتىندە ايتار بولسام، بىلتىردان بەرى ءماسىموۆتى قاڭتار وقيعاسىن باستى ۇيىمداستىرۋشى رەتىندە مەڭزەيتىن ساياسي كوممۋنيكاتسيا تاكتيكالارىنا كۋا بولدىق. ماسەلەن، بىلتىر ەكس-پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ جۋرناليستەردىڭ ءماسىموۆتىڭ ۇستالۋىنا قاتىستى سۇراعىنا «يسا پايعامبار جانىنداعى يۋدانىڭ ساتقىن ەكەنىن ءبىلىپ پە ەدى؟» دەپ جاۋاپ بەرگەن ەدى. سونداي-اق جۋرناليست گۋلنارا باجكەنوۆا بىلتىر 3 قاڭتاردا اقوردادا ق.توقاەۆ پەن ك.ءماسىموۆتىڭ جەكە كۇزەتى اراسىندا شايقاستان كىسى ءولىمى بولدى دەگەن مالىمدەمە جاسادى. اقوردا مەن ۇقك ول مالىمدەگە ەش رەاكتسيا بىلدىرمەدى. ودان بولەك ەل اراسىندا ءماسىموۆ توقاەۆقا 25 ملن دوللار تيەلگەن ۇشاققا وتىرىپ، اقوردانى تاستاپ كەتۋدى ۇسىنىپتى دەگەن اڭگىمە كوپ تارادى.
مەنىڭ ويىمشا، كەلەسى ءۇش سۇراققا ناقتى جاۋاپ بەرىلمەي، قاڭتار قىرعىنىنىڭ شىندىعىن اشۋعا العاشقى قادام جاسالدى دەپ ايتۋعا كەلمەيدى:
1.ق.توقاەۆتىڭ ۇقشۇ (ودكب) اسكەرىن قازاقستانعا شاقىرۋىنا جانە «تەرروريستتەردى» ەسكەرتۋسىز اتۋعا بۇيرىق بەرۋىنە نە سەبەپ بولدى؟
2.قاڭتار قىرعىنى كەزىندە قاۋىپسىزدىك كەڭەسى توراعالىعى نازارباەۆتان توقاەۆقا قالاي ءوتتى؟
3.قاڭتار قىرعىنىنىڭ العاشقى كۇندەرى نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى س.ءابىش ۇقك توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى قىزمەتىنەن نە سەبەپتى شەتتەتىلدى جانە ونىڭ «ءماسىموۆ جانە ونىڭ ورىنباسارلارى ىسىنە» قاتىسى تەكسەرىلدى مە؟
ەڭ باستىسى، كوپشىلىكتىڭ كوز الدىندا «يۋدانى» جازالاۋ كەم دەگەندە 238 ادامنىڭ ءولىمىنىڭ قۇپياسىن اشۋدى جانە ولاردىڭ ولىمىنە جاۋاپتىلاردى قۇقىقتىق جانە ساياسي جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ ماسەلەسىن ازاماتتىق قوعام جادىنان وشىرۋگە قىزمەت ەتپەۋى كەرەك.