Қазақстан мен Қытай арасындағы визасыз режим енгізілгеннен кейін ел ішінде алаңдаушылық күшейе түсті. Әсіресе, Алматы қаласында қытай тіліндегі жазулардың көбеюі мен қытайлық жұмыс күшінің артуы халықтың Қытай экспансиясына деген қорқынышын одан әрі өршітіп отыр.

Визасыз режим және оның салдары

2024 жылдың соңында Қазақстан мен Қытай арасында визасыз режим енгізілген болатын. Бұл келісімге сәйкес, Қытай азаматтары Қазақстанға визасыз кіріп, 30 күнге дейін бола алады. Бұл экономикалық және туристік қарым-қатынасты дамыту мақсатында жасалғанымен, кейбір сарапшылар мен қоғам белсенділері оның ұзақ мерзімді салдарына алаңдаулы.

Басты қауіптердің бірі – Қазақстанға тұрақты түрде келетін қытайлық азаматтардың санының күрт артуы. Егер бұл үрдіс бақылаусыз жүретін болса, онда болашақта жергілікті еңбек нарығына, бизнеске және тіпті демографиялық жағдайға әсер етуі мүмкін.

Алматы көшелеріндегі қытай жазуларының көбеюі

Соңғы жылдары Алматыдағы түрлі сауда орындары мен мейрамханаларда қытай тіліндегі маңдайшалар көбейіп келеді. Бұған қытайлық кәсіпкерлер мен инвесторлардың қалаға келуі себеп болып отыр.

Бұл үрдіс әсіресе туристік аймақтарда байқалады. Жергілікті тұрғындар мен қоғам белсенділері мемлекеттік тіл мен қазақ мәдениетін қорғау қажеттігін айтып дабыл қағуда. Кейбіреулер бұл құбылысты қытай ықпалының артуының белгісі ретінде қабылдап, болашақта Қазақстанда қытай тілінің таралу қаупі бар екенін алға тартады.

Қытайлық инвестиция мен жұмыс күші мәселесі

Қытайдан келетін инвестициялар көбінесе инфрақұрылымдық жобаларға бағытталған. Бұл ретте қытайлық компаниялар Қазақстанда өз жұмысшыларын әкеліп, жергілікті халықты жұмыспен қамту мәселесін екінші орынға қояды. Соның салдарынан кейбір өңірлерде жергілікті халық пен шетелдік жұмысшылар арасында түсініспеушіліктер туындап отыр.

Ұлттық қауіпсіздік мәселесі

Кейбір сарапшылар Қытайдан ағылатын адамдар легі болашақта Қазақстанның ұлттық қауіпсіздігіне қатер төндіруі мүмкін екенін алға тартады. Бұл тек экономикалық емес, сондай-ақ мәдени-әлеуметтік ықпалға да қатысты. Егер бақылау механизмдері дұрыс жұмыс істемесе, қытайлық мигранттар Қазақстанда тұрақтап қалуы және жергілікті халықтың этникалық құрылымына өзгерістер енгізуі ықтимал.

Не істеу керек?

Қытай экспансиясының алдын алу үшін келесі шараларды қарастыру қажет:

  • Қатаң көші-қон саясаты: Қазақстанға келген шетелдіктердің санын қадағалау және олардың заңды негізде уақытша болуын қамтамасыз ету.
  • Қазақ тілінің мәртебесін көтеру: Алматыдағы қытай жазуларының көбеюіне жол бермеу үшін мемлекеттік тілге қойылатын талаптарды күшейту.
  • Жергілікті жұмыс күшін қорғау: Қытай инвестицияларының шарттарын қайта қарастырып, жергілікті азаматтарды жұмыспен қамтуға басымдық беру.
  • Ұлттық мүддені қорғау: Экономикалық және саяси шешімдерді қабылдағанда Қазақстанның ұлттық мүддесі бірінші орында болуы тиіс.

Қытаймен қарым-қатынасты сақтай отырып, Қазақстан өзінің ұлттық қауіпсіздігін, мәдениетін және еңбек нарығын қорғауға бағытталған нақты шараларды қолға алуы керек. Әйтпесе, визасыз режим ұзақ мерзімді перспективада ел үшін үлкен қиындықтар тудыруы мүмкін.