Марқұм Эльдар Аманбек

Атырау облысы, Құлсары қаласында 17 жастағы жасөспірім Эльдар Аманбектің қатыгездікпен өлтірілуі қоғамда үлкен резонанс тудырды. Бұл оқиға бір жыл бұрын, 2024 жылдың қаңтарында орын алғанымен, қылмыстық іс әлі күнге дейін шешімін тапқан жоқ. Марқұмның анасы Алтынай Шалтаева тергеудің әділетсіз жүргізіліп жатқанын айтып, кінәлілердің жауапкершіліктен қашып кетуіне алаңдаулы деп жазды Orda.kz сайты.

2024 жылдың 19 қаңтарында Құлсары қаласындағы мейрамхананың алдында 17 жастағы Эльдар Аманбек және оның достары көлікте отырған кезде, бір топ жасөспірім оларға шабуыл жасайды. Оқиға куәгерлерінің айтуынша, олар аяқ астынан жабылып, ұруға, соққыға жығуға кіріскен, ал кейбірінің қолында пышақ болған.

Шабуылдан кейін Эльдардың екі досы қашып үлгергенімен, Эльдар мен тағы бір жасөспірім ауыр жарақат алған. Эльдарға санына пышақ сұғылған, күре тамырынан қатты қан кету салдарынан ол жедел-жәрдем келгенге дейін қайтыс болды.

Күдіктілер қалай жазадан құтылған?

Бастапқыда тергеу барысында 12 күдікті ұсталған. Бірақ олардың төртеуі кейін әскерге кетіп қалған, ал қалғандары ұзақ уақыт бойы бостандықта жүрген.

Марқұмның анасы Алтынай Шалтаева бұл істің әділ тергелмей жатқанына шағымданды:
"Баламды өлтіргендер неге жауап бермейді? Неге олардың кейбіреуі әскери қызметке кетіп, жазадан құтылып жүр? Бұл жерде таныстық пен тамыр-таныс арқылы істі жауып тастауға тырысып жатқанын көріп отырмын."

Күдіктілердің ата-аналарының кейбірі бұрын құқық қорғау органдарында қызмет еткен, сондықтан олар балаларын заң алдында жауап беруден құтқарып қалу үшін әскерге жіберді деген болжам бар.

Тергеу неге созылып кетті?

Іс Құлсары қаласының ішкі істер бөлімінде қаралған. Бірақ тергеу барысында негізгі күдіктілердің жауаптары өзгеріп, кейбірі куәгерге айналып кеткен. Ал күдіктілердің бірі – А. есімді жасөспірім 10 ай бойы тергеуден қашып жүргені анықталды.

Марқұмның анасы тергеу амалдарының әділетсіз жүріп жатқанына наразы:
"Баламды өлтіргендер толық анықталды, бірақ тергеу әділетті болмағандықтан, олар бостандыққа шығып, жазадан құтылуда. Камерадан бәрі көрініп тұр. Бірақ неге біреуі ғана қамалып, қалғандары бостандықта жүр?!"

Бастапқыда ұсталған күдіктілердің тек біреуі – 16 жастағы Н. есімді жасөспірім уақытша изоляторға қамалған. Бірақ оның анасының әлеуметтік желідегі үндеуінен кейін ол да бостандыққа шықты.

Қазіргі жағдай қандай?

Қазір қылмыстық іс Атырау облысында қайта қаралып жатыр. Жылыой ауданының прокуратурасы қылмыстық кодекстің 293-бабының 3-бөлігі (денсаулыққа ауыр зиян келтіру мақсатында бұзақылық жасау) бойынша тергеу жүргізуде.

Полиция департаментінің мәлімдемесі бойынша:

  • Төрт күдікті қамауға алынған
  • Жетеуі үйқамақта
  • Тергеу аяқталған соң іс сотқа жіберіледі

Марқұмның анасы сот әділ шешім шығарады деп үміттенеді. Бірақ осыған дейін күдіктілердің кейбірі әскерге кетіп, кейбірі босап шыққанын ескерсек, бұл іске әлі де қоғамның араласуы қажет.

Қоғамның реакциясы

Бұл оқиға Қазақстандағы жасөспірімдер арасындағы қылмыс пен оның жазаланбауы мәселесін қайтадан көтерді. Әлеуметтік желілерде халық заңның әлсіздігін, тергеудің созылып кетуін, қылмыскерлердің жазадан құтылып кетуін сынға алуда.

"Бұл – бір ғана отбасының қайғысы емес, бүкіл қоғамның мәселесі. Егер біз бүгін үнсіз қалсақ, ертең мұндай жағдай кез келген отбасында қайталануы мүмкін!" – деп жазады қоғам белсенділері.

Құқық қорғаушылар мен заңгерлер Қазақстанда бұзақылық пен жасөспірімдер арасындағы қылмыстық жауапкершілікті күшейту керек деп санайды. Себебі мұндай істердің әділ тергелмеуі және қылмыскерлердің жазасыз қалуы қоғамда заңсыздықтың қалыптасуына әкелуі мүмкін.

әділдік орнай ма?

Эльдар Аманбектің өлімі – Құлсары ғана емес, бүкіл Қазақстан үшін дабыл қаққан оқиға. Егер кінәлілер әділ жазаланбаса, бұл болашақта жасөспірімдер арасындағы қылмыстың өршуіне алып келуі мүмкін.

Марқұмның анасы Алтынай Шалтаева ұлының өліміне кінәлілерді жауапқа тарту үшін бар күшін салып жатыр. Бірақ бұл істе тек бір ғана ананың емес, бүкіл қоғамның қолдауы қажет.

Қазіргі таңда тергеу жалғасуда. Бұл істің әділ шешіммен аяқталуы – Қазақстанның құқықтық мемлекет ретіндегі беделіне сын болмақ.

The Qazaq Times