Sayasi qaqtığıs: AQŞ Türkiyanı F-35 ortaq bağdarlamasınan şığarıp tastadı

Türkiyanıñ Reseymen seriktestik qwruı sayasi qaqtığıstarğa wlasıp, Ankaranıñ Qwrama Ştattarımen baylanısına nwqsan keltirdi. Bügin AQŞ resmi türde Türkiyanı F-35 joyğışın qwruğa arnalğan ortaq bağdarlamadan şığarıp, arnayı kelisimşarttıñ küşin joydı. Endi atalğan wşaq Ankarağa satılmaydı.

Osığan deyin Rejep Tayıp Erdoğan däl osı F-35 joyğışınıñ 100 danasın satıp aluğa 1,5 mlrd dollar alğaşqı jarnasın tölegen. Endi salğan qarajat ta, äue flotın jañartuğa arnalğan wşaqtar da berilmeydi. Al Pentagon joyğıştı qwrastıru üşin jaña seriktester izdeudi bastap ketken. Sebebi Türkiya F-35 üşin 900 türli bölşekti öndirui kerek bolatın. YAğni Türkiya tarabı kelisimnen bölek 9 mlrd dollarlıq tabıs közinen de ayırıldı.

Resmi Uaşington Türkiyanıñ äue şabuılına qarsı qorğanu jüyesinde reseylikter qızmet etse, F-35-ke qatıstı qwndı mälimetter qoldı boladı dep qauiptenedi. Sol sebepti 22 mamırda AQŞ Türkiyağa ul'timatum qoyğan bolatın. bwl mäselege qatıstı mälimdeme jasağan Aq üy basşısı Donal'd Tramp reseylik qondırğılardıñ jaramsız ekenin aytıp, «Bizdiñ Türkiyamen qarım-qatınasımız jaqsı. Degenmen qazir qiın jağdayda qalıp otırmız. Ankara bizden «Petriottı» satıp almaq bolğan kezde Barak Obamamen kelisimge kele almağan. Sondıqtan olar S-400-di alıp otır. Al biz «Petriottı» tiimdi kelisimmen wsınğanda keş boldı. Sebebi olar Reseymen kelisimge kelip qoydı. Degenmen Türkiya NATO-nıñ müşesi ekenin wmıtpauı kerek edi. Endi F-35 olar üşin qoljetimsiz», – dedi.

Türkiya 2017 jılı Reseymen jalpı qwnı 2,5 milliard dollardı qwraytın sauda kelisimine qol qoyğan. Kelisim boyınşa, Mäskeu Ankarağa S-400 äue qorğanıs jüyesin jetkizui tiis bolğan. Keyinnen AQŞ Türkiyanıñ bwl şeşimine qarsı şıqqan. Resmi Uaşington Ankaranı S-400-den bas tartıp, AQŞ-tıñ «Potriot» jüyesin satıp aluğa wsınıs jasağan. Öytpegen jağdayda Türkiyanı F-35 wşaq jobasınan şettetetinin mälimdegen. Aq üydiñ bwl mälimdemesine Türkiya prezidenti Rejep Tayıp Erdoğan «S-400 kelisimi Türkiya tarihındağı mañızdı şeşimderdiñ biri» dep jauap qatqan. Keyinnen Resey S-400-diñ alğaşqı legin Türkiya aumağına 12 şildede jetkize bastadı. Atalğan şieleniske baylanıstı AQŞ qorğanıs ministriniñ orınbasarı Ellen Lord: «Bügin AQŞ jäne osı kelisim boyınşa basqa da seriktester birigip Türkiyanı bağdarlamadan şığaru şeşimin qabıldadıq. Ökinişke qaray, Ankara birqatar ekonomikalıq mümkindikten qağıldı. Eger bizdiñ ul'timatumdı tıñdağanda, F-35-ke qajetti bölşekterdi öndirip, 9 milliard dollar kiris tabatın edi. Odan bölek elde jaña jwmıs orındarı aşılatın edi. Endi türkiyalıq öndiruşilermen kelisimdi toqtatatın bolamız», – dep mälimdedi.

Al NATO Bas hatşısı Yens Stoltenberg: «Türkiya NATO-nıñ mañızdı müşeleriniñ biri. Birde-bir el osı uaqıtqa deyin Ankaranı odaqan şığaru jöninde söz aytqan joq. Sebebi biz bir-birimizge täueldi ekenimizdi jaqsı tüsinemiz. Türkiyanıñ NATO qwramında boluı F-35 nemese S-400 mäselesimen ölşenbeydi», – dep habarladı. Biraq, Soltüstikatlantikalıq al'yansqa (NATO) müşe elder Türkiyanıñ bwl qadamın qatañ sınğa alıp otır. Sebebi, Uaşington ul'timatum qoyğanda Ankara naqtı şeşim şığaruı kerek bolatın: nemese AQŞ, nemese Resey bağıtı. Biraz uaqıt boyı Reseyden qorğanıs jüyesin satıp almaymız dep mälimdep kelgen Türkiya prezidenti Erdoğan jaqında ğana «S-400 jüyesiniñ eki el üşin mañızdı kelisim» ekenin ayttı.

Tayauda Kiprde bwrğılau jwmıstarın jürgizip, Europalıq odaq sankciyasına wşırağan Ankara üşin AQŞ-tıñ ortaq kelisimdi joyuı kezekti ekonomikalıq soqqı bop tigeni ras. Tüsinikti tilmen aytqanda, Türkiya tığırıqqa tirelip twr. Aldağı künderi alpauıttar arasındağı sayasi qaqtığıstı qanday kul'minaciyanıñ kütip twrğanı beymälim. Degenmen, eger AQŞ prezidenti Donal'd Tramp Reseydiñ «qıtığına tigisi» kelse, atalğan qwrılğılardı Ukrainağa da satuı mümkin degen boljam bar.

"The Qazaq Times"