Zeynetaqı qarjısı qaşanğı jwtıla bermek?

Birneşe kün bwrın Qazaqstannıñ Wlttıq banki Birıñğay jinaqtauşı zeynetaqı qorındağı 450 milliard teñgeniñ «QazAgro» holdingine salınatının mälimdedi. Bwl procesti Wlttıq bank «aynalıs merzimi 15 jıldıq obligaciyalarına narıqtıq talaptarmen jäne jıldıq 10 payızdıq sıyaqı mölşerlemesimen investiciyalanadı» dep äspetteydi.

 Qoğamnıñ bwl mäselege ä degennen qarsı şığuı bwl iste şikilik bar ekenin añğartqan. Sebebi, zeynetaqı qarjısı bwğan deyin de talan-tarajğa tüsip, halıqtı şoşıtqan edi. Rasında, el azamattarınıñ qanşama jıl boyı bel jazbay jwmıs istep, tirnektep jiğan qarjısın Ükimettiñ öz qalauınşa kümändi kompaniyalarğa jiberui – bükil halıqtıq küdik tudırdı. Halıqtıñ aqşasın halıqtıñ özinen swrap paydalanbau da bizdiñ elde birazdan beri qalıptı qwbılısqa aynalğan. Alayda soñğı uaqıtta äleumettik jeli arqılı azamattar tabandı türde talap etuge köşti. Biraq sonıñ özi tiisti jemisin berip jatqan joq.

Eldiñ agroönerkäsiptik keşenindegi biregey kompaniya bolıp sanalatın «QazAgronı» memleket twraqtı qoldap kele jatır. BJZQ qarjısınıñ bwl kompaniyağa beriluin Wlttıq bank bılay tüsindiredi.

«Jalpı alğanda agroönerkäsiptik keşen Qazaqstan ekonomikasınıñ strategiyalıq mañızdı sektorlarınıñ biri bolıp tabıladı jäne öndiruşi salanıñ Qazaqstan ekonomikasına äser etuin teñestiruge mümkindigi bar negizgi qozğaltqış retinde qaraladı.

Osılayşa, bir jağınan, joğarıda körsetilgen investiciyalar BJZQ salımşılarına jıl sayın birşama investiciyalıq kiris äkeletin boladı, ekinşi jağınan – salanı qarjılay qalıpqa keltiru esebinen agroönerkäsiptik sektordı odan äri damıtuğa jäne jetildiruge, auıl şaruaşılığı käsiporındarınıñ borıştıq jüktemesin tömendetuge, bağamnıñ narıqtıq auıtqularına baylanıstı valyutalıq täuekelderdiñ azayuına, sonday-aq kreditteu köleminiñ wlğayuına aytarlıqtay qoldau körsetedi» delingen resmi habarlamada.

Belgili qoğam belsendisi, memlekettegi tüytkildi mäselelerge sauattı közqaras tanıtatın sarapşı Qazbek Beysebaevtıñ aytuınşa, el azamattarınıñ zeynetaqı aktivteri qarızğa belşeden batqan wyımğa salınıp otır.

«Osı jıldıñ tamız ayında «QazAgro» holdinginiñ jalpı qarızı 3 trillion teñgeden asqanı jäne qarız kölemi tüsken tabıstan 93 ese asıp tüskeni resmi aytılmap pa edi? Şığarılğan euroobligaciyalar boyınşa öz qarızınıñ 572,4 milliard teñgege jetkenin holdingtiñ özi aytqan edi. Osı jağdaydı öziñiz elestetip köriñizşi. Eger sizge birazdan beri qarızdan qarızğa kirip jürgen bir adamğa aqşa berudi swrasa jäne onı «senimdi adam» dep sipattasa sener me ediñiz? Ärine, onday adamğa bere salmaysız. Sebebi, aqşanı qaytarıp alatınıñızğa kümändanasız. Al Wlttıq bank senedi jäne azamattardıñ özderinen swramay-aq aqşasın ala saladı. Biz şınında da tañğalarlıq elde ömir sürip jatırmız» deydi Qazbek Beysebaev.

Rasında, 2017 jıldıñ 30 qırküyegindegi körsetkişke zer salsaq, holdingtiñ jinaqtalğan şığını – 171,8 milliard teñge eken. Holding tüsindirgendey 2013 jıldıñ mamır ayında 1 milliard dollarğa layıqtalğan euroobligaciyalar alğaş ret şığarılğan. Al 2014 jılı 600 million euro bolatın bes jıldıq euroobligaciyalar payda bolıptı.

Bwl mäselege oray belgili jurnalist Toqtar Jaqaş ta sıni pikir bildirgen. «Zeynetaqı qorındağı trilliondardı «QazAgroğa» beredi. Al «QazAgro» onı jekemenşik mikrokredittik wyımdarğa 3 payızben taratadı. Olar onı halıqqa 6 payızdan 14 payızğa deyin ülestiredi. Bwl da bir korrupciyalıq shema» dep jazadı äleumettik jelide.

Eske salsaq, bwğan deyin BJZQ-nıñ 71 milliard teñge qarjısı äzerbayjandıq halıqaralıq bankine berilip, biraq atalğan şeteldik wyım bankrotqa wşırap, nätijesinde qazaqstandıq zeynetaqı aktivteri jelge wşqan bolatın. Halıqaralıq Äzerbayjan banki 250 mln AQŞ dollarına teñ qwndı qağazdardı 10 jılğa alğan. Alayda 2015 jıldıñ ekinşi jartısında şeteldik banktiñ jağdayı qiındap, qarızdardı qaytara almaytının mälimdegen. Bwl turalı Wlttıq bank basşısı Daniyar Aqışev: «Obligaciyalardı alu turalı şeşimdi BJZQ qızmetkerleri emes, sol kezde Wlttıq bankte jwmıs istegen azamattar qabıldağan» degen edi.

Qazaqstandıq belgili qarjıger Ruslan Rısmambetovtıñ aytuınşa, qazaqstandıq memlekettik qwrılım Äzerbayjan bankine salınğan qarajattı qaytaruğa qwlıqtı emes.

«Biz Halıqaralıq Äzerbayjan bankinen qarızdı qaytaru turalı arız bermedik. Soğan qarağanda qazaqstandıq memlekettik qwrılım bwl istiñ anıq-qanığın aşuğa qwlıqtı emes sekildi. Alayda äzerbayjandıq qwqıq qorğauşılar bank obligaciyaların satıp alu üşin qazaqstandıq şeneunikterdiñ paydasına beyresmi agenttik tölemderdiñ jasalğan-jasalmağanın bilui tiis. Qazaqstannıñ öziniñ memlekettik qızığuşılığın qorğay almauı – Anatoli Statidiñ arızı negizinde äli bwğattaulı jatqan 500 mln dollarğa qarağanda ülken şu tudıruı mümkin» deydi Rısmambetov.

"The Qazaq Times"