Украина халқы АҚШ-тың бұрынғы президенті Дональд Трамптың Ресеймен келіссөз жүргізу ниетіне күмәнмен қарап отыр. Көпшілік бұл келісім Украина үшін тиімсіз шарттармен аяқталып, Ресейге жаңа артықшылықтар беруі мүмкін деп алаңдайды. Бұл туралы CNN ақпарат агенттігінен арнайы Украинадағы соғыс, саясат және адам құқықтары тақырыптарында репортаждар жасап жүрген Ивана Коттасова мен Светлана  жазды.
Ресей басқыншылығы және Украинаның ұстанымы
Украина әрқашан Ресей басып алған аумақтарды «уақытша оккупацияланған жерлер» деп атап, оларды қайтару өз мемлекетінің басты мақсаты екенін мәлімдеп келеді. Алайда, Трамптың жуырдағы мәлімдемесі бұл үмітке күмән тудырды. Ол Ресеймен жасалатын бейбіт келісімнің нәтижесінде Украина өз жерлерінің басым бөлігін қайтару мүмкіндігінен айырылуы ықтимал екенін айтты. Бұл мәлімдеме украин халқының алаңдаушылығын күшейтіп отыр.
Тарих қайталануы мүмкін бе?
Украина бұған дейін Ресеймен түрлі келісімдер жасасқан, бірақ олардың көбін Мәскеу бұзды. 1994 жылы Украина ядролық қаруынан бас тартқан кезде, АҚШ, Ұлыбритания және Ресей оның аумақтық тұтастығын қорғауға кепілдік берген еді. Алайда, 2014 жылы Ресей Қырымды аннексиялап, бұл келісімді өрескел бұзды. 2015 жылғы Минск келісімдері де соғысты тоқтата алмады, нәтижесінде 2022 жылы Ресей Украинаға жаппай басып кірді.
Украина президенті мен халықтың пікірі
Украина президенті Владимир Зеленский Трамптың Путинмен келіссөздеріне жауап ретінде, Киев өз болашағына қатысты шешімдерді өзі қабылдауы тиіс екенін мәлімдеді. «Біз өзіміздің қатысуымызсыз жасалған ешқандай келісімді қабылдамаймыз», – деді Зеленский. Бұл пікірді қарапайым халық та қолдап отыр.
Киев тұрғыны Назар Волошенконың айтуынша, Украина ешқандай аумақтық жеңіліске көнбеуі тиіс. «Егер біз келісімге келіп, қазір Ресей басып алған жерлерден бас тартсақ, бұл біздің тәуелсіздігіміз үшін үлкен соққы болады», – деді ол.
Ресейдің басып алған аймақтарындағы жағдай
Қазіргі таңда Ресей Украина жерінің шамамен 20%-ын бақылауда ұстап отыр. Ол жерлерде 6 миллионға жуық украиналық өмір сүріп жатыр, оның ішінде 1 миллион бала бар. Біріккен Ұлттар Ұйымы бұл аймақтардағы адам құқықтарының өрескел бұзылып жатқанын мәлімдеген.
Қырымда Ресей билігі халықты өз ережелеріне бағындыру үшін қысым көрсету, қуғындау және орыстандыру саясатын жүргізуде. Бұл тәжірибе кейіннен Украинаның басқа оккупацияланған аймақтарында да қайталанып жатыр.
Бітімгерліктің қаупі
Украиналық сарбаздар да Трамптың ықтимал келіссөзіне күмәнмен қарап отыр. Шығыс Украинада соғысып жатқан батальон командирі Владимир Саблиннің айтуынша, егер Ресей Украина жерінің бір бөлігін өзіне алатын болса, бұл болашақта жаңа басқыншылықтарға жол ашуы мүмкін. «Ресей шабуыл жасап, бөтен жерді басып алып, оны өзінікі етуге болатынын түсінсе, болашақта тағы да басқа елдерге шабуыл жасауы ғажап емес», – дейді ол.
Киев тұрғындары мен сарапшылардың пікірінше, Путиннің түпкі мақсаты – Украинаның шығысындағы Донецк пен Луганск облыстарын толықтай бақылауға алу. Сондықтан, егер Ресейге жаңа мүмкіндік берілсе, бұл уақытша тоқтаған соғыстың қайта жалғасуына алып келуі мүмкін.
PS. Украина халқы үшін әділетті бейбіт келісім – тек мемлекеттің тұтастығы мен егемендігін толық сақтайтын келісім болуы тиіс. Көптеген украиналықтар Ресейдің бұрынғы әрекеттерін ескере отырып, мұндай келісімнің болашағына күмәнмен қарайды. Олар соғыстың тоқтауы үшін нақты әрі ұзақ мерзімді кепілдіктер қажет екенін айтады.