Foto: Ino SMI

Resey prezidenti Vladimir Putin öziniñ äriptesi türik basşısı Redjep Tayıp Erdoğanmen jürgizgen kelissözderiniñ nätijesi boyınşa eki jaq Reseydiñ Türkiyağa qatıstı engizgen barlıq ekonomikalıq sankciyaların joyu turalı kelisim jasadı dep mälimdedi.

         Onıñ sözinde «alınıp tastaldı deuge boladı» degendey söz wşın qaldırdı. Bwl, Reseyge jetkiziletin keybir türik önimderimen qatar (qızanaq eksportı), Türkiya azamattarına vizalıq jüyege şekteu sekildi jaqtarı saqtalıp qalatının bildiredi.

«Biz türik dostarımızdan bwl şekteuler qoyılğan kezdegiden bolmıstıñ basqaşa damıp, kürdelilengenin tüsinuin ötinemiz.  Bwl sol qızanaq öndirisimen baylanıstı»,-dedi Putin. Sonday-aq, Resey prezidenti bwl saqtalıp qalğan şekteulerdiñ Resey klimatına baylanıstı qızanaq öndiru men jılıjay merzimderiniñ qısqalığına baylanıstı ekenin tüsindirdi.

Putin sözinde: "Resey dükenderinde arzan jäne sapalı azıq-tülik bolğanın qalaymın. Degenmen, bizdiñ auıl şaruaşılığı sektorı damığanın, al nesie alğandar qwr qol qalmauı tiis», – dedi.

Türik azamattarına vizalıq şekteu turalı tüsindire kele, Putin  mäsele terroristik  qauipke baylanıstı arnayı qızmetterdiñ özara ärekettesuin jaqsartu maqsatında jasalatının ayttı. Sonımen birge, Reseyde jwmıs babımen  bolatın türik azamattarı üşin arnayı erejeler qarastıratının atap ötti.

Erdoğan Putinmen jürgizgen baspasöz konferenciyasında  qanday da bir şekteulerdi joyuğa alğa basu  bar ekenin söz etti. Ol öz sözinde: "Biz reseylik äriptesterimizben qızanaq eksportınan basqa jaqtarda tolıqtay kelisimge keldik. Ärine, Türkiyada öndirilgen dämdi äri arzan qızanaqtardıñ da Resey narığında twrğanın qalaymız. Degenmen bwl şekteuler uaqıtşa boladı", – dedi.

Investiciyalar bağıtı boyınşa:

Sonımen qatar kelissöz barısında eki prezident "Akkuyu" türik atom stanciyasınıñ qwrılısı men Siriyadağı jağdaydı talqıladı. Putinniñ sözi boyınşa, Resey "Akkuyu" qwrılısına 20 mlrd dollar investiciya qwrmaqşı. Bwğan deyin de joba şamamen 20 mlrd dollarğa bağalanğan.

Säuirdiñ ayağında belgili bolğanday, alğaşqı "Akkuyu" türik AES-nıñ birinşi kezekti nısandarındağı qwrılıs-montajdı jwmıstar ağımdağı jıldağı jazdıñ bas kezine belgilengen.onı 2 jıl köleminde orındauları tiis. Bwl nısandar energobloktardıñ qwrılısın dayındau üşin qajet. Basşılar sonımen birge siriya mäselesin de qozğadı.

«Bir orıs maqalı bar: kimniñ qay jeri qaqsasa, sol jerin aytadı. Eki el üşin de Siriya-qandı tereñ jara. Eger bizde balalar oynap, köktemniñ kelgenine quanıp jürse, siriyalıq balalar kün sayın ölimmen qauışadı, jäne bwl bizdiñ ortaq qayğı»-dedi Erdogan baspasöz konferenciyasında.

Ol reseylik äriptesimen Idlib provinciyası audanında deeskalaciya aymağın qwru jaylı talqılağanın däleldedi jäne osı mäsele boyınşa alğa basu bolatınına senimdi. Öz kezeginde Putin AQŞ prezidenti Donal'd Tramppen telefon arqılı söylesu barısında osı mäseleni qozğağanın habarladı.

Şielenis pen qalpına keltiru bağıtı boyınşa:

Mäskeu men Ankara arasındağı qarım-qatınas  2015 jılı qaraşada türik joyğışı reseylik Su-24 bombalağışın Siriya şekarasında  atıp tüsirgennen keyin örşi tüsti. Türkiya sol kezde Resey onıñ äue keñistigin bwzğandığın ayttı, al Mäskeu barlıq kinäni joqqa şığarğan bolatın.

Osı oqiğadan keyin Resey Türkiyağa qarsı ekonomikalıq sankciyalar engizdi, sonıñ işinde türik tauarlarınıñ jetkizilimin şektedi. Sol kezde şekteu kökönister, jemister, et jäne gülderge salındı, osı uaqıtta kökönister, yağni qızanaq auıl şaruaşılığı importınıñ negizgi böligi boldı.

Sonımen qatar Resey T ürkiyağa turistik joldamalardı satuğa tıyım saldı. Qarım-qatınas  Erdogannıñ Putinge Su-24 bombalağışınıñ atıluına jäne wşqış  bombalauşınıñ qaza tabuına baylanıstı köñil aytıp, keşirim hatın joldağannan keyin qalpına kele bastadı. Dağdarıs jağdayınan keyingi alğaşqı kezdesu 2016 jıldıñ tamızında ötti.

Aud. : Fariza Mwqanova

"The Qazaq Times"