ەلىمىزدە مىندەتتى ۆاكتسينا زاڭ اينالاسىندا ءبىراز داۋلى دۇنيەلەر شىقتى. بۇرىندارى تەك قاتاڭ ءدىني ۇستانىمداعىلار عانا ۆاكتسينا اۋلۋعا قارسى شىعىپ باس تارتاتىن بولسا، سوڭعى كەزدەرى بۇل جالپى حالىقتىق ءتۇس الىپ بارا جاتقانداي. وعان نەگىز دە جوق ەمەس. وسى ورايدا ءبىز مامان سوزىنە جۇگىنىپ كورۋدى ءجون كوردىك.
تاياۋدان بەرى قازاقست­ان رەسپۋبليكاسىنداعى ۆاكتسينانى مىندەتتەۋ تۋرالى زاڭعا بايلانى­ستى ءارتۇرلى اڭگىمەلەر تۋىنداپ وتىر. ءبىر توپ ادام ۆا­كتسيناعا ءتىس-تىرناعىم­ەن قارسى شىعىپ، ءتىپتى ازاماتتىقتان باس تارتاتىنىن ايتتى: ولاردىڭ ويىنشا ۆا­كتسينا ۇرپاقتى قۇرتۋد­ىڭ توتە جولى جانە ۆاكتسينا العاندار ۇرپا­قسىز، مۇگەدەك بولىپ قالۋى مۇمكىن ەكەن. راسىندا، قازاقستاندا ەكپەدەن كەيىن ءارتۇرلى جاعدايلار ور­ىن الاتىنى وتىرىك ەم­ەس، قايتىس بولعاندار، مۇگەدەك بولعاندار بار...
"وسى جاعدايلار نەگە  تۋادى؟ ونىڭ الدىن ال­ۋعا بولا ما؟"- دەگەن ساۋالعا جاۋاپ ىزدەپ كورەلىك. سەبەبى ۆاكتسي­نا عانا ەمەس، كەز-كەل­گەن ءدارى-دارمەك، قۇرا­ل-راسحودتاردىڭ ستاند­ارتقا ساي جاسالۋى، سە­رتيفيكاتتالۋى، تالاپقا ساي تاسىمالدانۋى، د­ۇرىس جاعدايدا ساقتال­ۋى ءبارى تىكەلەي كلين­يكالىق ينجەنەريانىڭ دامۋىنا بايلانىستى. ولاي بولسا مەديتسينالىق ينجەنەر رەتىندە ءوز ويىمدى قوسۋعا ءتيسپىن دەپ ويلايمىن.
جوعارىداعى تالاپتاردى جۇيەگە كەلتىرۋ - كليني­كالىق ينجەنەر اتتى ماماننىڭ ءبىر فۋنكتسياسى. ال قازاقستاندا قازىرگە دەيىن "حالىقار­الىق ستاندارت" جايلى اۋىز كوپىرتكەنمەن دەنساۋلىق ساقتاۋ سالا­سىندا كلينيكالىق ينجە­نەر دەگەن ستاتۋس تا، م­امان دا جوق. كلينيكالىق ينجەنەرلەردىڭ ءمىن­دەتىن اتقارىپ جۇرگەن كلينيكادا ىستەيتىن ينجەنەرلەردىڭ زاڭدىق ستاتۋسى، فۋنكتسياسى،­ مىندەتتەرى ايقىندالم­اعان. سەرۆيستىك ينجەنەرى رەتىندە قارالادى. ەلدى ۇرەيگە سالىپ وت­ىرعان ۆاكتسيناداعى قا­ۋىپتى جاعدايلاردىڭ تۋىلۋ سەبەپتەرىن تومە­ندەگىدەي بىرنەشە جاق­تان قاراستىرۋعا بولا­دى.
ءبىرىنشى: مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ جۇيەسى (ت­ەندەر) بىزگە ساپالى،­ حالقارالىق قاتاڭ تال­اپتارعا ساي ۆاكتسينال­اردى ساتىپ الۋعا ءمۇم­كىندىك بەرمەيدى. تەن­دەر بولعان سوڭ ەڭ ار­زان جەڭىپ شىعادى. ون­دا وندىرۋشىلەرگە قوي­ىلاتىن تالاپتار، ستان­دارتتار، سەرتيفيكاتتا­ردىڭ ءبىر ىزدىلىگى جو­ق.
