Билік Қордай қақтығысын ұлтаралық емес, тұрмыстық мәселесінен туған деген пікірді пропогандалауға тырысып келеді. Ал сарапшылар мен азаматтық қоғам белсенділері мұның астарын "биліктің заңға сай жұмыс істемеуімен, әлеуметтік-саяси жүйелі мәселелердің әбден тереңдеуімен" байланысты түсіндіреді. Фото: Азаттық / Асылхан Мамашұлы

29 қыркүйекте Алматы горнизонының әскери сотында Жамбыл облысы Қордай ауданындағы қазақтар мен дүнгендер арасындағы ұлтаралық жанжалдан соң күдікке ілінген 50-ден астам адамның жетеуіне үкім шықты деп хабарлайды Azattyq радиосы. 

Үкімге сай, Абзал Нұраханов «жаппай тәртіпсіздікке қатысты» (Қылмыстық кодекстің 272-бабы) және «ұрлық жасады» (Қылмыстық кодекстің 188-бабы) деген айыппен сегіз жылға сотталды. Судья үкім шығарғанда Нұрахановтың «екінші рет ауыр қылмыс жасағанын» ескерген.

Сот Бақытбек Ибрагимовты «аса ірі көлемде ұрлық жасады» деп жеті жылға соттады. Сот үкім шығарғанда оның «екінші рет ауыр қылмыс жасағанын» ескерген. Нұраханов пен Ибрагимов жазасын қатаң тәртіптегі түрмеде өтейді.

Бұдан бөлек, Мырзағали Дүйсенбаев «аса ірі көлемде ұрлық жасады» деген айыппен бес жылға сотталды. «Жаппай тәртіпсіздікке қатысты» деп айыпталған Рүстем Бежібаев төрт жылға, Ерлан Бұралқынов 3 жыл 20 күнге, Ұлан Атамбаев пен Алмат Тілеуғалиев үш жылға түрмеге қамалды. Олар жазасын қауіпсіздігі орташа түрмеде өтеуі тиіс.

Сот үкімі әлі күшіне енген жоқ. Айыпталушылар үкіммен келіспейді және апелляциялық шағым түсірмек.

Бес жылға сотталған Дүйсенбеков сотта «Мен таксист болғаным үшін соттап жатыр. Үйде бала-шағам бар, бала-шағамды бағатын жалғыз адаммын. Келіншегім ауырады, қызымның жүрегінде ақау бар, Сот маған ешқандай жеңілдік қарап жатқан жоқ. Мен [жанжал болған жерге] таксист болып бардым, негізі ұрлық жайында ештеңе білмеймін. Соның бәрін тергеп, біліп тұрса да соттап жіберді» деді.

Үш жылға сотталған Алмат Тілеуғалиев «Біз өз мәселемізді ойлап, ұрлық, тонау мақсатында барған жоқпыз, біз тек әлеуметтік желіден келген видеоларды көріп, қазақтарға көмектесейік деп, жанашырлық танытып барғанбыз. Ал енді мынандай үкімнен кейін қандай әділет сұрайсыз?» деді.

Биыл 7 ақпан күні кешкісін Жамбыл облысы Қордай ауданында қазақ-дүнген топтары қақтығысып, салдарынан 10 адам қаза тапқан, 19 полицей мен 40-тан астам тұрғын жараланған еді.

Сарапшылар мен азаматтық белсендінің көбі болған жағдайға «немқұрайлы қараған жауапсыз билікті» жазғырып, мұның түбі жылдар бойы назар аударылмай, қордаланған әлеуметтік-ұлттық теңсіздік және жемқорлық мәселесімен байланыстырады. Оқиға кезінде 11 адам қаза тапқан. Жанжалдан соң 120-дан астам қылмыстық іс қозғалып, 59 адамға айып тағылған. Айыпталушылардың соты әр қалада өтіп жатыр.

Прокуратураның мәліметінше, Қордайдағы ұлтаралық жанжал кезінде 164 үй мен сауда орны, 100 көлік қираған. 342 адам жәбірленуші деп танылған. 400-ден астам экспертиза жүргізіліп, мың жарымнан астам адам сұралған.

Қордайдағы жанжал кезінде негізінен этникалық дүнгендер тұратын Масанчи, Сортөбе, Ауқатты ауылдары көп зардап шеккен.

Ресми мәлімет бойынша, жанжалға Сартөбе ауылындағы қазақтар мен дүнгендер арасындағы кикілжің себеп болған. Тергеу органдары дерегінше, ұлты дүнген Марат Юнху жолға шығып, ауладан ағасы мінген жүк көлігін шығару үшін басқа көліктерді тоқтатқан. Дәл осы кезде 78 жастағы қазақ Төлеген Құдашбаевты балалары көлікпен дәрігерге апара жатқан. Осы кезде екі жақ жолға таласып, төбелесіп қалған. Қарияның жамбасы сынған, оның ұлының бас сүйегі мен миына зақым келгені хабарланған. Кейін сот Марат Юнхуды 2,6 жылға соттаған. Ал оның әкесі Эрсман Юнхудың бас бостандығын 2,6 жылға шектеген.

Қордайдағы жанжалдан соң Жамбыл облысының әкімі Асқар Мырзахметов бастаған бірнеше шенеунік және полиция департаментінің басшысы қызметтен кетті. Оның орнына сол кезде премьер-министрдің орынбасары болған Бердібек Сапарбаев тағайындалды.​

29 сәуірде Алматыдағы тергеу изоляторында ұлтаралық жанжалға байланысты ұсталған Бекбол Кибаев қайтыс болды. Прокуратура осы оқиға бойынша сотқа дейінгі тергеу басталғанын хабарлады. Оқиғаның басқа жайттары белгісіз.​

"The Qazaq Times"