2024 jılğı AQŞ prezidenttik saylauında Donal'd Tramp jeñiske jetip ötken aydıñ soñınan bastap taqqa otıruı jahandıq geosayasatqa, onıñ işinde Qazaqstanğa da aytarlıqtay äser etui mümkin. Onıñ aldıñğı prezidenttik kezeñindegi sırtqı sayasat, sankciyalar men ekonomikalıq strategiyalarına qarap, ıqtimal özgeristerdi boljauğa boladı. Bwl maqalada Tramptıñ osı retki bilikke kelgennen keyingi türli mälimdemeleri men qabıldap jatqan qararlarına qarap elimiz üşin qanday mümkindikter men qiındıqtar äkelui mümkin ekenin taldaymız.

AQŞ-Qazaqstan qarım-qatınastarı: Jalpı şolu

Qazaqstan men AQŞ arasındağı diplomatiyalıq jäne ekonomikalıq baylanıstar strategiyalıq äriptestikke negizdelgen. AQŞ Qazaqstandağı eñ iri şeteldik investorlardıñ biri, äsirese mwnay-gaz salasında. Sonımen qatar, eki el arasındağı sauda, bilim, qauipsizdik jäne demokratiyanı damıtu bağıtında seriktestik ornatılğan.

Donal'd Tramptıñ 2017-2021 jıldardağı prezidenttik merziminde ol Qazaqstanmen ıntımaqtastıqtı küşeytken edi. 2018 jılı sol kezdegi prezident Nwrswltan Nazarbaev Aq üyge resmi saparmen barğan bolatın. Alayda, Tramptıñ sayasatı köbine «Amerika müddesin birinşi orınğa qoyu» qağidasına süyendi, bwl onıñ odaqtastarmen qarım-qatınasına äser etti.

Tramptıñ sırtqı sayasatı jäne Qazaqstanğa ıqpalı

Reseyge qarsı sayasat jäne sankciyalar

Tramptıñ Reseyge qatıstı wstanımı belgisiz küyinde qalıp otır. Bir jağınan, ol bwrınğıday Reseymen qarım-qatınastı jaqsartudı közdeui mümkin. Biraq ekinşi jağınan, Kongress pen amerikalıq sayasi elita Reseyge qatañ sankciyalar engizudi jalğastıra aladı.

Qazaqstan ekonomikası Reseymen tığız baylanıstı bolğandıqtan, Mäskeuge qarsı kezekti sankciyalar Nwr-Swltanğa da äser etui mümkin. Bwl logistika, sauda jäne qarjı salalarında qiındıqtar tuğızuı ıqtimal.

 Qıtaymen bäsekelestik jäne Qazaqstan

Tramptıñ bilikke qayta kelui Qıtayğa qatıstı sankciyalar men qısımdı küşeytui mümkin. Bwl Qazaqstan üşin birqatar sın-tegeurinder tudıradı, sebebi Qıtay – eldiñ negizgi sauda seriktesteriniñ biri.

Eger AQŞ-Qıtay qaqtığısı örşi tüsse, Qazaqstan qos tarappen de teñ qarım-qatınas jürgizu üşin diplomatiyalıq balans saqtau qajet boladı. Sonday-aq, Qıtayğa qarsı sankciyalar Qazaqstan ekonomikasına äser etetin qıtaylıq jobalar men investiciyalardıñ bayaulauına äkelui mümkin.

Orta Aziyadağı ıqpal

Tramp kezinde AQŞ Orta Aziyağa asa köp nazar audarğan joq. Bayden äkimşiligi kerisinşe, aymaqtağı eldermen ıntımaqtastıqtı küşeytti. Eger Tramp qayta bilikke kelse, Orta Aziya AQŞ-tıñ sırtqı sayasatında tömen basımdıqqa ie boluı mümkin. Bwl Qazaqstan üşin Europa jäne Qıtaymen qarım-qatınastı odan äri nığaytuğa itermeleui mümkin.

 Ekonomikalıq ıqpal

Energetika jäne investiciya

Tramptıñ energetikalıq sayasatı mwnay men gaz sektorın qoldauğa bağıttalğan. Bwl Qazaqstan üşin jağımdı boluı mümkin, sebebi AQŞ Qazaqstannıñ mwnay-gaz salasına iri investiciya salatın elderdiñ biri. Eger Tramp ekologiyalıq şekteulerdi azaytıp, energetikalıq jobalardı qoldasa, Qazaqstanda amerikalıq investiciyalar kölemi artuı ıqtimal.

Dollar jäne jahandıq narıqtar

Tramptıñ ekonomikalıq sayasatı dollarğa äser etui mümkin. Eger ol federaldı qarızdı wlğaytıp, sauda soğıstarın bastasa, dollar bağamınıñ qwbıluı Qazaqstannıñ makroekonomikalıq twraqtılığına äser etui mümkin.

Qauipsizdik jäne äskeri ıntımaqtastıq

Qazaqstan men AQŞ qauipsizdik jäne terrorizmge qarsı küres bağıtında birqatar bağdarlamalar ayasında äriptes bolıp keledi. Eger Tramp NATO men halıqaralıq wyımdarğa köñil böludi azaytsa, bwl Qazaqstanğa qauipsizdik salasında qosımşa jauapkerşilik jükteui mümkin.

Aynalıp kelgende Donal'd Tramptıñ AQŞ prezidenti bolıp qayta saylanuı Qazaqstanğa eki jaqtı äser etui mümkin. Bir jağınan, Qazaqstan üşin amerikalıq investiciyalardıñ artuı jäne energetikalıq äriptestiktiñ nığayuı mümkin. Ekinşi jağınan, Resey men Qıtayğa qarsı sankciyalar Qazaqstan ekonomikasına janama äserin tigizui ıqtimal.

Qazaqstan üşin bastı mindet – kez kelgen jağdayda öz müddesin qorğay otırıp, köpvektorlı sayasattı jalğastıru. Bwl Resey, Qıtay, Europa jäne AQŞ arasındağı tepe-teñdikti saqtap, ekonomikalıq jäne geosayasi twraqtılıqtı qamtamasız etuge kömektesedi.