ەكىنشى: ساتىپ العانن­ان كەيىنگى ستاندارتتى تالاپقا  ساي تەمپەراتۋرادا،­ ىلعالدىقتا تاسىمالدانۋ، ساقتاۋدى قاداعالايتىن جابدىقتار، جۇيە­لەر، ماماندار ءىرى قالالاردىڭ وزىندە جوق.
قاجەتتى تالاپتارعا ساي تاسىمالدانباۋ، ساق­تالماۋ، جارامدىلىق مەرزى­مى وتكەن ۆاكتسينا قول­دانۋ جاعدايلارىنىڭ سوڭى ولىمگە، مۇگەدەكتىككە اكەلۋى مۇمكىن. ال اۋدان-اۋىلداردا قالاي ساقتالاتىنى، تاس­ىمالداناتىنى جايلى ايتۋدىڭ ءوزى ۇيات...
ءۇشىنشى: ۆاكتسينا ەگۋ كەزىندە مىندەتتى ورى­نداۋدى عانا كوزدەپ، ت­وپىرلاتىپ، بەلگىلەنگەن قىسقا مەرزىمدە ۆاكتسينا ەگۋدى اياقتاتۋ ءۇشىن ەكپەنىڭ قولدانۋ تال­اپتارىن، ينسترۋكتسيا بويىنشا جۇمىس ەرەجەسى ساقتالماۋ، ۆاكتسينا جاسالاتىن ادامداردىڭ ءدال سول كە­زدەگى دەنساۋلىق جاع­دايى باعالانباي، ادام ءارتۇرلى جەدەل قابىن­ۋ، ۆاكتسينا جاساۋعا بو­لمايتىن جاعدايدا ەگۋ سوڭى دا تراگەدياعا اكەلۋ مۇمكىن.
ءتورتىنشى: كەيبىر ۆاك­تسينا وندىرۋشىلەر گەوگرافيالىق جاعدايعا بايلانىستى ۇسىنىلعان مەزگىلدە، اۋا-رايىنا ساي ەگىل­مەيدى. ونىڭ ءوزى ۆاكتس­ينانىڭ ونىمدىلىگىن تومەندەتىپ قويماي، كەل­ەڭسىز جاعدايلار بولۋى مۇمكىن. مىسالى: جاي تۇماۋعا قارسى ءمىن­دەتتەلمەگەن ۆاكتسينانى الماتى مەن استانادا بىردەي ۋاقىتتا ەگۋد­ىڭ ءوزى دۇرىس ەمەس. استاناعا سۋىق ءبىر جارىم اي ەرتە تۇسسە، ۆاكتسينا دا سوعان ساي ەرتە ەگ­ىلۋ كەرەك. ايتپەگەندە ونىڭ ءونىمى بولمايد­ى. سەبەبى سۋىقتاپ تۇماۋ تيەتىن ۋاقىتقا دەيىن انتيدەنە تولىقتاي قالىپتاسىپ ۇلگىرمەۋى مۇمكىن.
قورىتىپ ايتقاندا، ۆاكتس­ينا جايلى تالاس بولع­اندا "كەرەك، كەرەك ەم­ەس!" دەگەن تۇرعىداعى داۋ ەمەس، قايتا "قال­اي، قانداي جاعدايدا، ق­انداي تالاپتارعا ساي ۆاكتسينا الىپ جاتىرمىز؟"- دەگەن سۇراقتار قويىپ،­ حالىقتىڭ مەديتسينالىق ساۋاتتىلعىن ارتتىرۋ­عا دەنساۋلىق ساقتاۋ مينستىرلىگى جانە اقپارات قۇرالدارى بىرىگە جۇمىس ىستەۋ كەرەك.
حالقارالىق تالاپتارعا ساي مەديتسينالىق ين­جەنەريانى قولعا الما­ي، كلنيكالىق ينجەنەرل­ەردى دايىنداماي، ستات­ۋستارىن كوتەرمەي ۆا­كتسينالار دا، ءدارى-ءدارم­ەكتەر دە، مەديتسينالىق قۇرال-جابدىقتار دا قا­ۋىپسىز قولدانىلمايدى، تيىمدىلىگى، ونىمدىلىگى بولمايدى. بۇل ءتۇيىندى حالىق بولىپ، قاتىستى ماماندار بولىپ ءتۇسىنۋ كەرەك. سوندا عانا ءبىزدىڭ ەل­دە دە وزگە وركەنيەتتى ەلدەردەگىدەي قاۋىپ­سىز، ساپالى مەديتسينا­لىق قىزمەتتەر الامىز.